Saimir Z. Kadiu: NË DITËN E MËSUESIT…

Homazh për Reformatorin e Madh të Arsimit Shqiptar

MIRASH IVANAJ (12 mars 1891 – 22 shtator 1953)

– A e more vesh, mor ti?

– Jo mor zotni, ç’ka me marr vesh?

– Je i dënuar me 7 vjet burg!

– Po për ç’ka jam dënue mor zotni?

– Për agjitacion e propagandë kundër pushtetit popullor.

– Po unë sa kam ardhë prej Turqie, s’kam folë me njeri, përveç punës arsimore.

– Po me atë mendim ke ardhur prej andej që të bësh propagandë.

– Po pse a ka ligje në botë zotni, që të dënojë mendimin?

– Mbylle gojën se je i dënuar!

Me këto dialogje, pjesë e farsës bolshevike, regjimi dënoi me 7 vjet heqje lirie kryereformatorin e arsimit kombëtar, Mirash Ivanajn…

Jeta e mjeruar dhe puna shumë e rëndë në burg si përkthyes sollën degradimin e shpejtë të shëndetit të Mirash Ivanajt. Thuhet se disa javë para ditës së lirimit nga burgu ai i ka dërguar drejtorit një letër ku i kërkonte atij ta mbante në burg se nuk kishte ku të shkonte për të banuar dhe nuk kishte asnjë të ardhur për të jetuar.

Por, i dërrmuar nga puna e rëndë dhe kushtet e tmerrshme të burgut, më 22 shtator të vitit 1953, 12 ditë para mbarimit të afatit të dënimit të tij, mbylli sytë për jetë.

U shua në spitalin e Tiranës, pas një ndërhyrjeje të thjeshtë  kirurgjikale, në moshën 62-vjeçare.

Asnjë mëkat politik…

Intelektual klasi dhe patriot i vendit të tij. Shkrimtar, eseist, mësues, publicist, humanist…

U largua nga Shqipëria në vitin 1939 duke refuzuar pushtimin fashist të vendit.

I lauruar në Romë për Filozofi dhe Jurisprudencë, Ivanaj ishte edhe një poliglot me plot 7 gjuhë të “gjalla” dhe tre të “vdekura”.

“Mëkati” i vetëm… i preu bursën në kohën që ishte Minister i Arsimit “ngelësit” Enver Hoxha…

Thuhet që kur Mirash Ivanaj u kthye në Shqipëri u prit nga vetë Enver Hoxha, i cili me stilin e tij thumbues i thotë:

“Shiko si po të presim… jo si ty që më hoqe bursën”.

Mund të qëndronte në Turqi. Por erdhi për të bërë Shqipërinë… dhe u dënua nga gjykata e teneqexhinjve dhe harbutëve provincialë.

Në këtë mënyrë Shqipëria humbi ministrin më reformator të Arsimit që ka patur ndonjëherë në historinë 110-vjeçare të shtetit shqiptar.

Për ironi të fatit, asokohe, Ministër i Arsimit ishtë një nga katilët e gjyqeve të pasluftes… Bedri Spahiu.

Vdiste i vrarë Mirash Ivanaj… dhe arsimin e “reformonte” Bedri Spahiu… dhe populli “liridashës” dhe “arsimdashës” për këtë kriminel kishte “kënduar”:

“Dridhen armiqtë

Porsi miu

I gjykon Bedri Spahiu”

Një nga këta “armiq” ishte edhe Mirash Ivanaj… dhe “krimi” i tij ishte sepse donte Shqipërinë…