Sadik Bejko: SI E RIMORA TË DREJTËN E BOTIMIT

Miku Petro Mejdi, me origjinë nga Skoreja e Pogonit, para katër vitesh më kërkoi poezinë “Mbi fletroret e hartimeve”, të botuar te gazeta “Drita” në vitin 1981 (?). Me që nuk e gjeta dot gazetën, i dërgova një variant të botuar më 1982 në librin “Ku e ka folenë bilbili”.

Po të mos kishte këmbëngulur aq shumë Petroja, mbase nuk do t’i kthehesha kësaj poezie dhe as t’i shkruaja këto radhë. Janë ca kujtime që ne i hedhim në anën e pasme të trurit e nuk duam t’i lëvizim andej.

Në shkëmbimet e messazheve me Petron (tani banon në Athinë) ai me patjetër donte botimin në gazetën “Drita”. Apo mos vallë nuk e kisha botuar në këtë gazetë?

Botimin në “Drita” të kësaj poezie bashkë me dy të tjera, kam arsye të forta që mos ta harroj.

Pas minierës, më 1980 kam qenë mësues në fshatin e minoritetit grek në Hllomo të Pogonit. Doja të botoja, të dilja prapë në shtypin e kohës. Sekretari i Partisë për krahinën e Pogonit pas një semestri në arsim më dha një letër që vëretonte sjelljen time korrekte politike. Këtë letër ma kishin kërkuar në disa zyra. Mungesa e kësaj letër mirësjelljeje gjoja më kishte penguar të botoja.

E vërteta ishte krejt ndryshe.

Dërgova për botim bashkë me mirësjelljen dorëshkrimin e një libri me poezi në ndërmarrjen botuese Naim Frashëri. Kisha dërguar dhe më parë libra, cikle me poezi, por më përcillnin me heshtje. Që prej dhjetë vjetësh të gjithë ma mbyllnin derën pa një shpjegim.

Edhe për këtë libër të vitit 1981 po më vonohej përgjigjia gjashtë muaj. Kur shkova në redaksinë e poezisë, miku im redaktori i librit Pandeli Koçi, më nxjerr nga zyra dhe si me gjysmë zëri më thotë se mua më ishte hequr e drejta e botimit. Ndaj libri ishte bllokuar.

Kur ma kishin hequr të drejtën e botimit? Pse nuk ma kishin thënë? Këto pyetje nuk morën kurrë përgjigje.

Në zyrat e redaksive paska ekzistuar një letër e fshehtë që të mos botoja. Nuk ma thoshin. Kur më mohonin botimin qoftë të një poezie, më thoshin, dil nga Miniera, pastaj të botojmë.

Tani që nuk isha në minierë, si do ta zhbllokonim librin?

Pandi më thotë se si rregull duhet të çoja një cikël poezish në gazetën “Drita”, ose në revistën “Nëntori”. Ndërkohë dhe redaksia e poezisë do t’i drejtohej Lidhjes për të marrë miratimin e botimit. Nëse Lidhja jepte miratim, duhej kërkuar dhe një leje nga drejtoria e shtypit në Komitetin Qendror. Po të merrej përgjigje pozitive nga këto hallka, atëherë do të më botonin një tregim ose dy-tri poezi në gazetë, në revistë. Ky botim në shtypin e Lidhjes e vuloste rikthimin e të drejtës së botimit.

Për rrjedhojë, edhe ndërmarrja botuese “Naim Frashëri”, e vetmja ndërmarrje (zyrtare) botuese e letërsisë artistike, e kuptonte se më ishte hapur drita e gjelbër për botimin e librit me poezi.

Kështu ndodhi.

Javë për javë i mbaja sytë mbi gazetën “Drita”.

Kishte kaluar gati një vit që shpresoja.

Më duhej vetëm të prisja.

Në gjithë këtë endje nëpër terr, mund të të mbërthente ankthi. Le të plasje po të doje. Kështu funksiononte makina kafkiane e kohës.

Poezia “Mbi fletoret e hartimeve” me dy të tjera u botuan në gazetën “Drita” nga vjeshta e vitit 1981. Nga mesi i vitit 1982 doli dhe libri “Ku e ka folenë bilbili”…

Plot dhjetë vjet pas botimit të librit “Rrënjët”.