Bohdan Nahaylo: A e toleruam Hitlerin? Deri kur do ta tolerojmë Putinin?
Ky është një funeral në pasqyrë
Dhe po ndalet në fytyrën tuaj
Është e drejtë, ka ardhur deri te kjo
Po, ka ardhur deri te kjo
Dhe a nuk ishte shumë larg?
Këto janë fjalët e një kënge të hershme të Leonard Cohen të titulluar me vend “Dress Rehearsal Rag” që vijnë në mendje në atë që do të mbahet mend si një ditë famëkeqe në histori. Një ditë në të cilën Kaligula e pangopur ruse e ditëve të sotme, nën emrin Putin, pështyu edhe më fort në fytyrën e njerëzimit dhe deklaroi me pafytyrësi se Rusia po aneksonte një pjesë të konsiderueshme të Ukrainës, të cilën e ka kapur me forcë brutale.
Ashtu si Hitleri para tij, ky përbindësh grabitqar pretendon se po vepron në interes të një race mjeshtërore – në këtë rast rusëve – të cilët ai do të na kërkonte të besojmë se kanë të drejtën e pakundërshtueshme të zotërojnë fqinjët e tyre, të interpretojnë në mënyrë të gabuar të kaluarën dhe të tashmen ashtu siç ata e shohin të arsyeshme për qëllime egoiste dhe në mënyrë cinike tregojnë përbuzje të plotë për të gjithë rendin ndërkombëtar.
Tani, kohët e fundit, i privuar nga përdorimi i tij i varësisë energjetike të Evropës nga Rusia si një armë politike, Putini ka përdorur të vetmin element tjetër të shantazhit që i ka mbetur. Si një psikopat i papërgjegjshëm, ai po tund armët e tij atomike përballë jo vetëm Ukrainës dhe mbështetësit të saj, por mbarë botës.
“Do të arrij atë që dua, ose në ferr të gjithë ju! Armët e mia bërthamore do të kujdesen për këtë! Një Rusi e madhe ekspansioniste me mua në krye të saj, përndryshe të gjithë do të zbrisni”.
Hitleri, si mishërimi i së keqes, ishte mjaft i keq. Por Putini në mënyrë implicite po përpiqet ta kalojë atë, ndërkohë që nuk arrin të mësojë nga të gjitha mësimet e qenësishme.
Në fillim të vitit 1938 u mbajt një plebishit në Austri me një votë të manipuluar, duke rezultuar në miratimin e 99.7% për Anschluss – aneksimin de facto të Austrisë nga Gjermania naziste.
Më vonë atë vit, përpara se të pushtonte Çekosllovakinë, Hitleri arriti të sigurojë pranimin e qetësuesve britanikë dhe francezë, të cilët me naivitet besonin se koncesioni ishte i nevojshëm për të siguruar “paqen në kohën tonë”.
Me fillimin e shtatorit, pasi kishte siguruar bashkëpunimin e Bashkimit Sovjetik, Hitleri u ndje mjaft i fortë për të sulmuar Poloninë dhe për t’u përballur me luftën me Britaninë dhe Francën. Dhe siç dihet, ambiciet e tij nuk mbaruan me kaq. Në qershor 1941 Hitleri pushtoi BRSS dhe pas sukseseve fillestare spektakolare ushtarake iu desh të përballej me kthesat shkatërruese dhe humbjen përfundimtare.
Megjithëse Hitleri mbështetej në fuqinë e Gjermanisë, ai përdori aleatë, si Italia, Hungaria, Rumania dhe Japonia në Azi. Por hyrja e SHBA-së në luftë nga viti 1942 e tutje dhe vendosmëria e Britanisë për të luftuar, së bashku me forcën e fuqishme që Stalini ishte në gjendje të mobilizonte përfundimisht, vulosën fatin e tij.
Megjithë vrasjet dhe shkatërrimet e tmerrshme që lëshoi Hitleri, vizioni i tij për një Rajh mijëvjeçar me Lebensraum (hapësirë të bollshme jetese) për gjermanët në lindje, veçanërisht në Ukrainë, më në fund u ekspozua si një ëndërr e çmendur e një xhuxhi të çmendur që mendonte se ishte një gjigant.
