Angela Kosta: Vito Taverna con la sua lirica anche in Albania

Vito Taverna è nato in Italia il 10 ottobre 1929. Da moltissimo tempo, sin dalla giovane età si dedica con passione alla poesia ed organizza importanti eventi ad essa dedicati in toscana, nella città di Monterchi, dove vive tutt’ora. Nel 1990 ha fondato l’Archivio Nazionale della Poesia inedita di Monterchi e, ogni anno, l’ultimo sabato d’agosto Vito Taverna organizza il Convegno della Poesia ad Organizzazioni Nazionali e Internazionali che si occupano di problemi sociali del nostro tempo.
Amico di tanti artisti ed intellettuali celebri, sin dagli anni della giovinezza trascorsi nella Firenze dei poeti dell’ermetismo, Vito è stato vicino anche a Mario Luzi, ad Alessandro Parronchi, a Mario Bergomi e, a tanti altri che hanno saputo assorbire la sua sensibilità artistica e poetica. I libri “Venere e Narciso”e “Scaffali” Vito Taverna li ha presentati in occasione della mostra dedicata a Venturino Venturi (celebre scultore e pittore italiano), il 29 gennaio 2015: “I volti dell’ermetismo.” “Venere e Narciso” è una raccolta di ampio respiro, che ha trovato occasione di espressione nel ritratto che Venturino aveva modellato propri per lui nel 1953. Oltre questi libri Vito Taverna ha pubblicato tanti altri e continua di pubblicare anche a giorno d’oggi. Grande poeta e scrittore e non solo, dedica il suo tempo anche a tante attività culturali e sociali che si svolgono in toscana.

“Forse è difficile apprezzare appieno l’icasticità, la leggera effusione del dettato poetico della poesia di Vito Taverna, «un poeta lirico sopravvissuto alla crisi della lirica» come è stato felicemente definito da Donatella Costantina Giancaspero, sospeso tra attenzione e ritenzione, interrogazione e meditazione. Nella poesia di Taverna assistiamo alla poesia delle «cose», dove sono le «cose» le protagoniste che ci parlano tramite la loro distanza; è all’allestimento della «distanza» che qui ha luogo, di un luogo dove sia possibile l’incontro tra la voce parlante e l’occhio di chi legge…” e tant’altro ancora scrive Giorgio Linguaglossa noto critico, scrittore e poeta.

