Albin Kurti: 23 vite pas 24 marsit

Jemi në kohën e përplasjes së demokracisë me dramën e vonesës dhe mungesës së vet, me dramën e lëshimeve dhe moskuptimeve. Duket se ajo çka kemi mësuar deri këtu duhet përsëritur në çdo kohë e brez.

Një vend si i yni dhe një shoqëri si e jona e kuptojnë këtë dramë më mirë e më nga afër. E kemi ende në lëkurën tonë e përpiqemi mos ta harrojmë. Viktima harrohet shpejt, krimi fashitet shpejt. As njohja e viktimës e as rikujtimi i krimit nuk duhet të kenë moshën e individit njerëzor, por moshën e dijeve publike.

Sot, kur ka kaluar pothuaj një kohë brezi, ne na thërret një kujtesë sa e rëndë po aq e lavdishme. Populli, shoqëria jonë kërkonte në konfigurimin e ri botëror një drejtësi të re, një drejtësi më të drejtë: dinjitetin që i jepet shpirtit dhe moralit, përmasën demokratike dhe sovrane të zhvillimit. Nuk kishte kaluar as një dekadë prej rënies së murit të Berlinit. Shoqëria njerëzore përcillte jo me të njëjtën kthjelltësi shembjen e madhe të ideologjisë dhe rehabilitimin e popujve. Ne na u desh ta merrnim mbi supet tona këtë peshë. Brenda një kohe të shkurtër na duhej të ndërtonim bindjen për lirinë deri në rezistencë kolektive, rezistencën kolektive deri në rezistencë universitare, rezistencën universitare deri në rezistencë ushtarake.

E ardhur nga një popull jo i madh, kjo trajektore formësonte, pas shembjes së ish Jugosllavisë dhe pas krimeve monstruoze në Bosnjë, një komplikim të ri dhe një telash të madh për institucionet që më së shumti kishin dijen e demokracive perëndimore. Ky problem kërkonte një llogaritje të re. Rruga jonë kishte qenë nga paqja te lufta, dhe perëndimi kërkonte ta niste nga dialogu për ta shmangur luftën. Demokracia ka ndot nga lufta, sepse kjo ia shfaq hapur defektet e kuptimit dhe gjuhës, ndërgjegjes mbi të shkuarën dhe projektimit në të ardhmen. Duhet ta themi se shoqëritë demokratike kanë qëmtuar më së shumti natyrën e aparateve të krimit dhe e kanë mbajtur gjallë diskutimin e tyre publik.

Por, në intensitetin e paparë të ngjarjeve dhe viktimave civile, dialogu tregoi pamundësinë e vet. Përfytyrimet nuk flisnin të njëjtën gjuhë. Nga ana tjetër e ardhmja vihej në shfrytëzim të një të shkuare fiktive.

Sot, në këtë aktualitet të rëndë, kur po prodhohen viktima civile në një shtet të Evropës prej një aparati ushtarak shtetëror, ne mund të themi me siguri maksimale të ripërtërirë se data 24 mars 1999 është rikonfirmuar në vërtetësi.

Ç’është kjo dialektikë që e përcaktonte vërtetësinë e ndërhyrjes së Aleancës më të madhe ushtarake të historisë në rajonin e Ballkanit? Rrugëtimi i çlirimit përputhet me pritshmëritë e shteteve demokratike, por shtetet demokratike funksionojnë me shpresën e projektimit të njëkohshëm të shijeve dhe dijeve.

Me prirjen e natyrshme pro-evropiane e pro-perëndimore, edhe pse nën apartheid, ne e kishim dijen intime të të gjitha fazave. Në një kohë të shkurtër edhe Perëndimi demokratik dhe liberal i përshkoi të gjitha fazat e domosdoshme të reflektimit politik, sociologjik, historik.

Dy trajektoret tona u përputhën me përmbylljen e këtij procesi në bashkërendimin e ushtrisë sonë me Aleancën ushtarake të NATO-s. Ne u takuam në pikën ku prekeshin trajektorja e bindjes dhe rezistencës sonë me trajektoren e reflektimit dhe dialogut të brendshëm të demokracive që përfshiheshin në NATO.

Për këtë kemi të gjitha arsyet të jemi krenarë. Drejtësia jonë, në atë datë 24 mars të 23 viteve më parë, konfirmoi se rrugëtimi ynë i pavarur ishte i njëjtë me reflektimin e vendeve me demokracinë më të zhvilluar në këtë rruzull. Fitorja jonë ishte e dyfishtë: ndjenja jonë e drejtësisë fitoi, dhe kjo drejtësi nuk ishte vetëm ajo e jona, por edhe ajo e shteteve më të fuqishme e demokratike, e NATO-s.

Takimi ynë ishte një shembull i shkëlqyer i hetimit të brendshëm perëndimor mbi vërtetësinë e halleve dhe lirinë e popujve, pavarësisht sa të mëdhenj, a të vegjël të jenë këta popuj dhe ato shoqëri. Ndjenja e lirisë dhe drejtësisë varet nga shpirti e jo nga trupi.