Bisedë me autorin e librit “Dy vagabondë në Shqipëri”
The Christian Science Monitor (1927) / Dialogu i veçantë i autorit të librit “Two Vagabonds in Albania” me djaloshin shqiptar Niko Papajani
Nga Aurenc Bebja*, Francë – 6 Korrik 2023
“The Christian Science Monitor” ka botuar, të premten e 17 qershorit 1927, në faqen n°11, dialogun e veçantë të autorit të librit “Two Vagabonds in Albania — Dy vagabondë në Shqipëri” asokohe me djaloshin shqiptar Niko Papajani, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Në Shqipëri — një dialog
Burimi : The Christian Science Monitor, e premte, 17 qershor 1927, faqe n°11
Po skicoja (vizatoja) poshtë mureve të kalasë, duke bërë një kompozim paraprak të qytetit poshtë meje me çatitë e kuqe dhe minaret e tij. Lugina matanë ishte në arabeskë me lumin dhe shpina e madhe e Tomorit shtrihej larg. Shkollari u afrua, ai ishte një djalë shtatëmbëdhjetë vjeç i shkolluar në Kolegjin Misionar Amerikan të Selanikut.
Djaloshi: “Mirëmbrëma, zotëri, a mund të prezantohem? — Niko Papajani; babai im është kryetar komune. Çfarë jeni duke bërë?”
Unë: “Unë jam duke bërë një vizatim, siç mund ta shohësh.”
Djaloshi: “E shoh. A është për hartën, supozoj?”
Unë: “Jo, nuk është për një hartë. Është një vizatim (imazh).”
Djaloshi: “E kuptoj. Ju do të përfaqësoni qytetin. Edhe unë kam bërë një vit vizatim inxhinierik në Kolegjin e Selanikut.”
Unë: “E shkëlqyeshme!”
Djaloshi: “Dhe ky vizatim — për çfarë është?”
Unë: “Është për ta vënë në një libër. Do të shkruajmë një libër për Shqipërinë dhe vizatimi (imazhi) do të vendoset për të treguar se si duket Berati.”
Djaloshi: “Faleminderit, zotëri. Shqipëria ka kohë që ka nevojë për mbrojtës fisnikë.”
Unë: “Libri nuk është një libër propagande; do të jetë thjesht një libër udhëtimi.”Djaloshi: “Oh, zotëri, bëjeni poetik.”
Unë: “Ne nuk shkruajmë poezi. Ne shkruajmë atë që është e vërteta ashtu siç mund ta shohim.”
Djaloshi: “Oh, zotëri, ju lutem, bëjeni atë poetik. Çfarë jemi ne pa shkëlqimin e poezisë? Të dëbuarit e përbuzur.”
Unë (nën zë): “Bunkum.”
Djaloshi (pas një pauze në të cilën hodha disa rreshta): “A mund të ju pyes, zotëri, nëse librat tuaj janë të vulosur nga Ministri i Arsimit?”
Unë: “Nuk mund të them se ministri i Arsimit, me sa di unë, ka shprehur një miratim të tillë publik për punët tona. Pse pyet?”
Djaloshi: “O zotëri, mendoj se një shqiptar do të lexonte çdo libër që nuk ishte i certifikuar nga Ministri i Arsimit.”
Unë (për fat të keq): “Ne nuk mund ta pretendojmë këtë nder.” (Shkëlqyeshëm): “Por kopjet janë paraqitur në Muzeun Britanik.”
Djaloshi: “Ah, kjo do të jetë alternativa juaj. Do të më pëlqente, pra, të lexoja librat tuaj.”
Unë: “Tani, kam menduar për një çështje të vogël. Më duket se ajo që i duhet Shqipërisë është një prodhim i mirë i leximit të përgjithshëm të lirë: trillime, gjëra të përditshme, të përkthyera dhe të botuara me çmim të ulët, tregime dhe të gjitha ato lloj gjërash, të nxjerra pothuajse si një gazetë për t’i dhënë masës së njerëzve një ide të shpejtë, të lehtë dhe të përgjithshme të zakoneve të Evropës. Tani, më bëri përshtypje se një qëllim i tillë do të ishte i mirë që një ose dy nga ju djem të rinj të arsimuar ta merrnin: shumë më i dobishëm, në realitet, sesa politika”.
Djaloshi: Zotëri, jam dakord me ju. Unë vetë kam bërë tashmë një përkthim të ‘Hamletit’. Megjithatë, ai ende nuk është botuar. Por në një gjë e keni gabim: ne kemi tashmë shumë përkthime të librave të shkëlqyer; ekziston, për shembull, një version i shkëlqyer i ‘Othello’-s, i bërë nga peshkopi i mirë, imzot Fan Noli.
Unë: “Zot na ruaj! Nuk e kisha fjalën për Shekspirin apo ndonjë gjë të tillë.”
Djaloshi (i vërenjtur): “Megjithatë, zotëri, mund të ju them se ne shqiptarët e konsiderojmë zotin Shekspir si një autor shumë të mirë.” — Jan dhe Cora J. Gordon, në “Two Vagabonds in Albania — Dy vagabondë në Shqipëri.”