Revolucioni i Brishtësisë së Nënë Terezës

PhD Ines Murzaku

Dhjete vjet me pare ne 2012, OKB-ja nderoi Nënë Terezën për shërbimin e më të varfërve të varfërve. OKB-ja vendosi 5 shtatorin si Ditën Ndërkombëtare të Bamirësisë, me fokus ndihmën e njerëzve në nevojë përmes filantropisë dhe vullnetarizmit. Zgjedhja e asaj date nuk ishte e rastësishme, shpjegoi OKB-ja:

“Data e 5 shtatorit u zgjodh për të përkujtuar përvjetorin e ndarjes nga jeta të Nënë Terezës së Kalkutës… Për më shumë se 45 vjet ajo u shërbeu të varfërve, të sëmurëve, jetimëve dhe të vdekurve, ndërsa udhëhoqi zgjerimin e Misionarëve të Bamirësisë, fillimisht në Indi dhe më pas në vende të tjera, duke përfshirë bujtina dhe shtëpi për më të varfërit dhe të pastrehët. Puna e Nënë Terezës është njohur dhe vlerësuar në mbarë botën dhe ajo ka marrë një sërë çmimesh dhe vlerësimesh, duke përfshirë Çmimin Nobel për Paqen. Nënë Tereza vdiq më 5 shtator 1997, në moshën 87-vjeçare.

Mbeshtetja e denje për të drejtat e njeriut dhe dinjitetin njerëzor i dha Nene Terezes një vend nderi në Portikun e të Drejtave të Njeriut të Katedrales Kombëtare (Episkopale) në Uashington DC Portiku i të Drejtave të Njeriut i Katedrales u është kushtuar atyre individëve “të cilët kanë ndermarrë veprime me rendesi thelbesore në luftën për të drejtat e njeriut, drejtësinë sociale, të drejtat civile dhe mirëqenien e qenieve të tjera njerëzore.”

Imazhi i nënës i gdhendur në gur qëndron në shoqërinë e mbeshtetesve të të drejtave të njeriut Rosa Parks dhe ish-Zonjës së Parë Eleanor Roosevelt, e cila kryesoi Komisionin e parë të OKB-së për të Drejtat e Njeriut, i cili miratoi Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut më 10 dhjetor 1948.

Çfarë u solli Nënë Tereza Shteteve të Bashkuara dhe botës për gjithë këto nderime? Cilat janë “revolucionet” e Nënë Terezës dhe cili prej atyre revolucioneve pati përparësi në jetën e saj?

Do të doja të diskutoja gjashte revolucionet e Nënë Terezës (Lutjes, Vuajtjes, Varferise, Sherbimit, Spreses dhe Brishtesise) dhe të fokusohesha veçanërisht te Revolucioni i butësisë, i cili për gjykimin tim është revolucioni dhe kontributi më i rëndësishëm që nëna ka dhënë në shoqërinë tonë të copëtuar dhe të brishtë bashkëkohore. Revolucioni i butësisë së nënës ajo u tregoi njerëzve mundësinë për të parë përtej vetvetes.

Gjashte Revolucionet e Nënë Terezës

1 Revolucioni i lutjes – Ku lutja takohet me veprimin

Dashuria për lutjen është meditimi – Vënia në veprim e meditimit – Ndryshe nga kongregacionet e tjera fetare, lutja për Misionarët e Bamirësisë është më pak e strukturuar dhe duket të jetë më e lirë dhe më fleksibël. Gjithashtu ajo është e orientuar drejt meditimit, por me një qasje të ndryshme ndaj meditimit: Misionarët e Bamirësisë janë medituese të qytetit, os medituese aktive. Monastizmi klasik dhe revolucioni monastik paten si fokus fuga mundi – duke ikur nga bota për në shkretëtirë, mal, ose pyje të thella dhe per te qendruar ne heshtje apo ne meditim. Ata duhej të largoheshin sa më shumë që të ishte e mundur nga njerëzit, nga qyteti, nga zhurma. Ky nuk ishte rasti për Nënën dhe Misionarët e Bamirësisë – ata i bënë të dyja: meditimin dhe veprimin; ata ishin dhe janë meditues në zemër të botës moderne. Misionarët e Bamirësisë meditojen dhe punojne, ose puna per te ndihmuar te varferit ishe si zgjatim i meditimit. Pra, lutja dhe veprimi, veprimi dhe lutja janë në rrjedhë të vazhdueshme. Jeta e tyre aktive ushqen jetën medituese dhe jeta medituese informon jetën aktive. Dashuria është çelësi në gjetjen e ekuilibrit midis të dyjave (meditimit dhe veprimit) – kjo risi solli revolucionin e lutjes së Nënë Terezës.

