Poezia e Sibila Petlevskit në shqip nga Senad Guraziu

Sibila Petlevski [1964, Kroaci, Gjermani ]

JAVA E SHENJTË

Kemi fryrë balona plot gjashtë ditë,
duke menduar se është mënyra e vetme
të kornizohet frymëmarrja. Nga qielli binte mana
e ëmbël dhe e vakët si qumështi nga sisa. O Zot!
Kemi mundur dhe me puthjet ta arrijmë të njëjtën,
fare t’njëjtën gjë, kemi mundur dhe me
afshin në xham, në pasqyrën e pastër për ne
mjegulla të shkruajë se frymojmë, me shkrim
ngrohtësinë pa prekje dhe zëra ta përçojmë,
thjesht të ndodhemi këtu, e jo në rrjetin e gjakut
pështjelluar, jo si qenë të uritur, jo si zemër
përjetësisht e uritur që nga gjoksi ulërin.
Frymë balona dhe pastaj i shpuam me thikat
plot gjashtë ditë. Të shtatën kemi pushuar.

QENI DI MË MIRË

Në fillim s’na është e qartë se mjafton çfarë mbetet
kur t’kenë rënë petalet, pastaj bukurinë t’ia mveshim
tepricës bëhet ves nga i cili s’dimë të lirohemi.
Të bindur se rënia duhet të shkaktohet nga diçka,
themi era është fajtore. Fajtor do t’ishte dhe asfalti
i freskët nëse qeni do ta fiksonte gjurmën e shputës
në të, dhe fajtor do t’ishte qeni që ia doli ta linte
gjurmën e përhershme të shetitjes së rastit, me kusht
që t’ekzistojë rastësia, nga e cila e mundur është

të veçohet përjetësia. Duart më janë plot lule dhe rrënjë,
klithi shitësi i trëndafilave, i cili dukej si fëmijë i vonuar*
kur foli, njëjtë siç do t’thoshte shamani indian,
duart më janë plot rroba me të cilat vishet toka.
Kemi mundur t’i blejmë dhe t’iknim. Kemi mundur t’i blejmë
dhe t’i mbjellim trëndafilat, t’i kapim një nga një në bitumin
e zi, të lagët, për t’qenë fajtorë që rrënjët kurrë s’do t’zënë.
Madje dhe qeni di, më mirë, t’i shenjojë kufijtë e botës së vet.

* …i vonuar në zhvillimin mendor

Notë:
…në poezitë “Java e shenjtë”, “Qeni di më mirë”, “Parullat e Harresës”, “Mish që nuk prishet” (etj.) të poetes kroate Sibila Petlevski, ironia “poetike” është e thellë dhe ka t’bëjë me katrahurën e ish-Jugosllavisë, me dridhjen e themeleve të ish-federatës dhe me shpërthimin e luftrave (fillimisht në Slloveni, në Kroaci, Bosnje e Hercegovinë…), autorja sikur e përqesh natyrën konfliktuoze të njeriut dhe të politikave të veta, sikur tallet se dhe “qeni do dinte ta kufizonte botën e vet”, zonën politike të influencës, perandorinë e vet të interesave, për rikufizim të ca entiteteve tjera politike s’ishte e nevojshme gjithë ajo gjakderdhje, gjithë ajo tragjedi kolektive e popujve, ekzistonte një ngrehinë politike dhe shpresa ishte diç si “lulet mbjellur në asfalt”, për ndarje e ca kufinj të tjerë vallë pse duheshin gjithë ato luftra e gjakderdhje, pse gjithë ajo “…pështjellimë në rrjetin e gjakut, si zemër përjetësisht e uritur që nga gjoksi ulërin”, autorja thuase ironizon me vetë dhimbjen, me copëzimin e përgjakshëm të federates, me nacionalizmat e me ambicjet politike megalomane, me kufijtë e me ngatërresat, me kompleksitetin e “përzierjes” politike, me enklavat politike e demografike të popullsisë kroate, serbe, boshnjake etj…
(sguraziu)

PARULLAT E HARRESËS

Ata kumakë rriten me kërcej të stërgjatë,
thuase të parët e tyre të largët t’ishin nga fushat
e lulediellit, rrëzë murit, nën dritaren me dy
grilat hapur për të cilat mbahet me (dy) duart
fëmija me fytyrën e të rriturit, ngjashëm
me të fëmijës i cili do t’mund të shpallej
i shenjtë në botën ku çdo gjë është më e re
sesa duket. Vetmia i shton vitet.

Kur gjurmët e pjekurisë në trupin i cili zhvillohet
vetvetiu, i cili s’ka pasur rastin e takimit
me trupa të tjerë, si dhe me trupin e Zotit, i cili
s’i ka fërkuar supet me të huajat, s’ka dhënë dorën,
i cili ekziston dhe mplaket pa rezistencë, pa gravitacion,
kur gjurmët në atë trup thërrasin joshjen për pikëllimin,
do t’i provojmë parullat e harresës që t’mos
dënohemi me përkujtimin e esëllt se akoma jemi këtu.

BREGU I VENERËS

“Quando yo murera quiero tus manos en mis ojos”
(Kur të vdes m’i mbulo sytë me duart e tua) – Pablo Neruda / Soneti LXXXIX

Sikur t’kishe guxim të m’i mbulosh sytë e hapur
me shuplakat, do ta shihja bregun e Venerës
në dorën tënde dhe do t’nisesha tatpjetës që të bindem
ç’ndodhet në anën tjetër. Ajo ikje e thjeshtë
nga vdekja do t’ishte ngjashëm me zhvendosjen
e jastëkut nga nënkoka tek këmbët.
Arkëmorti do t’ngecej në rërë,
sënduk i gdhendur nga një copë e vetme akulli,
në lartësinë e lehtë, të ngrohtë.
Në çast, mashtrimi iluzor do t’përfshinte ndërrimin
e ngjyrës së flokëve dhe të gjinisë,
lirimin e çifteve të specieve të rrejshme të shtazëve,
si flamingo të mrekullueshëm me këmbët përgjysmë
rritur me filiza degësh të shelgut, dhe atyre njerëzve
të vegjël artificial, nga të cilët ke aq shumë frikë,
përngjitur gojë më gojë, që nga ta fryma t’mos ik.

PEIZAZH ME TRI HËNA

Shteg si një skelet peshku me kreshta
që përfundojnë n’shkurrishtë ose humbasin
në myshnjë, ngatërruar me brezoret e drunjve
të moçëm. Mbi të, jo që moti shfaqen drapërinj
të hënave ndriçuese – dy, tre ose më shumë sosh.
Çdo ecje përgjatë cungut të asaj udhe e barabartë
është me heqjen dorë dhe nënkupton më tepër sesa
rrugëthyerjen. Nata është më e dukshme se kurrë.

Dhe aromatike: ngjashëm me aromën e gjethit
shtypur mes gishtit e shuplakës. Bukur është
t’jesh këtu, në peizazhin i cili ndryshimet e veta
nuk ia ka borxh dorës së njeriut dhe as natyrës.
S’mund të zgjedhësh: shtigjet hapen vetiu
si petalet e lulëkuqes. Ndërlidhen dhe shemben
thepisur, bien si ujëvara shkëlqimi të trupave
shumëzuar: dy, tre ose më shumë. Degëzohen
shtigjet e amputuara: plagët e vjetra të
vendimmarrjeve të vështira sonte mbulohen me bar.

– – –

© 2004, S. Petlevski – “Parullat e harresës” (dorëshkrim) – via Poetry International (Rotterdam)
© nga kroatishtja: S. Guraziu – Ars Poetica, 2008.