Dr. Xhoi Jakaj: Shënime pas një videoje tronditëse mes adoleshentëve
Pas një video që më zuri syri në një rrjet social, nga dhuna mes disa adoleshentëve 13-14 vjeç u nxita të bëj këtë shkrim. Edhe si autore e dy librave të mi në treg: “Adoleshenca në filtrin e dashurisë” dhe “Paraadoleshenca, sfidat e prindërimit”.
Dhunë apo Bullizëm!
Bullizmi edhe dhuna ngjajnë shumë e janë të përhapura tej normave të lejuara shoqërore vitet e fundit, kryesisht edhe më tepër me zhvillimin e vrullshëm të rrjeteve sociale, Istagram dhe Tik-tok.
Lind pyetja: Si shamanget kjo dukuri…a ka zgjidhje? Apo vetëm receta… të cilat gati thuajse janë jashtë mode në kohërat që jetojmë.
Kujdesi numër 1 fillon në familje, aty është baza ku ti bëhesh një ditë njeri i qetë apo agresiv.
Kujdesi numër 2 fillon në kopësht, shtrihet në shkollat fillore, ato 9-vjeçare dhe të mesme me një program të detajuar ose projekt nga shoqatat dhe shteti me një grup profesionistësh, sepse parandalimi është më i lehtë se shërimi.
Çfarë është dhuna?
Dhuna është është një formë ekstreme agresioni dhe përdorimi i forcës fizike për të lënduar, abuzuar, dëmtuar ose shkatërruar, një person ose disa njëherësh nëpërmjet njē sulmi, vrasje, rrahje, etj, ndodh kudo në familje, mes të rriturish, mes burrit e gruas, tek fëmijët, të rinjtë, të moshuarit, si dhe forma më e re e përhapur pafund, është dhuna e me ndihmën e teknologjisë!
Çfarë është Bullzmi dhe ku ndryshon ajo nga dhuna?
Bullizmi është një dëshirë për të dëmtuar tjetrin, dëshirë që dëmton, veprim që lëndon, një disbalancë në forcë, përdorim i padrejtë i egos dhe një kënaqësi e dukshme e agresorit si një ndjenjë e përgjithshme e të qënit mbizotërues ndaj viktimës…
“Bullying” i shqipëruar do të thotë “kërcënim” dhe tregon dukurinë e sjelljeve të përsëritura, agresive, të dhunshme me karakter psikologjik, fizik që iu bëhet personave të pambrojtur, qoftë fëmijëve, adoleshentëve, por nuk përjashtohen as të rriturit që bullohen ose i bullojnë të tjerët, si për shembull një individ ose grup individësh më të mëdhenj të cilët kërkojnë të diskriminojnë, keqtrajtojnë, abuzojnë, me nofka të ndryshme: kokëtul, hundëderr, veshëllapush, majmun, lopë, jevg, i shëndoshë, i mefshtë, pa tru, i pa zhvilluar, gay, daun, etj, etj, etj, Nofka që të shoqërojnë gjithë jetën tënde ndonjëherë!
Këta individë agresivë kryejnë bullizëm ndaj “viktimave” të tyre duke shfrytëzuar moshën më të vogël, pamjen e jashtme, statusin social, përkatësitë racore ose kombësinë fetare.
Bullizmi shfaqet në forma të ndryshme:
- Bullizmi fizik prek paraqitjen e jashtme.
- Bullizmi psikologjik verbal me anë të fyerjes, nofkave, thashethemeve dashakeqe, shpifjeve…
- Bullizmi, mënjanim nga grupi shoqëror në shkollë ose në festa që organizon klasa.
- Bullizmi seksual, që është verbal me anë të fjalëve fyese, provokuese, por edhe fizik në ngacmime seksuale…
- Bullizmi virtual me anë të rrjeteve sociale, dmth keqpërdorimi i tyre për të dëmtuar ‘viktimën’ me postimin e fakteve apo thjesht shpifjeve publikisht…
- Bullizmi racial nëpërmjet fyerjes dhe dhunës…
- Bullizmi fetar duke diskriminuar dhe fyer fenë ku nxënësi ose prindërit e tij besojnë.
Si e dallojmë fëmijën ose adoleshentin që është nën presionin e dhunës bullizuese?
- Adoleshenti ose fëmija nuk pëlqen më shkollën ose kurset në të cilat ishte më parë.
- Nëse adoleshenti i fiksuar pas Instagramit apo Facebook ka llogari dhe papritur tenton t’i mbyllë ato nga frika.
- Fëmija ose adoleshenti nis të ketë shumë dhimbje koke, barku apo stomaku; këto janë janë shenja ankthi që kthehet në makth.
- Fëmija ose adoleshenti grindet dhe nuk flet me miqtë e atij/asaj.
- Djali ose vajza në adoleshencë nuk do të shkojë më në sport ose në stërvitje.
- Atij ose asaj nuk i pëlqen më vetja.
- Fëmija ose adoleshenti fillon të ushtrojë vetë bullizëm ndaj një më të dobëti.
- Ka rënie në mësim dhe shtim në peshë nga ankthi.
- Pagjumësi dhe mungese interesi per jetën si edhe çdo aktivitet i realizuar më parë.
- Ka raste kur tentojne edhe vetëvrasje!
Bullizmi dëmton shëndetin mendor dhe fizik, ai edhe vret fëmijë apo të rritur që gjenden mes nje stuhie apo dhune të pafajshme nëse nuk i mbrojmë!
Këshilla ime fare modeste është, edhe nëse ke 1001 punë e vështirësi leri menjanë, kalo kohë më tepër me fëmijët tuaj në moshën e adoleshencës, jepi mundësi të flasë, ta nxjerrë brengën që e mundon, ndryshe dhimbja kthehet në problem dhe e kanë të gati të pamundur mbijetesën në mjedisin ku ata mësojnë apo jetojnë!