2 Revolucioni i Vuajtjes – Ku vuajtja takohet me dashurinë

Vuajtja nga identifikimi dhe imitimi – Vuajtja është me të vërtetë e përbashkët; eshte kollektive, vuajtjet nuk mund të përballohen vetëm. Fokusi i Misionareve te Dashurise eshte të lehtësonte vuajtjet e Krishtit siç e shihnin dhe e ndjenin në sytë e të varfërve dhe atyre që vuajnë. Kryqet në kapelat e Misionarëve të Bamirësisë në mbarë botën janë fjalët “Kam etje” – këto fjalë u kujtojnë misionarëve rendesine e gjithçkaje që bëjnë. Vuajtja dhe “Kam etje” ato e shohin në çdo person të cilit i shërbejnë. Për Nënën, çdo person që vuante ishte Krishti që vuante – kjo është vuajtje nga identifikimi. Por nëna shkoi një hap më tej – ajo u identifikua gjithashtu me të vuajturin, duke e bërë të vetën vuajtjen. Ajo mbante barrën e tyre – pra identifikoheshe me te varferit ne menyre radikale, duke jetuar ne varferi si te varferit, duke qenë një me ta (të vuajturit). Në misticizmin e saj dhe errësirën e zgjatur shpirtërore, ajo imitoi vuajtjet e Krishtit në Kryq dhe vuajtjet e “vuajtjet e njeriut të zakonshëm”. Dashuria është çelësi për të lehtësuar vuajtjet – Jezusi donte të ndihmonte duke ndarë jetën, vetminë, agoninë dhe vdekjen e njerëzve. Shpengimi erdhi për shkak të identifikimit. Këtu është çelësi për të kuptuar teologjinë e vuajtjeve shpenguese të Nënë Terezës – gjithë shkretimi i njerëzve të varfër të të gjitha feve, “jo vetëm varfëria e tyre materiale, por varfëria e tyre shpirtërore, duhet të shpengohet dhe ne duhet ta ndajmë atë, sepse vetëm duke qenë Një me ta a mund t’i shpengojmë, pra duke e sjellë Zotin në jetën e tyre dhe duke i sjellë ata te Zoti” – ky ishte imitimi i saj revolucionar dhe radikal.

3 Revolucioni i Varfërisë – Aty ku jetohet dhe personalizohet varfëria

Varfëria e shenjtëruar – Nëna e dinte se as ajo dhe as urdheri i saj fetar nuk mund të ndryshonin varfërinë e botës apo shqetësimin ekonomik të kombeve. Nuk mendonte dhe vepronte me plane te medhaja, pese/dhte vejecare. Jo. Ky nuk ishte misioni i saj. Misioni i saj ishte individualizimi i varfërisë në të gjitha shtresat e saj, që përfshinte më të voglin nga vëllezërit, të uriturit, të vetmuarit, të eturit, të paditurit, të zhveshurit dhe të padashurit – Nëna i vuri emër dhe fytyrë varfërisë në të gjitha manifestimet e format e saj. “Shumë flasin për të varfërit, por nuk u flasin të varfërve”, shkroi ajo në ditarin e saj. Të dëgjosh dhe të jetosh me të varfërit është thelbi i teologjisë së Nënë Terezës për të varfërit dhe varfërinë. Varfëria për të ishte një dhuratë sepse të jep liri.

Ne rregullat e urdherit te saj, Nënë Tereza flet për “Varfërinë e Shenjtëruar apo te konsakruar” – një varfëri e përsosur dhe e përhereshme, një varfëri që për të nuk ishte një abstraksion akademik, por një varfëri e e jetuar. Varfëria, përveçse një ideal ose një zotim, ishte dhe është një realitet i jetuar dhe një parim udhëzues për Misionarët e Bamirësisë. Ajo foli për shëlbimin e varfërisë – ky është revolucioni i saj i varfërisë.

4 Revolucioni i Shërbimit – Ku Teologjia Takon Shërbimin

Dashuria në Veprim është Shërbim dhe Besimi në Veprim është Shërbim – Shërbimi falas me gjithë zemër për më të varfërit e të varfërve është zotimi i katërt i Misionarëve të Bamirësisë. Shërbimi, në një farë mënyre, është thjesht një mjet për të shprehur «qënien tuaj/prezencen prane nje personi qe po vuan—dhe shpesh me njerëzit më të varfër nuk mund ta lehtësoni plotësisht problemin e tyre». Por duke qenë me ta, duke qenë për ta, çdo gjë që mund të bësh për ta bën ndryshim. Çështja është të bëni diçka, sado e vogël, dhe të tregoni kujdes përmes veprimeve tuaja “duke bërë gjëra të vogla me dashuri të madhe” – ky ishte parimi i shërbimit të Nënë Terezës.