Edhe vendosmëria e tij patologjike për të shfarosur hebrenjtë e Evropës rezultoi në diçka që ai vështirë se mund ta imagjinonte. Pavarësisht nga përmasat e tmerrshme të Holokaustit, pasojat panë krijimin dhe konsolidimin e shtetit të pamposhtur të Izraelit, të cilin udhëheqësit gjermanë të pasluftës e kanë mbështetur.
Gjermania naziste u mund, u denazizua dhe me ndihmën e Planit Marshall dhe me mundësinë për t’u ribashkuar me grupin demokratik evropian si një nga bashkëthemeluesit e saj në gjendje të rimëkëmbej ekonomikisht dhe të rivendoste reputacionin e saj. Për fat të keq, Rusia kurrë nuk u demokratizua plotësisht dhe as e vërteta e shëmtuar për autokracinë e saj cariste dhe imperializmin dhe totalitarizmin komunist leninsit-stalinist nuk u zbulua dhe trashëgimia e tyre u vlerësua siç duhet.
Putini ka injoruar mësimet e historisë dhe mundësitë që Rusia mori pas shpërbërjes së sistemit totalitar komunist sovjetik për të kërkuar një vend të nderuar dhe me ndikim në komunitetin demokratik ndërkombëtar.
Në vend të kësaj, në emër të madhështisë së tij iluzore si rivendosës i mundshëm i madhështisë perandorake të Rusisë, ai ka zgjedhur të jetë në anën e gabuar të historisë duke përqafuar metodat dhe standardet e saj të diskredituara, të dënueshme dhe të vjetruara.
Ashtu si Hitleri, tetari austriak i zhgënjyer dhe i hidhëruar që donte të bëhej mishërimi i një gjermani “të madh”, Putini, oficeri kompleks i parëndësishëm i inteligjencës ruse, i cili u bë i njohur si ndihmës servil i zotërinjve të tij politikë të mëvonshëm post-sovjetikë, ka kërkuar pushtet dhe lavdi duke pretenduar se ai thjesht po i rregullon gjërat.
Ajo ka marrë forma që maskojnë dividentët kleptokratikë në vend dhe përçmimet jashtë vendit pas thirrjeve ndaj shovinizmit tradicional rus dhe mungesës së vendit të një kulture të zhvilluar politike moderne demokratike.
Sot, sikur i bën jehonë Hitlerit, Putin po deklaron se rajonet e aneksuara të Ukrainës do të jenë përgjithmonë të Rusisë. Me kalimin e viteve, Putini është lejuar të ikë nga e gjithë kjo nga populli rus dhe njerëzit e butë në botën e jashtme, të cilët ai i ka trajtuar si “idiotë të dobishëm”.
Tani nuk është koha për të përmendur edhe një herë qetësuesit që bënë të mundur situatën që kemi – Merkelët, Macronët dhe Trumpët e kësaj bote dhe ata që i kanë qëndruar përkrah Rusisë imperialiste, antidemokratike dhe antiperëndimore – Kina, India, Brazili, Hungaria dhe të ngjashme.
Por sot e vërteta është përplasur edhe një herë në shtëpi dhe vetëm të pamaturit politikisht “të verbër dhe të shurdhër” mund të lejojnë ta injorojnë atë. Perandori i mundshëm rus i ditëve të mëvonshme nuk është vetëm i zhveshur, por edhe deluzional.
Lejimi i Putinit të rrëmbejë gjithnjë e më shumë territor duke tundur armët bërthamore përreth, duke lëshuar kërcënime të pandërprera dhe duke vazhduar të vrasë dhe shkatërrojë pa dallim ata që janë në rrugën e tij është kërcënimi më i madh me të cilin përballet njerëzimi në këtë moment. Siç pyesnin revolucionarët rusë: “Çfarë duhet bërë”?
Ne kemi nevojë urgjente për përgjigje dhe zgjidhje. Ne nuk mund të lejojmë që ta tolerojmë më këtë rrezik të qartë dhe të pranishëm vdekjeprurës.