Vito Taverna è stato anche sceneggiatore del Cinema di vari documentari. Vinse il Premio “L’orso d’oro” al Festival di Berlino nel giugno del 1957 con il documentario “Gente Lontana” sui cavatore di pomice delle Isole Eolie. Un anno dopo nel giugno 1958 con il documentario “La Lunga Raccolta”, sulle raccoglitrici di olive in Calabria vinse di nuovo il Premio al Festival di Berlino “L’orso d’oro.”
Nel 1980 Vito Taverna sposò Midori Fukami famosa attrice e pittrice giapponese, che ha esposto le sue opere in numerose mostre in Italia e all’estero, tra cui: Inghilterra, Spagna, Francia, Svizzera, Turchia, Stati Uniti, Brasile, Giappone. Nel 1980 a Firenze la sua mostra fu presentata dal pittore famoso italiano Raf Tempesta. Midori ha trascorso l’adolescenza in Africa, in Indocina e in Giappone per stabilirsi poi a Roma. “La carta e gli inchiostri, i suoi strumenti di lavoro, sono quelli tradizionali dell’arte giapponese, ma la sua creatività è occidentale anche se, potrebbe anche portare nel sangue la disciplina dello Zen”, scriveva di lei Leonardo Sinisgalli famoso poeta, saggista e critico d’arte italiano.
Dopo la sua scomparsa su Teletruria, il giornalista Luigi Alberti scrive:” Aveva scelto la terra di Arezzo, lei che era cittadina del mondo: Midori Fukami, figlia di un diplomatico giapponese, pittrice ed attrice, ci ha lasciato da poco tempo, ma le sue opere restano con noi e le conferiscono l’alone dell’eternità”.
“Mia amata Midori, vivrai nelle tue opere per sempre e finché vivrò nel mio cuore”, scrive Vito nel libro che dedicò a Midori e alle sue opere, in cui fu tradotto anche in francese.
Midori Fukami e Vito Taverna, due grandi artisti che hanno saputo trasmettere e continuano a farlo ancora oggi, l’incanto dell’arte e della letteratura.
====================
Vito Taverna ka lindur në Itali më 10 tetor 1929. Për një kohë shumë të gjatë, që në moshë fare të re, ai i është përkushtuar me pasion poezisë për të cilat organizon evente të rëndësishme në Toskana, në qytetin Monterchi, ku ende jeton edhe sot. Në vitin 1990 ai themeloi Arkivin Kombëtar të Poezisë së Pabotuar të Monterchit dhe, çdo vit, të shtunën e fundit të gushtit, Vito Taverna organizon Konferencën e Poezisë për Organizatat Kombëtare dhe Ndërkombëtare që merren me problemet sociale të kohës sonë. Mik i shumë artistëve dhe intelektualëve të njohur, që në vitet e rinisë së tij, në Firencen e poetëve hermetikë, Vito ishte i mik edhe me Mario Luzin, Alessandro Parronchi, Mario Bergomin e shumë të tjerë që mundën të thithnin ndjeshmërinë e tij artistike dhe poetike. Librat “Venusi dhe Narcisi” dhe “Raftet” Vito Taverna i prezantoi më 29 janar 2015 me rastin e ekspozitës “Fytyrat e hermetizmit”, përkushtuar Venturino Venturit skulptorit dhe piktorit të famshëm italian. “Venusi dhe Narcisi” është një përmbledhje mjaft e gjerë, tek e cila gjeti shprehje në portretin që Venturino kishte modeluar për Viton në vitin 1953. Përveç këtyre librave, Vito Taverna ka botuar shumë të tjerë dhe vazhdon të botojë edhe sot. Ai është jo vetëm një poet dhe shkrimtar i madh, por ia kushton kohën e tij edhe shumë aktiviteteve kulturore dhe shoqërore që zhvillohen në Toskanë.
“Ndoshta është e vështirë të vlerësosh plotësisht gjallërinë, derdhjen e lehtë të diktimit poetik të poezisë së Vito Tavernës “një poet lirik që i mbijetoi krizës së poezisë lirike”, siç u përkufizua me entuziazëm nga Donatella Costantina Giancaspero, muzikante, poete dhe shkrimtare italiane – “pezull midis vëmendjes, pyetjeve, dhe meditimit. Në poezinë e Tavernës dëshmojmë poezinë e “gjërave”, ku “gjërat” janë protagonistët që na flasin nëpërmjet distancës së tyre; është pikërisht vënia në skenë e “largësisë” që ndodh, të këtij vendi ku jepet mundësia për “takimin midis zërit që flet dhe syrit të lexuesit”, shkruan Giorgio Linguaglossa, kritik, shkrimtar dhe poet i famshëm.
Vito Taverna ka qenë edhe skenarist i kinemasë së filmave dokumentarë të ndryshëm. Në qershor të vitit 1957, ai fitoi çmimin “Ariu i Artë” në Festivalin e Filmit të Berlinit me dokumentarin “Njerëz të larguar”, dokumentar ky mbi guroren e shtufës së Ishujve Eolian. Vetëm një vit më pas, në qershor 1958, ai u prezantua me dokumentarin “Vjelja e gjatë”, në të cilin, protagonistë ishin vjelësit e ullirit në Kalabri, ku fitoi sërish çmimin “Ariu i Artë” në Festivalin e Filmit në Berlin.
Në vitin 1980 Vito Taverna u martua me aktoren dhe piktoren e famshme japoneze Midori Fukami, e cila ka ekspozuar veprat e saj në ekspozita të shumta në Itali dhe jashtë saj, duke përfshirë: Anglinë, Spanjën, Francën, Zvicrën, Turqinë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Brazilin dhe Japoninë. Në vitin 1980 në Firence, ekspozita e saj u prezantua nga piktori i famshëm italian Raf Tempesta. Midori e kaloi adoleshencën e saj në Afrikë, Indokinë dhe Japoni për t’u vendosur më pas në Romë.
“Letra dhe bojërat, veglat e saj të punës, janë ato tradicionale të artit japonez, por krijimtaria e saj është perëndimore edhe pse mund të mund të përçojë dhë të përmbaj në gjak disiplinën e Zenit”, shkruan Leonardo Sinisgalli, poet, eseist dhe kritik i njohur italian i artit.
Pas vdekjes së saj, në Teletruria, gazetari Luigi Alberti shkroi: “Ajo kishte zgjedhur tokën e Arezzo-s, edhe pse ishte qytetare e botës. Midori Fukami, vajza e një diplomati, piktore dhe aktore japoneze, na la kohët e fundit, por veprat e saj do të mbeten me ne dhe do u japin atyre aureolën e përjetësisë”.
“E dashur Midori im, do të jetosh përgjithmonë në veprat e tua dhe sa të jetoj unë, edhe në zemrën time”, shkruan Vito Taverna në librin që i kushtoi Midorit dhe veprave të saj, i cili është përkthyer edhe në frëngjisht.
Midori Fukami dhe Vito Taverna, dy artistë të mëdhenj që kanë mundur të transmetojnë dhe vazhdojnë ta bëjnë edhe sot, magjinë e artit dhe letërsisë nëpërmjet veprave të tyre.
LE VOCI AUTOREVOLI

