‘Hebrenjtë të largohen nga Rusia’, sa rrezikon të përsëritet historia?

Sa e rrezikon lufta dhe situata aktuale në Rusi përsëritjen e historisë?

Nuk është hera e parë që hebrenjtë e kanë ndjerë të nevojshme të largohen nga Rusia, por pushtimi i Ukrainës ka rezultuar në valën e katërt të mërgimit në njëqind vitet e fundit.

Që kur Vladimir Putin u bë president për herë të dytë në vitin 2012, autoritetet janë bërë gjithnjë e më represive ndaj pakicave, si dhe nuk kanë reshtur duke goditur lirinë e fjalës dhe duke hequr qafe çdo figurë opozitare. Por ishte pushtimi i vitit 2022 i Ukrainës që ishte pika e fundit për shumë hebrenj.

Me goditjet anti-hebreje midis viteve 1880 dhe 1906, rreth 2 milionë njerëz u larguan nga perandoria ruse për në SHBA; shumë ishin hebrenj. Nga viti 1970-88 rreth 291,000 hebrenj u larguan nga Bashkimi Sovjetik dhe në vitet 1990, 128,000 të tjerë u larguan për në Gjermani. Eksodi i ri hebre ka qenë i papritur dhe shumë janë ende duke u përpjekur të largohen. Nga 165,000 hebrenj në Rusi në fillim të luftës, raportet sugjerojnë se 20,500 janë larguar në gjashtë muajt e fundit.

Që nga fillimi i luftës në shkurt 2022, autoritetet e kanë dyfishuar represionin, duke e ndryshuar atë nga një praktikë e synuar në represion masiv. Një shembull është arrestimi i fëmijëve për vendosjen e luleve jashtë ambasadës së Ukrainës në Moskë në mars. Kjo është diçka që autoritetet ruse nuk e kanë bërë më parë. Në të njëjtën kohë, ekonomia duket se po del jashtë kontrollit të autoriteteve.

Historikisht, kur ekonomitë rëndohen, qeveritë shpesh kërkojnë tua vendosin fajin pakicave – dhe hebrenjtë rusë e dinë se kjo mund të ndodhë përsëri.

Të dhënat nga Fondi Monetar Ndërkombëtar në fillim të gushtit 2022 sugjeruan se ekonomia ruse do të tkurret vetëm me 6% në vitin 2022, në vend të 8.5% të parashikuar. Edhe pse ekonomia nuk është shembur ende – siç parashikohet nga shumë specialistë perëndimorë – bizneset po largohen ose kanë kufizuar operacionet në Rusi dhe sanksionet kanë filluar ta gjymtojnë ekonominë.

Megjithëse popullsia hebreje e Rusisë është shumë e vogël me 165,000  banorë krahasuar me të gjithë popullsinë ruse (145.2 milionë), ajo përbën një numër joproporcional të klasës së mesme ruse.

Ky grup ka qenë në rënie prej vitesh, por mundësia e rekrutimit masiv, një ekonomi e dështuar dhe kufizimet në rritje në disa fusha të pavarura të jetës kanë bërë që rreth 200,000 rusë të klasës së mesme të largohen gjatë luftës në Ukrainë për në Gjeorgji, Turqi, Armeni dhe vende të tjera.

Në mënyrë domethënëse, kryerabini i Moskës, Pinchas Goldschmidt, u largua nga Rusia në korrik pasi autoritetet i bënë presion atij për të mbështetur luftën në Ukrainë. Në fund të korrikut, Ministria e Drejtësisë e Federatës Ruse njoftoi se do të mbyllte zyrën e Agjencisë Hebraike në Moskë, e cila organizon migrimin në Izrael, pasi kryeministri izraelit, Yair Lapid, dënoi luftën.

Të dyja këto veprime vendosën shumë hebrenj rusë në gatishmëri të lartë. Në një intervistë pasi u largua nga Rusia, Goldschmidt tha se sanksionet dhe presioni për të mbështetur luftën e ndryshuan Rusinë nga një vend modern në një vend që i bën jehonë Bashkimit Sovjetik.

Historia e represionit hebre

Mjerisht, antisemitizmi ka një histori të gjatë dhe të dhimbshme në Rusi. Zgjerimi i Muscovy – një emër i dhënë për të kombinuar Dukatin e Madh të Moskës (1263-1547) dhe Cardomin e Rusisë (1547-1721) – në lindje dhe perëndim, duke kulmuar me shpalljen e perandorisë ruse në 1721, pa një Rusi që përfshinte një popullsi të madhe hebreje.

