Shefqet Meko: Abstraksioni filozofik i Agim Pipës në vargje

“Fletoret e mbrëmjes” si një stuhi e shpirtit që nuk njeh caqe apo “postblloqe” të fantazisë krijuese-

Kujtoja se e njihja mirë Agim Pipën, poetin e fjalës dhe dashurisë njerëzore. Nuk e kam njohur plotësisht. Dy vjet më parë bashkë me mikun tim Ahmet Prençi, do dëgjonim “mëkatin” rrëngjethës të poetit dekada të shkuara. Ishte një rëngjethje që nuk ishte shuar kurrë:  “…trokita në zyrë. Isha  plot emocione, plot elektricitet që befas do kthehej në një “bombë”. E shtyva derën. Isha përherë të parë përballë një redaktori tek “Naim Frashëri”. Nuk di nëse merrja frymë, apo dihasja vargjet që i dija përmendësh. Prisja tërë ankth. Kujtoja se ishte pushteti skllavërues i vargut tim që marrëzisht e desha. Prania fizike në atë zyrë botuese ishte “grushtshteti” në imagjinatën time të asaj moshe rinie. Shefi i botimeve më pa në sy dhe më pyeti: ”Ti je Agim Pipa”?!… Tunda kokën dhe prisja të më thoshte “Poezia jote, brilante…”. Më dukej se isha centimetra larg lavdisē poetike të kohës… Por, ishte tjetër gjë: Ai, me fytyrë të nxirë e një vështrim përçmues më bërtiti aq sa gati u thyen xhamat e dritareve… “Ç’janē këto vargje e kjo dekadencë e marrë që shkruan? A e kupton ku shkon ti dhe unë me këto vargje?… Merre dorëshkrimin dhe m’u zhduk. Mos shkruaj më. Hesht ose do të të heshtin. Ik dhe mos të të shoh kurrë. Ik djalë, ik e mos shkruaj më…”. I tmerruar dola nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri”, e vetmja e asaj kohe, duke shtrënguar si spirancë frike dorëshkrimin e sapokthyer. Pata tmerr të shkoja bulevardit unazë, u futa nëpër rrugica, duke mos kthyer kokën prapa. Më dukej se dashuria për poezinë po më groposte… Zëri i redaktorit me aksent verior ishte bërë hija më e frikshme e rinisë sime dhe nuk e di se si nuk u ngatērrova rrugicave që të çonin tek Blloku i Ambasadave. Vargu im më kishte “burgosur” dhe as që mund të shkoja në mendje të gjeja lirinë time tek portat e hekurta. Thjesht i thashë vetes “Hesht dhe zhduku… Ishte viti 1981…”.
Ky rrëfim i Agim Pipës më erdhi në mendje ndërsa shfletoj në Amerikë, librin e tij të parë “Fletoret e mbrëmjes”. Vargjet më mbushin plot “Qiellin e madh” siç ka vërejtur një miku  im, kur kemi shëtitur së bashku në “zemrën” e Amerikës. Pipa e fillon dhe mbyll librin e vet të parë me dy ese poetike, si për të na thënë qartë e bukur, si asnjë poet tjetër se njeriu filloi të mendojë më së pari përmes prozës, siç ishin përrallat e rrëfimet, pastaj diku erdhi “brumi” i poezisë që është një kulminante e ndjesisë, mendjes dhe fantazisë. Pipa sikur thotë se proza e vargu janë një “krushqi” e papërsëritshme. “Tjetër njeriu, tjetër talenti, tjetër bukuria…” janë radhët e para të autorit duke vijuar: “Unë zhytem në liqenet e padukshme… për të prekur dritën… Liria ime ka trajtēn e frymës dhe shpejtēsinë e dritës së frymëzimit tim, vetëm nëse ekziston ajo…”

I gjithë libri është “njësi poetike” në çdo faqe që mban “vulën e thatë”: Agim Pipa. Në 116 fletët e këtij botimi autori hedh vallen e mendimit, frymëzimit, dashurisë dhe dinjitetit, çastit dhe vetë përjetimit filozofik që e percjell gati në çdo varg. Jani 101 poezi, si njëmijë e një netët përrallore. Poeti ka “përtypur” gjithshka në shpirt, e prej andej buron vargu: “Pse erdhe?/ Unë kam kohë që jam me ty/ shpirti im!/ Sa kushton një kilogram Hënë?/… Befas të duket se “një kile Hënë” po bie nga qielli dhe ti ngre duart ta presësh që të mos bjerë përdhe si kokrrat e pjekura të një qershije…
Autori ka një ëmbëlsi magjike në çdo “cep vargu”, në çdo faqe të librit të tij që e quan “fletorete mbrëmjes” me gërma të vogla, si ABC-ja e parë, jo pa qëllim. Nuk jam kritik, por di të gjykoj për të bukurën që më përtërin. E dua vargun, por shpesh vargu më shtyn tek proza dhe ndodh “sherr krushqie” që nuk e zgjidh dot, por vetëm autori me autencitetin e vet poetik të krijon ndjesi “7 ballshe”: Kam mbi pëllëmbë genin e nënës dhe atit tim/ kam mbi tryezën e shkrimit / të gjitha ëndërrat/ që bëjnë jetën prej sanguini… Poeti të hedh “vargun karem” duke të çuar tek origjina jote jo thjesht për të mos e harruar, por për të mbetur “Ai nga vjen: njerëzor i paqshëm duke të kujtuar se pylli mbetet “vendbanimi i të gjitha metaforave…”.

