Sadik Bejko: Variboba në librin antologjik “Krishtlindjet në botë”

 

Libri “Krishtlindjet në botë”, botim i L’Archipel, Paris 1994) është një antologji e teksteve më të bukura të letërsisë botërore për kërshëndellat.

Në këtë libër janë përfaqësuar vendet kryesore të Europës sipas rendit kronologjik, sipas viteve kur janë shkruar tekstet prej autorëve. Në këtë renditje, Shqipëria, si vend i hershëm i krishterimit evropian, zë vendin e katërt.

Vendin e parë e ka Bizanti, me Simeon Métaphraste (shek. X), të dytin Spanja me Lope de Vegën (1562-1635), të tretin Anglia, me Ben Jonhson (1572-1637), të katërtin Shqipëria, me Jul Varibobën (1724-1788), të pestin Gjermania, me Gottfried Bürger (1747-1794) e kështu me radhë Suedia, Italia, SHBA, Danimarka, Norvegjia, Rusia, Belgjika, Çekia, Kanadaja, Afrika e Jugut, Hungaria, Portugalia etj.

Midis autorëve të mëdhenj janë dhe: Giacomo Leopardi, Charles Dickens, Fedor Dostojevski, Oscar Wilde, Anton Çehov, Fernando Pessoa etj).

Arbëreshi ynë, Jul Variboba, i thuri poezi shqip festës së Kërshëndellave. Poezia “Kalimera e Nataleve”, përfshihet te poema e tij “Gjella e Shën Mërisë Virgjër”, 1762.

Këtu më poshtë po japim  “Kënga e të zgjuarit”, e cila sjell skenën e zgjimit të Krishtit të sapolindur. Barinjtë e Betlehemit festojnë,  si në një fshat arbëresh,  i sjellin Krishtit dhurata fshati : qengj, kec, djathë, gështenja, gjela, gjizë etj

KANKA E TË ZGJUARIT

Zgjou, bir, jo më gjumë,

ngjou, se mi fjëjte shumë.

Jeta ime, xha m’u zgjo,

zgjou se bëre nino.

Vjen një legë pekurar’

pruçesion ti vizitar.

Gjegj si loznjin,si këndonjin,

dhenë e detin e gjëmonjin,

Karramunxa e fishkarole,

surdullina e rusinjole,

mirë bukur e ngular, –

o çi vjersh! Ti rikriar.

Gjegji, bir, e iu gëzo,

me kto duars i beko.

Ruaj rigale çi ti sualltin,

gjithë mandrën e rëzuatin.

Nga me dorë ti kit qengje,

çi ësht’ e bardh’ si nji skamëngje.

Çi ësht’ e tener këjo gjiz’!

Ruaj e suall ki kaçiapriz.

E kaciqin me kit dhi

e suall ki buzëzi.

E gastratin pjot lesh

e suall ki këmbëlesh.

Ç’ësht’ i ëmbël ki huall!

Erdh Nikolla e t’e suall.

Nji manure pratunere

e njo zok si kaçjulere

e nji t’egërith pëllumb

e suall Ngjisku me nji tumb

Via, bir, zgjou,pravoi,

pekurarët bekoi.

Erdh edhe nji leg’ divote

tue kënduar parambote.

Ruaji, bir e i gëzo,

zgjou se bëre nino.

Vjen Xhudita me nji gjel,

zunë fill ajo kangjel.

Suall Malita nji kapua,

e e motra nji pagua.

Pesë bracë xagarele

suall e ve Rutiçele.

Suall e bija ca këstanja,

kirgorina edhe milanja.

Suall Rakelea nji brez

se t’e ngjeshinj nd’atë mes.

Me nji fash rikamatë

erdh Suzana çi me natë.

Lia suall dica skutina,

e ca ve Carafina,

e Dilusha,çi u martua,

suall nji kez’,m’e suall mua.

Ruaji gjith’ e i beko,

zgjou se bëre nino.

(1762)