C’era una volta, ma quando?
Uno zero,
che mai nessuno prendeva sul serio.
Le più autorevoli voci del mondo,
i più importanti viventi osannati,
e da se stessi referenziati,
dicono in coro irati e scocciati:
“Ma guarda un po’ questo zero rotondo,
come si vanta di starsene al mondo,
ma che può fare di fronte alla gloria
che noi l’un l’altro affidiamo alla storia”?
Dicono!
Ma un tratto un po’ risentito
anche lo zero prende partito,
e dice a tutti i palloni gonfiati:
”Fate attenzione che io v’ho schedati,
e se mi metto davanti ogni boria,
io ve la faccio sparir dalla storia.
Chi si loda s’imbroda davvero:
basto io e non vale uno zero!”

ZËRAT AUORITARË
Na ishte njëherë, por kur?
një zero,
që askush nuk e merrte seriozisht.
Zërat më autoritarë në botë,
gjallesat më të rëndësishme
të vlerësuar dhe të referuar nga vetë ata,
thonë në kor të zemëruar dhe të tronditur:
“Pa shiko këtë zero të rrumbullakët,
se si mburret pse në këtë botë ekziston,
por çfarë mund të bëjë ai përballë lavdisë
që ne ia besojmë njëri – tjetrit historisë”?
kështu thanë, por befas, pak i inatosur,
edhe zero merr vrull,
dhe u thotë të gjithë balonave të fryra:
“Kini kujdes se ju kam skeduar,
dhe nëse e vë veten përballë çdo arrogance,
do ju zhduk nga historia.
Ai që lavdëron veten
mashtrohet me të vërtetë:
mjaftoj unë

dhe kjo nuk vlen asnjë zero tjetër”.

 

FEBBRE

E’ la malinconia,
che la fa da padrona,
al destarsi, nell’ora solita,
come se fosse previsto un appuntamento.
Proustianamente,
si ricompongono gli oggetti,
negli spazi illuminati dall’alba.
Ad uno ad uno li visita
la malinconia
e ci lascia, ci impiglia
un luccichio di rimpianti.
Vivo di queste cose, riassaporo,
quel trangugiare di lacrime,
di singhiozzi repressi,
quando mi abbandonavo, da bambino,
alla pena di me.
Non ha confini, né contorni,
a poco a poco si scolora,
là, entro
le ore e i giorni
della tua vita, dei tuoi destini,
e di sé si addolora,
quasi una febbre avita,
un languore  di cammini e ritorni.

ETHE

Është melankolia,
që të pushton,
teksa zgjohesh, në orën e zakonshme,
sikur të kesh caktuar një takim.
Me mall
objektet rikompozohen,
në hapësirat e ndriçuara nga agimi.
Një e nga një
i viziton melankolia
dhe na lë,
na ngatërron
në një vezullim pendimi.
Unë jetoj me këto gjëra, sërish shijoj
gëlltitjen e lotëve,
dënesave të ndrydhura,
kur si fëmijë veten braktisja
në të timin dëshpërim.
Nuk ka kufij apo konture,
pak nga pak çngjyroset,
aty, brenda orëve dhe ditëve të jetës tënde
të fateve të tua,
dhe pikëllohet për vetveten
pothuajse një ethe jetëgjatë,
një lëngim ecjesh dhe rikthimesh.

