Dr. Dorian Koçi: Koha e Gjenive, Lord Byron dhe Bonaparti

Romantizmi ishte kohë revolucionesh dhe klithmash për liri njerzore, vetjake dhe të përbotshme. Për herë të parë liria njerzore fitoi dimensione të përbotshme dhe inspiroi gjenerata të tëra njerzish nga Amerika Latine me revoltat kundër spanjollëve nën udhëheqjen e Simon Bolivarit, në Evropë me lëvizjen karbonare në Itali, revolucionin grek dhe lëvizjet për pavarësi të Armenisë dhe popujve të Ballkanit.

Lord Byron ishte një dishepull i shpallur i ndryshimit dhe i së bukurës sublime. Ai krijoi nëpërmjet krijimtarisë së vet një model të veçantë krijimtarie të njohur si Bajronizëm. Bajronizmi përmbante pikëllimin e shekullit, pikëllimin që mbartnin vetë poetët, krijesat etyre, heronjtë e veprave letrare, pikëllimin e mbartnin me mijëra lexues, që aq shpejt e bënë pikëllimin modelin e jetesës së tyre. Ata ishin të pakënaqur sidomos me padrejtësitë shoqërore. Jetonin të vetmuar në melankoli për çka kishin humbur, të delizionuar për çka nuk kishin arritur në jetë. Po rata shpesh kishin një shpirt rebel, kryengritës, kishin respekt e dinjitet për veten po vuanin se ndesheshin e po humbininnë kotësi. Heronjtë e tyre zakonisht ishin figura të mëdha që kishin dryshuar rrjedhën e histories së botës duke nisur që nga Prometeu i Shellit e deri te Napoloni i Bajronit që nëpërmjet një epigram të thjeshtë përshkroi gjithë shpirtin e gjeniusë dhe epokës Napoloniane. Më poshtë një poezi që ia kushton Napolonit, një gjeniu të politikës, artit ushtarak por dhe të drejtësisë. Kodi i tij juridik është në themel të së drejtës civile të ditëve tona.

On Napoleon’s Escape from Elba.[1]

ONCE fairly set out on his party of pleasure,

Taking towns at his liking, and crowns at his leisure,

From Elba to Lyons and Paris he goes,

Making balls for the ladies, and bows to his foes.

March 27, 1815.

FOOTNOTE:

[1] [It may be taken for granted that the “source” of this epigram was a paragraph in the _Morning Chronicle_ of March 27, 1815: “In the _Moniteur_ of Thursday we find the Emperor’s own account of his _jaunt_ from the Island of Elba to the palace of the Thuilleries. It seems certainly more like a jaunt of pleasure than the progress of an invader through a country to be gained.”]

Ikja e Napolonit nga ishulli Elbë.

Nga Elba ikën, drejt në Lion

dhe në Paris afrohet dal’ nga dalë

Kapelën heq dhe damat i nderon

Dhe me kapele vret kaq kundërshtarë.

Përktheu: Dhori Qiriazi

Biblografi:

Afrim Karagjozi. Miti Shqiptar i Bajronit. Plejad:Tiranë, 2006

Afrim Karagjozi. Lord Bajroni. Plejad:Tiranë, 2011

Dhori Qiriazi. Gjauri dhe poema të tjera. Toena:1996, Tiranë