Me “pikatore” si ilaç zemre, përpiqem të sjell diçka nga vjetshat e bukura të Agim Pipēs, por njëra është më e mirë se tjetra dhe asgjë nuk ngjason, por si vetë relieve i habitshëm i planetit që jetojmë, çdo poezi ka identë dhe fillin filozofik të vetin, nervin e dashurisë dhe syrin e pagjumë të poetit që u qëndron “gati-tu” vjershave të veta. Sikurse reflekton  autori “Krijuesit i flasin të gjitha dashuritē, si circet/Por një është ëndrra dhe toka e tij./ Poezia e krijuesit është liria mbi tokë dhe liria në subkoshiemcë…/
Pipa është një poet i veçantë jo thjesht se rastësisht u shpëtoi “shigjetave helmatisēse” të shekullit që iku, por sepse me dashuri i thur himne lirisë së shpirtit dhe mendimit njeërëzor, dashurisë dhe “shtratit” të saj ku nuk ka gjumë, por vetëm turbulence poetike që të çojnë në “botë tjetër”. Një larmi tematike e jashtëzokonshmë,një “busturi” mendimi që të përgjak trurin si “*virgjërim” i plogështisë  monotone. Ky është libri që na sjell Pipa. Një magji e bukur mendimi dhe “fluturimi” në qiell, ku dashuria është “parashuta” e vargjeve marramendëse.  E gjitha ka ndodhur në dekada dhe mosmposhtja dëshpëruese e bën një krijues të veçantë. Ai është një “pesimist” plot dritë në vargun e vet, sikurse befas të “plagos” me pamundësinë poetike për ta ndryshuar “botën e mbrapshtë”. Ai diku, në të djelën e vet të pushimit thotë: … qëndroj me lypsin gati/ të vizatoj edhe unë urinë e mijra njerëzve/ pas psherëtimave të dashurive jofatlume…
Është në fund të fundit dashuria që ndrit botën dhe vetë vargjet e Pipës. Ai shkruan: “Vendosa të vizatoj qiellin si helmetë/ ndërsa dielli u ul/ në lartësinë e kokës/… Befas poeti ndjen etje për dashuri dhe dritë që të mbjellē “farën e jetës” dhe mbyllet poezia me vargjet: Bota nuk mbahet dhe nuk shumëzohet dot/ pa kumbimin e qelqtë/ të trupave në dashuri/ bota nuk mbahet dot/ pa mua dhe pa ty, ëndrra ime/.

Ky vëllim i vonuar si rrallëkush, por edhe në kohën e duhur, nuk është shkruar për tu “lexuar në kor”. Jo. Si dashuria që ka magjike intimitetin dhe “fshehjen” ndaj “syve të botës” edhe “fletoret e mbrëmjes” lexohen vetë, në heshtje, në dëshpërim apo nën “harbimin” e një gote vere, vargjet të cimbithin mendimin, të zhytin në botë të panjohura tërë befasi shokuese dhe të “burgosin” deri sa shkon tek faqja e fundit ku poeti të kthen “në botën nga erdhe”, tek proza duke të lēnë me “këmbë në tokë”, poeti që shkon përditë tek puna me autobuzin e linjës. Një normalitet i thjeshtë që autori e ka kthyer në “kudhër” të vargjeve të veta.

Agim Pipa vjen me librin e parë pikërisht kur “deshte vetë”. Mbase “britma e frikshme” e së djeshmes e ka tutur për të qënë i jashtëzakonisht i durueshëm, por e ka sjellë të vërtetë mes poetëve të të gjitha moshave. Ai sfidon me këtë libër duke refuzuar çdo lloj redaktori apo reçenzenti. Sfidon të djeshmen, sfidon të tanishmen madje edhe të nesërmen. Libri nuk ka redaktor, as reçensent. Ka vetëm emrin e autorit si një kult të abstraksionizmit në moshën e vet.Thjesht dhe bukur me vëllimin “fletoret e mbrëmjes”. Agim Pipa thotë: Jam unë, poeti i së përditshmes jetë. Vij tek ju i shtypur në Prishtinën shqiptare pranë si pjesë e Atdheut. Ky mesazh i heshtur e bën autorin të veçantin e kohës sonë.