 

I CHICCHI DEL MELOGRANO

Come se fossi un ladro,
che si muove a notte fonda,
silenzio nel silenzio,
ombra nell’ombra ,
circospetto mi affaccio
in questo tutto ch’entro me sprofonda.
E  dentro il buio che sfilaccio
insonne, il fruscio delle tende,
a me razionalista incallito,
fa credere a presenze,
ad ali d’angeli,
a un mormorio che si fa voce fioca,
che non s’intende.
E là, dal fondo,
sorge e mi travolge il turbinio della vita.
Mi preme d’ogni parte,
questo pressante desiderio d’esistere,
colmo d’attimi succosi,
come del melograno i chicchi,
che sbordano invitanti
dalle crepe del frutto.
Tu vita, che scolpisci i miei giorni
come un artista della pietra , ascoltami,
perentorio ti dico, in questo sventolio d’ore,
in questo sciame d’attimi,
in questi inni di sole pieno,
io sono tuo, tuo pienamente, violentemente tuo!
Tutto lodo di te, come io t’amo amami,
io sono il tuo cantore che di te è mai sazio,
in me limpida splenderai,
tu mi appartieni interamente,
carne e sangue, tempo e spazio,
e tu dimmelo ancora amico Dylan:
“… l’amore non si perderà,
e morte non avrà più dominio.”

KOKRRAT E SHEGËS

Sikur të isha një hajdut,
që në mes të natës lëviz
heshtje nën heshtje,
hije nën hije,
me kujdes jashtë shikoj
në këtë gjithësi që brenda meje zhytet.
Dhe brenda errësirës çjerr
i pa gjumë, shushurimën e perdeve,
për mua racionalist i devotshëm,
të bën t’u besosh pranive
me krahë engjëlli,
dhe një mërmëritje që zë i dobët bëhet,
e cila nuk kuptohet.
Dhe atje, nga fundi,
lind dhe më pushton vorbulla e jetës.
Më shtyp në çdo anë
kjo dëshirë e ngutshme për të ekzistuar,
plot momente lëngëzimi
si kokrrat e shegës,
që vërshojnë ftues
nga të çarat e frutës.
Ti jetë që skalit ditët e mia si një artist prej guri,
dëgjomë, detyrueshëm po të them,
në këtë valë orësh,
në këtë tufë çastesh,
në këto himne të diellit të plotë,
Unë jam i yti, i yti plotësisht, dhunshëm i yti!
Gjithçka lavdëroj tek ty, siç të dua, duamë.
Unë jam kantori yt
që kurrë nuk ngopet me ty.
Tek unë kthjellët do të shkëlqesh
ti mua më përket tërësisht
mish e gjak, kohë dhe hapësirë,
dhe ti thuamë përsëri miku im Dylan:
“Dashuria nuk do të humbasë,
dhe vdekja nuk do të ketë më sundim.”

L’AMICA
Amo la poesia che mormora
tra sé e me i suoi pensieri,
che fa domande e schiara
a poco a poco le mie ombre,
che fruscia sugli scogli aguzzi dell’amore dolore,
col fioco rumorio della risacca.
Scavo nei suoi segreti,
in quello che lei sa limpidamente
e d’amica del cuore mi confida.
Vive tra l’oggi e l’ieri, prodiga o avara,
e lima i suoi silenzi ed i suoi strazi,
che si affacciano sull’anima terrena
ad esplorare spazi
deserti e desueti.
Oh, quanto solo sei, ospite dell’incantesimo,
con i giorni evocati, belli
d’attimi inquieti,
che ti segnano del loro male di morire.
L’amo, come l’astata adolescente,
del poeta Vincenzo Cardarelli,
io, ignoto pescatore di spugne,
folgorato.

MIKJA

Më pëlqen poezia që përshpërit
mes saj dhe meje mendimet e veta,
që pyetje bën
dhe qartëson pak nga pak hijet e mia,
që shushurisin mbi shkëmbinjtë e mprehtë
të dhimbjes dhe dashurisë,
me fjongon e zhurmshme të rrymës.
Gërmoj në sekretet e saj,
në atë që ajo di fare qartë
dhe si shoqe e zemrës më tregon.
Jeton mes të sotmes dhe të djeshmes, plangprishëse ose koprrace,
dhe përmbledh heshtjet

dhe mundimet e saj
që shfaqen në shpirtin tokësor
për të eksploruar hapësirat
të shkreta dhe të vjetruara.
Oh, sa i vetmuar je, i ftuari i magjisë,
me ditët e evokuara, të bukura
të momenteve të shqetësuara,
që përcaktojnë të keqen e tyre për të vdekur.
E dua, si vajza adoleshente
e poetit Vincenzo Cardarelli,
Unë, peshkatar i panjohur sfungjeresh,
ishkrumbosur.
2 korrik 2023