Puna e Misionarëve të Bamirësisë nuk është një profesion, por një vokacion, i zgjedhur lirisht në bindje të përkushtuar dhe dorëzim total. Puna ishte mënyra e saj për të jetuar Perëndinë. Shërbimi, nëse nuk ndërthuret me dashurinë, është i kotë. Shërbimi është dashuri në veprim. Këto ingredient perbejne teologjisë së shërbimit të Nënë Terezës.

5 Revolucioni i Shpresës – Ku Shpresa takohet me Shëlbimin

Shkoni dhe Bëhu një shkak shprese dhe gëzimi – Virtytet teologjike të besimit, shpresës dhe bamirësisë janë në thelb të jetës shp të Nënë Terezës. Drejtoni nga dëshpërimi në shpresë – spiritualiteti françeskan takohet me spiritualitetin terezian. Shpresa e saj për t’u sjellë dritë atyre në errësirë do të përmbushej, por në një farë mënyre qe ajo nuk e kishte parashikuar. Shpresa u sprovua kur kaloi natën e errët të shpirtit, por ajo nuk e la kurrë. Ishte shpresa me rrënjë të thella në besim që e lejoi atë të ngulmonte gjatë dekadave të errësirës së zgjatur shpirtërore. Shpresa e saj ishte të sillte njerëzit në parajsë, sepse ajo besonte se “Ne jemi krijuar për parajsë”. Nëna hartoi hapat drejt parajsit, duke ofruar si shembull rrugën e saj të vogël. Njerëzit nisin rrugën e tyre për në parajsë në tokë dhe nëna bëri premtimin se do t’i udhëzonte njerëzit nga lagjet e varfra në parajsë edhe nëse do të bëhej shenjtore: “Nëse ndonjëherë bëhem shenjtore – me siguri do të jem një nga “errësira”. Unë do të mungoj vazhdimisht nga Parajsa – për të ndriçuar dritën e atyre që janë në errësirë në tokë.” Kjo është teologjia e saj e shpresës së pakufishme për të bërë jetën në tokë ashtu siç është në qiell.

6 Revolucioni i Brishtësisë – Ku dashuria zëvendëson hidhërimin

Shko te të varfërit me butësi të madhe – Butësia mësohet dhe imitohet : Nënë Tereza e mësoi butësinë në moshë të re. E reja Gonxhe ishte e rrethuar me shumë butësi nga familjarët e saj, veçanërisht nga e ëma. Familja e nënës nuk ishte familja e përsosur; ishte një familje e zakonshme me të metat dhe papërsosmëritë e saj. Por besimi dhe butësia e tyre e zakonshme doli të ishte transformuese dhe e jashtëzakonshme në ndikimin që do të kishte te shenjtoria e ardhshëm dhe butësia që ajo do t’u ofronte falas të gjithë atyre që do të prekte.

Së dyti, Nënë Tereza e praktikonte butësinë teologjikisht. Kjo ishte butësi nga identifikimi me arketipin (Jezusin) dhe Marinë. Veç kësaj, ajo ishte një butësi e zbatueshme ndaj kujt po i shërbente. Ajo, me butësi, identifikohej me të gjitha kategoritë e njerëzve që u shërbente dhe të cilëve shoqëria donte t’i hidhte poshtë. Ajo jetoi dhe ishte një me ta, duke shkuar në nivelin e “errësirës” dhe të varfërisë së njerëzve të cilëve u shërbente; ajo lehtësoi barrën e njerëzve duke e bërë errësirën e tyre me butësi. Teologjia e nënës për të buzëqeshur është e lidhur me revolucionin e saj të butësisë.

Nënë Tereza praktikoi butësi me vështrimin, përqafimin dhe buzëqeshjen e saj

Fytyra është ajo pjesë e trupit që është gjithmonë e zhveshur dhe më e ekspozuar. Por ka më shumë, fytyra – shpreh ndjenjat, dëshirat, pritjet dhe vuajtjet e personit. Fytyra nuk është vetëm tërësia e elementeve që e përbëjnë atë nga jashtë, por një formë që shndërrohet në fjalë dhe vizion.

Në fytyrën e rrudhosur të Nënë Terezës, të varfërit – dhe të gjithë ata që e takuan – patën mundësinë të “shikonin” fytyrën e butë dhe të dhembshur të dashurisë së Atit për njerëzimin. Për Nënë Terezën është thënë se “e gjithë zemra e saj ishte në sytë e saj”. Ndonjëherë, tha ajo, oferta më e madhe e dashurisë që mund t’i bëjmë Perëndisë është të mbajmë gjuhën ose të buzëqeshim. “Shpesh vetëm një fjalë, një vështrim, një veprim – dhe errësira mbush zemrën e atij që duam,” do të na kujtonte ajo.