Nuk di pse me vëllimin e parë në moshën që zgjodhi vetë, Agim Pipa më kujton “rininë e marrosur” të Lasgush Poradecit që kthehej nga Bukureshti me mall për “valët plot mjelma” të liqenit kristal mesmalesh. Vargu lasgushian u bë “shkumë gjoli” e bardhë në oqeanin e poezisë shqipe, duke mbetur një “koncentrat lirik”. Edhe Pipa do “ikte për t’u kthyer” jo nga Verilndja e Ballkanit, siç ndodhi me Llazar Gushon, por nga Juglindja e Gadishullit, duke mbajtur emrin e vet Agim Pipa. Nuk di, por më duken “dy vektorë” të poezisë shqipe që nuk bashkohen kund, por vetëm ngjasojnë në “varfërinë vëllimore” ku poetët e sotëm pafundësisht numurojnë vëllime e vëllime në infinit. Dy poetë janë “ngopur” me pak vargje, me pak fletë, me shumë mendim e dashuri. Ata janë: Lasgushi i Poradecit tim dhe Agimi i Tiranës sonë.

Me “fletoret e mbrëmjes” ka ndodhur diçka që nuk ndodh me çdo poet. Madje diçka e tillë nuk ka ndodhur me asnjë poet shqiptar, por vetëm me Agim Pipën. Vargjet e tij “udhëtuan” me mua jo si “torba” e Agollit drejt Lidhjes së Shkrimtarëve në Tiranë, por drejt “qytetit të dritave”, Las Vegas ku kalove pakëz ditë shlodhje. Kam shëtitur anës bulevardit të famshëm të këtij qyteti me “fletoret e mbrëmjes” në xhep, duke belbëzuar vargje “me shpejtësi drite” siç shkruan diku autori. Imagjinoj në krah Pipën, siç e kisha fizikisht në Tiranë, në Prillin që shkoi. Las Vegasi zhurmon nga dritat dhe dollarēt që kthehen në ngjyra pa fund. Dy vajza të bukura, veshur “siç vdesin poetët” janë përballë meje dhe i fotografoj nxitimthi, pa u marrë lejë. Ato më fusin në mes e më thonë: “Do foto me ne?! Eja ta bējmë. Shkrepe, por do paguash…”. Unë qesh. U them se foton e bëra për “një poet në Tiranë” që në të 70-at ka botur librin e parë”. Ato nuk më besojnë. Më thonë se të marrët e çdo moshe, vijnë në Vegas dhe shpenzojnë dollarë në fat dhe bukuri si ne. Më kërkojnë ta fshij foton. Dua t’u rrëfej librin dhe t’u recitoj ndonjë varg dashurie, por ato gjejnë klientin që i paguan 100.00 dollarë për një foto. Nuk jam i asaj sëre. E fshij foton. E di që poeti nuk ka nevojë për një foto. Në vargjet e tij ka mijra bukuri pafund… Foto me vajza të bukura bëjnë vetëm ata që nuk lexojnë poezi, e veçmas Agim Pipën.

Vijoj shëtitjen në bulevard. Kaloj përmes mrekullish të tjera ku njeriu “ka sjellë parajsën” që e shijon vetēm një moment si shkëlqimi i dritës. Më duket sikur të gjithë ardhur nga çdo cep i botës duan të dëgjojnë vargje nga “fletoret e mbrëmjes”. Një çast dua të bëhem si “personazhi i marrë” tek “Anja” e Ahmet Prençit. Ndaloj para një makine plot drita. Gris një faqe libri dhe përpiqem ta “ushqej” makinën e fatit me vargje shtypur në Prishtinë. “Merre, është dollar e kaluar dollarit”, sikur i jap “urdhër” shpikjes së pangopur të njeriut. Agim Pipa refuzohet në Vegas. Fleta  me poezi shtyhet si tullumbace pa vlerë. “Këtu ka vetëm një menu: dollarë”, më thotë dikush. Nxjerr nga xhepi një kartmonedhë të vogël sepse urrej “lojēn e fatit” dhe makina “qesh” duke xixēlluar mijra fotone marramendëse… Ma ka qejfi të besoj se “i qeshet” vargut të Agim Pipës, por është iluzion. Makina “kollofit” dollarët e mi duke më lënë me “fletoret e mbrëmjes” në dorë, më të varfër se një moment më parë.

Nuk kam humbur, në Vegas sepse siç thuhet “Çfarë ndodh aty, mbetet aty” dhe e flak diku mes lukunisë luksoze të makinave të fatit, “fletoren e mbrëmjes” me emrin Agim Pipa dedikuar “shkrimtarit nga Amerika”, Shefqet Meko. Të dy mbetemi aty, mes dritave pa gjumë, në pritje të diellit pervëlues…
Lexoni “fletoren e mbrëmjes” sepse poeti Agim Pipa është fat dhe plot mendime fluturuese. Mbase ky lexim ju sjell  në Vegas, ku mund ta gjeni diku librin që e lashë si fat për dikë, mundësisht nga Shqipëria…
Las Vegas, qershor 2023.