Ndarjet e Polonisë midis 1772 dhe 1795 dhe fitorja mbi osmanët në shekullin e 17-të i dhanë Rusisë një pakicë të madhe hebreje. Pale of Settlement, një zonë ku hebrenjtë u detyruan të jetonin, u krijua në vitin 1791 për të mbajtur shumicën e hebrenjve në territoret e sapo aneksuara dhe larg Rusisë së brendshme.

Gjatë gjithë periudhës së Perandorisë Ruse (1721-1917) popullsia hebreje përjetoi pogrome të shumta (masakra të organizuara). Në periudhën e vonë cariste (1905-1917), uria dhe mbështetja shtetërore e grupeve nacionaliste, të tilla si të Qindat e Zeza, rezultuan në nevojën për të gjetur një “armik” për të fajësuar për problemet e Rusisë. Hebrenjtë i shërbyen këtij qëllimi dhe pogromet, si ai në Kishinev në 1903 (Kishinau i sotëm, kryeqyteti i Moldavisë) u përhapën në të gjithë perandorinë.

Regjimi carist ishte i mbushur me një antisemitizëm të thellë, i mishëruar nga botimi i rrëmë i njohur si “Të Vjetrit e Zion-it”. Ky dokument u krijua nga policia sekrete cariste – Okhrana – për të justifikuar këtë antisemitizëm dhe për të krijuar komplotin që hebrenjtë po përpiqeshin të kontrollonin botën.

Ky antisemitizëm vazhdoi në Bashkimin Sovjetik, i cili ishte gjithçka tjetër veçse shoqëria egalitare që pretendonte të ishte. Shkollat dhe institucionet kulturore hebraike u mbyllën, udhëheqësit hebrenj u vranë dhe u krijuan komplote antisemite nga sistemi sovjetik për të justifikuar goditjet. Komploti i mjekëve të vitit 1953, ku mjekët hebrenj u akuzuan për vrasjen e Stalinit është shembulli më i famshëm i këtyre krijimeve të rreme.

Ky persekutim, i kombinuar me Izraelin si një aleat kyç i SHBA-së në Luftën e Ftohtë, i vendosi hebrenjtë në një pozitë të vështirë. Duke u përballur me diskriminimin në shkollë dhe në vendin e punës, shumë hebrenj rusë zgjodhën të largoheshin nga Bashkimi Sovjetik. Kjo çoi në termin refuznik, ku shumë hebrenj sovjetikë ishin “refuzuar” të vuloseshin në aplikimet e tyre për vizë.

Pretendimet qarkulluan se hebrenjtë sovjetikë ishin një kolonë e pestë, një grup organizatash që synonin të minonin interesin kombëtar dhe në bashkëveprim me SHBA-në. Kjo çoi në persekutim të mëtejshëm, në arratisjen e më shumë hebrenjve sovjetikë dhe në akuza të mëtejshme.

Ngjashmëritë sovjetike

Ndërsa Rusia nuk është Bashkimi Sovjetik, sistemi Putinist po bëhet gjithnjë e më reaksionar dhe autokratik – disa do të thoshin madje edhe fashist. Autokracitë në përgjithësi kanë nevojë për një armik për të vënë publikun në anën e tyre dhe për të treguar se po luftojnë paqëndrueshmërinë dhe po mbrojnë popullsinë.

Kjo retorikë u shfaq sërish kohët e fundit, gjatë një mitingu të sponsorizuar nga shteti në stadiumin Luzhniki në Moskë në mars 2022, kur Putin foli për kolonën e pestë dhe tradhtarët e kombit. Udhëheqësit autoritarë shpesh pëlqejnë të citojnë një armik të brendshëm si dhe një armik të jashtëm.

Frika nga përsëritja e historisë ruse nuk zhduket. Regjimet ruse të kaluara dhe të tanishme kanë fajësuar gjithmonë hebrenjtë për problemet e tyre. Shumë hebrenj rusë duket se nuk duan të rrezikojnë të presin më gjatë për të parë nëse Rusia do ta ndërmarrë sërish këtë rrugë të errët të historisë. / via The Conversation “Jews are leaving Russia again – is history repeating itself?”

Editorial postuar në The Conversation nga autori Stephen Hall, Lektor dhe (Asistent Profesor) në departamentin e Politikës, Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Rusisë, në Universitetin e Bath-it./euronews albania