Buzëqeshni

Një buzëqeshje rrezatuese ishte e vazhdueshme në fytyrën e Nënë Terezës, edhe kur ajo po kalonte errësirën e ftohtë të akullt, vetminë, shkretimin dhe braktisjen. Nëna i kushtoi vëmendje të veçantë buzëqeshjes dhe gëzimit dhe kërkonte që motrat e saj të buzëqeshnin me bollëk. Një nga vendimet që ajo mori gjatë tërheqjes së vitit 1956, dhe në të cilën ajo ngulmoi gjatë gjithë jetës së saj të jetuar me errësirën shpirtërore, ishte t’i buzëqeshte Perëndisë. Buzëqeshni më me butësi, lutuni më me zjarr dhe të gjitha vështirësitë do të zhduken – kjo ishte maksima e Nënë Terezës. “Gëzimi është një nga mbrojtjet më të mira kundër tundimeve.”

Por kishte më shumë në buzëqeshjen e nënës. Nëse dikush mund ta vëzhgojë atë duke buzëqeshur në veprim, nëna nuk buzëqeshi vetëm me gojën dhe fytyrën e saj, por edhe me sytë e saj. E gjithë fytyra e saj ishte përfshirë në një buzëqeshje të thjeshtë. Krahas gojës, ajo komunikonte me sytë e saj të qeshur, të cilët sipas ekspertëve janë treguesi më i rëndësishëm i një “shpirti të ëmbël”. Deri në fund të jetës së saj, në daljet e saj publike, nëna shfaqte një gojë të qeshur dhe të përfshirë në buzëqeshjen e saj ishin sytë e saj të qeshur therës. Në një intervistë që i dha korrespondentit të BBC-së Bill Hamilton në maj 1993, një muaj pas vizitës së parë të Papa Gjon Palit II në Shqipëri nëna flet për gjendjen e njerëzve në Shqipëri pas rënies së komunizmit. Ajo është e gëzuar për lirinë e sapogjetur dhe kthimin e saj në vendin e saj. Gjatë gjithë intervistës mund të shihet buzëqeshja e saj e gjerë, e vazhdueshme dhe ngjitëse në fytyrën e saj, shoqëruar me sy të qeshur.

Angelo Cardinal Comastri shpjegon një histori personale me Nënë Terezën që ka të bëjë me buzëqeshjen e saj që e shoqëronte gjithmonë dhe që ai e konsideronte ngjitëse. Kardinali kujton nënën që merrte pjesë në një festë për profesionin e motrave të reja fetare në një famulli romake, kur një fotograf po e shqetësonte nënën duke bërë fotografi me blic mu përpara fytyrës së saj. Kardinali ndërhyri, duke i kërkuar fotografit që të mos e shqetësonte nënën duke bërë foto kur ajo ishte duke u lutur. Fotografi u përgjigj troç duke thënë se “Nënë Tereza ka një nga fytyrat më të shëmtuara që kam hasur, por sytë e saj janë më të lumturit që kam parë ndonjëherë, si është e mundur kjo?” Kardinali Comastri u trondit nga komenti dhe në fund të festës i përsëriti mamasë atë që fotografi kishte komentuar për sytë e saj. Për habinë e tij të madhe dhe me thjeshtësinë dhe përulësinë e saj të zakonshme, ajo u përgjigj: “Sytë e mi janë të gëzuar, sepse duart më kanë tharë shumë lot. Provojeni, ju siguroj se funksionon kështu.”

Sa herë që takoni dikë, përshëndeteni me një buzëqeshje. Dobia e buzëqeshjes është se do t’ju mbajë gjithmonë të pranueshëm për të gjithë. Në të njëjtën kohë do t’ju bëjë ju, fytyrën tuaj, të dukeni bukur. Nëse jeni ndonjëherë i zemëruar, përpiquni të buzëqeshni me forcë dhe së shpejti do të shihni se e keni harruar zemërimin tuaj, duke buzëqeshur me të gjithë.

Revolucioni i butësisë së nënës ishte radikal, aktiv dhe transformues dhe gjithmonë i shoqëruar me një buzëqeshje. Ajo ishte me të vërtetë një revolucionare e Revolucionit të Butësisë.

“E djeshmja ka shkuar. E nesërmja nuk ka ardhur ende. Kemi vetëm të sotëmen, Prandaj, le të fillojmë” (NenëTereza)