Prof. dr. Skender ASANI: Mirënjohje Nënë Terezës!
Të merresh me jetën dhe veprën e Nënës Tereze, nuk është një punë thjeshtë rutinore, por është më tepër ballafaqim me të panjohurat që dalin gjatë depërtimit në botën e saj komplekse e shumëdimensionale. Sepse Nënë Tereza nuk ishte vetëm një bëmirëse, siç perceptohet gabimisht në një pjesë të opinionit publik, por ajo parasegjithash ishte patentuese e një sistemi të veçant të sjelljes dhe qasjes ndaj çështjeve të mprehta shpirtërore që askush tjetër nuk i trajtonte dhe nuk i njihte më mirë se ajo.
Kjo është edhe arsyeja kryesore pse ne në Institutin e Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore Shqiptare në Shkup iu kemi rrekur ta trajtojmë këtë figurë në një plan pakashumë më mikroskopik, duke nxjerrë nga thesari i saj shpirtëror e njerëzor margaritarët më të çmuar, me të cilët ajo stolisi veten dhe më shumë të tjerët. Ajo mbi të gjitha stolisi nocionin njeri në skëterrën e lakmive të pakufishme dhe vetëm ata që do të mund ta deshifrojnë këtë filozofi jetësore të Nënës Tereze, do ta kuptojnë se më e fuqishme se lakmia megjithatë është dashuria dhe ngrohtësia njerëzore.
Nënë Tereza fali dashuri dhe ngrohtësi edhe në skutat më të ftofta të vetmisë së njerëzve, të cilët pasi u braktiksën nga rrethi i tyre ku jetonin u pranuan nga Nëna Tereze, me të gjitha sëmundjet, brengat dhe vështirësstë që i ka jeta.
Duke ngelë në mbamendjen tonë si një stoli që me kalimin e kohës shkëlqimi vjen duke iu shtuar, Nëna Tereze tash më është bërë një aset i vlerave të pakrahashueshme universale, me të cilat ne si Institut dhe Departamenti për trashëgiminë e Gonxhe Bojaxhiut – Nënës Tereze, po identifiukohemi më tepër në fushat e hulumtimit shkencor dhe studimit empirik të veprës së saj në disa rrafshe interdisiplinare.
Ne, si Institut, jo rastësisht i kemi profilizuar studimet dhe hulimtimet mbi jetën dhe veprën e Nënës Tereze, duke themeluar një departament të veçant, i cili nga viti në vit po lëshon rënjë në një truall ku mendojmë të forcojmë edhe më tej mirëkuptimin midis njerëzve, pa marrë parasysh racën, fenë apo etninë e tyre. Si produkt i këtij profilizimi, ne sivjet filluam të botojmë edhe revistën e parë letrare me karakter shkencor e kulturor DRITA E GONXHËS, e cila përpos që është një tribunë e hapur e mendimit dikursiv mbi shumdimensionalitetin e empirisë jetësore të Nënës Tereze, ajo ofron edhe një mundësi ideale për të krijuar ura interaktiviteti në mes të autorëve e qendrave të ndryshme hulumtuese që si emërues të përbashkët kanë fuqinë e ndikimit dhe reflektimit të kësaj gruaje me përmasa planetare.
Sivjet kur po e organizojmë edicionin e dytë të manifestimit tradicional kulturor-shkencor “DRITA E GONXHËS”, që përkon me 112 vjetorin e vdekje dhe 25 vjetorin e lindje së Nënës Tereze, kemi arritur të aktivizojmë një game të gjerë resursesh intelektuale e institucionale brenda dhe jashtë vendit tonë, sepse konsiderojmë se nuk mjafton të kesh në duar një kauzë të madhe humane e civilizuese siç është Nëna Tereze, por duhet edhe strategji konkrete për ta shndërruar këtë kauzë në në dioptri më të zgjeruar.
Nëse të tjerët në botë kanë xhiruar dhe botuar me qindra filma dhe vepra kushtuar jetës dhe veprës së Nënës Tereze, ne mund të shkojmë përtej kësaj, duke thurrur fabula të pathëna nga fëmijëria dhe rinia e Gonxhe Bojaxhiut, nga Shkupi i saj që arriti të regjistrohet në kartotekën e madhe të botës në saje të gjithë asaj që kishte bartur me vete në bvotë kjo grua me shpirt të madh.
Ky zatën mbetet edhe synimi ynë kryesor si hulumtues dhe si studiues, pasi që pritjet e të tjerëve nga ne tejkalojnë caqet e një kurreshtjeje sipërafaqësore, detyrim ky moral e institucional që kërkon mbështetje të gjithanshme.
Shkup, 26 gusht 2022
(Autori është drejtor i Institutit të Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve në Shkup)