Sanksionet s’mjaftojnë për të treguar mbështetjen e SHBA ndaj protestuesve iranianë

Më 22 shtator, Departamentet amerikane të Thesarit dhe të Shtetit njoftuan sanksione ekonomike që synonin Policinë e Iranit dhe shtatë zyrtarë individualë të sigurisë, të përfshirë në shtypjen e të drejtave të grave dhe të protestave gjatë javëve të fundit.

Kryengritja filloi kur në mesin e shtatorit një vajzë kurde iraniane 22-vjeçare, Mahsa Amini, u kap nga policia dhe u akuzua se nuk e kishte vendosur si duhet hixhabin. Sipas dëshmitarëve okularë, ajo është sulmuar fizikisht dhe më pas ka rënë në koma. Vdekja e saj tragjike tre ditë më vonë dha shkëndijen fillestare për protesta të gjera. Që atëherë, populli iranian, i lodhur nga një ekonomi e thellë dhe dekada e represionit brutal, ka vënë në shënjestër të gjithë regjimin dhe po bën thirrje për “fundin e Republikës Islamike”.

Tubimet kundër regjimit janë rritur deri më sot në të paktën 80 qytete, sipas The New York Times , dhe mbi 150 qytete, bazuar në raportet e besueshme të opozitës. Megjithëse ndërprerjet e internetit në Iran e bëjnë të vështirë verifikimin e numrit të viktimave, dhjetëra – afër 200 sipas një raporti – janë vrarë brutalisht ndërsa mijëra janë arrestuar. Shifrat reale besohet të jenë shumë më të larta.

Pavarësisht kërcënimeve të presidentit të regjimit iranian Ebrahim Raisi për një reagim “vendimtar”, “protestat e këtij viti janë të ndryshme” nga ato mëparshme dhe të rinjtë janë “më të guximshëm se kurrë”, sipas analistëve .

Prandaj, ndërsa bëhet gjithnjë e më e qartë se trazirat aktuale rivalizojnë shtrirjen dhe rëndësinë e secilës prej tetë kryengritjeve që kanë ndodhur që nga fundi i vitit 2017, qeveria amerikane duhet të vendosë të zgjerojë sanksionet deri në kufirin e tyre dhe të sjellë të tjera demokratike.

Kjo mungesë përgjegjësie pothuajse me siguri kontribuoi në vendimin e Udhëheqësit Suprem Ali Khamenei, një vit e gjysmë pas goditjes së vitit 2019, për të emëruar Raisin si presidentin e ri të regjimit. Si shef i gjyqësorit në kohën e asaj kryengritjeje, Raisi ishte përfundimisht përgjegjës për fushatën e torturës që synonte pjesëmarrësit e saj për muaj pas protestave të 2019-ës.

Pas zgjedhjeve të rreme presidenciale të Iranit në qershor 2021, sekretarja e përgjithshme e Amnesty International, Agnès Callamard, u ankua që Raisi ishte ngjitur në postin e dytë më të lartë të vendit në vend që të “hetohej për krimet kundër njerëzimit, të vrasjeve, zhdukjes me forcë dhe torturës”. Callamard gjithashtu vuri në dukje se ky ishte një “kujtues i zymtë se mosndëshkimi mbretëron në Iran”. I gjithë mosndëshkimi i regjimit rrjedh kryesisht nga reagimet e vakëta ndërkombëtare ndaj shumë prej krimeve të tij dhe goditjeve ndaj disidencës.

Rekordi i Raisit është edhe më barbar. Në vitin 1988, ai shërbeu si një nga katër zyrtarët në “komisionin e vdekjes” të Teheranit që mbikëqyrte ekzekutimin sistematik të të burgosurve politikë. Në mbarë vendin, masakra e vitit 1988 shkaktoi rreth 30,000 viktima, shumica dërrmuese e të cilëve ishin mbështetës të Mujahedin-e Khalq (MEK), i cili mbetet zëri kryesor për demokracinë në Iran dhe një shtytës jetik i kryengritjeve dhe aktivizmit antiteokratik.

Si anëtare e Kongresit, unë mbështeta rezistencën iraniane gjatë disa prej periudhave më të vështira, duke përfshirë zhvendosjen e tyre nga Iraku – ku ata ishin objektiva të terrorizmit të regjimit – në sigurinë në Shqipëri.

Gjatë viteve të fundit, organizata ka ngritur njësi të rezistencës në të gjithë vendin. Këto janë ekipe aktivistësh të integruar në shoqëri dhe të aftë për të organizuar dhe mbajtur protesta. Pavarësisht arrestimeve masive, 5,000 anëtarë të njësive të rezistencës së fundi dërguan mesazhe video në Samitin Botëror të Iranit të Lirë në korrik 2022, duke treguar aftësinë e tyre në rritje.

Që kur Raisi u emërua në presidencë, regjimi ka shtuar ekzekutimet. Megjithatë, në shtator, komuniteti ndërkombëtar, i dha me turp presidentit iranian një audiencë për fjalimin e tij në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.

Udhëtimi i Raisit në Nju Jork për atë mbledhje ngriti pyetje serioze në lidhje me vullnetin e SHBA-së dhe aleatëve të saj për të rishqyrtuar politikat e tyre tradicionale të pajtimit dhe qetësimit në trajtimin e regjimit iranian. Sanksionet e fundit nuk i zgjidhin këto pyetje.

Nëse fuqitë perëndimore dëshirojnë të demonstrojnë se mbështesin të drejtat e popullit iranian dhe nocionin e llogaridhënies për zyrtarët iranianë, ato nuk duhet të heshtin përballë sulmit ndaj popullit iranian dhe veçanërisht kundër protestuesve të pambrojtur. Mosveprimi është i barabartë me lehtësimin.

Është koha për të njohur të drejtat e popullit iranian për të rezistuar dhe rebeluar kundër shtypjes brutale. Njësitë e rezistencës meritojnë çdo mbështetje në mbrojtjen e protestuesve duke u përballur me forcat represive./Ileana Ros-Lehtinen, Newsweek.