Astrit Lulushi: Humbja e leshit
Një nga tiparet më dalluese të njerëzve është mungesa e leshit. Krahasuar me shimpanzetë dhe gorillat, ne jemi praktikisht të zhveshur.
Njerëzit nuk janë plotësisht pa flokë, megjithëse shumë më të hollë dhe më të shkurtër se leshi i gjitarëve të tjerë.
Dendësia e rrënjëve të qimeve në lëkurën tonë është në të vërtetë e ngjashme me atë të shimpanzeve, por shumica e flokëve tanë janë aq të hollë dhe të lehtë saqë mezi duken. Ky lloj floku quhet qime vello, dhe mbulon pjesën më të madhe të trupit, përveç zonave ku kemi flokë më të trashë dhe më të errët, të quajtura qime terminale.
Teoria më e njohur se pse kemi humbur gëzofin ka të bëjë me termorregullimin.
Presionet mjedisore i çuan paraardhësit tanë nga pyjet me hije në kullotat e ekspozuara të stepave, që do të thotë se ata duhej të gjuanin në distanca më të gjata, të ekspozuar ndaj nxehtësisë së ditës.
Të kishe më pak flokë ndihmon të shpërndannë nxehtësinë në mënyrë më efikase përmes djersitjes, një proces që ftoh trupin duke avulluar ujin nga lëkura.
Djersitja është një veçori unike e njerëzve midis primatëve: ne kemi më shumë gjëndra djerse dhe prodhojmë më shumë djersë se çdo majmun tjetër. Djersitja kërkon gjithashtu më pak ujë sesa gulçimi, gjë që është mënyra se si shumica e gjitarëve ftohen.
Një teori tjetër sugjeron se humbja e leshit na ndihmoi të shmangnim parazitët, të cilët mund të bartin sëmundje dhe të shkaktojnë infeksione. Të kishim më pak flokë do ta kishim bërë më të lehtë që të rregullonim veten dhe njëri-tjetrin, duke i hequr këta mysafirë të padëshiruar nga lëkura jonë.
Kjo mund të kishte rritur gjithashtu lidhjen shoqërore dhe bashkëpunimin që janë thelbësorë për mbijetesën dhe riprodhimin. Kjo mund të jetë për shkak se më pak flokë sinjalizojnë shëndetin, rininë ose pjellorinë, ose sepse na lejojnë të shfaqim veçori të tjera si skuqje e zverdhje në fytyrë ose plagët dhe tatuazhet.
Balenat, delfinët, elefantët, rinocerontët, hipopotamët dhe minjtë të zhveshur janë disa gjitarë që kanë evoluar duke pasur pak ose aspak qime në trupin e tyre.
Disa studiues kanë sugjeruar gjithashtu se të pasurit më pak flokë e bënë më të lehtë për të komunikuar emocione të tilla si zemërimi ose druajtje përmes shprehjeve të fytyrës.
Natyrisht, këto teori nuk përjashtojnë njëra-tjetrën, dhe është e mundur që humbja e leshit të jetë ndikuar nga një kombinim faktorësh.
Koha e saktë dhe mekanizmi i këtij ndryshimi janë ende të paqarta, por disa të dhëna mund të gjenden në të dhënat fosile dhe në gjenet tona.
Fosilet e paraardhësve të hershëm të njeriut tregojnë se ata kishin tru më të madh se majmunët e tjerë, të cilët do të kishin gjeneruar më shumë nxehtësi dhe do të kërkonin më shumë ftohje.
Ata kishin kafaze brinjësh më të ngushta dhe këmbë më të gjata se majmunët e tjerë, gjë që tregon se ishin përshtatur për të vrapuar në distanca të gjata në habitate të hapura. Këto tipare sugjerojnë se paraardhësit e njeriut e humbën gëzofin e tyre të paktën 2 milion vjet më parë.
Studimet gjenetike gjithashtu kanë hedhur dritë mbi këtë pyetje duke krahasuar ADN-në e njerëzve dhe primatëve të tjerë. Një studim zbuloi se një gjen i quajtur EDAR, i cili ndikon në trashësinë dhe formën e flokëve, iu nënshtrua një mutacioni te njerëzit rreth 250,000 vjet më parë që rezultoi në flokë më të hollë dhe më të drejtë.
Një studim tjetër identifikoi një gjen të quajtur DKK2, i cili pengon rritjen e qimeve në zona të caktuara të trupit si pëllëmbët dhe shputat. Ky gjen u zbulua se kishte mutacion te njerëzit rreth 1.6 milionë vjet më parë. Këto gjetje sugjerojnë se humbja e gëzofit tonë ishte një proces gradual që përfshin gjene dhe mutacione të shumta me kalimin e kohës.
Pra, njerëzit humbën leshin e tyre si një përshtatje ndaj ndryshimit të kushteve mjedisore që i detyroi ata të udhëtonin në distanca më të gjata për ushqim dhe ujë. Humbja e leshit na ndihmoi të rregullonim temperaturën e trupit në mënyrë më efikase përmes djersitjes, të shmangim parazitët, të përmirësojmë lidhjen shoqërore dhe të komunikojmë emocionet.
Evolucioni i mungesës së qimeve shtroi gjithashtu skenën për shfaqjen e tipareve të tjera njerëzore, si truri i madh dhe mendimi simbolik. Ky është një shembull magjepsës se si pamja jonë pasqyron historinë dhe natyrën tonë. Të gjitha këto janë vetëm teori, pasi ne në fakt ne nuk e dimë nëse jemi zhvilluar apo kemi lindur të zhvilluar. Debati midis dy pikëmajeve vazhdon. Herë fiton njëra herë tjetra del në krye.
Please follow and like us: