Sokrati, filozofi grek me origjinë nga Butrinti

Sokrati besonte se asgjë nuk duhet të ishte shumë e shenjtë

Sokrati ishte një burrë për çdo moshë. Ai e kapërceu gjendjen e tij. Ai ishte një qytetar krenar i Athinës, por vetëm athinasit nuk mund ta pretendonin këtë njeri. Ai ishte shumë i madh për Athinën. Në fakt, ai ishte shumë i madh dhe qyteti ndihej i kërcënuar prej tij. Më në fund e dënuan me vdekje. Krimi i tij ishte një krim për ata që nuk mund ta durojnë të vërtetën. Krimi i tij ishte një krim për të cilin ai kishte kaluar gjithë jetën duke e ndjekur.

Sokrati besonte se asgjë nuk duhet të ishte shumë e shenjtë. Po, asgjë nuk duhet të jetë mbi pyetjet. Ai kishte kuptuar se pyetjet ishin më të rëndësishme se përgjigjet. Ai kishte një pyetje për gjithçka. Në vend që të pranonte kongreset e kohës së tij, ai i hapi me qetësi disa vrima. Për Sokratin, nuk mund të dihet kurrë sa duhet; në fakt, njeriu më i mençur është ai që e di se nuk di mjaftueshëm. Nuk është çudi, kur Orakulli i Delfit u pyet se kush ishte njeriu më i mençur, orakulli u përgjigj: “Sokrati”. Burri e dinte se nuk dinte asgjë. Ai e dinte se asnjë pyetje nuk kishte një përgjigje të vendosur; çdo pyetje meriton të hetohet. Ishte kjo që njerëzit që erdhën pasi ai e quajtën “Metodën Sokratike” mënyrën më të fuqishme të të mësuarit.

Pa këtë, pjesa më e madhe e themelit të filozofisë perëndimore do të jetë shterpë. Duke vënë në pikëpyetje gjërat, Sokrati u tregoi brezave të ardhshëm se si të arrinin në zgjidhje.

Por a mund të jetojnë njerëzit në këtë mënyrë? A mund të jetojnë njerëzit me të vërtetën? A mund të ngrihen njerëzit mbi politikën, emocionet, ndjenjat dhe paragjykimet e tyre për të përdorur vërtet pyetjet për të arritur në përgjigje të vërteta?

Për burrat dhe gratë e kohës së Sokratit, përgjigja ishte një “JO”. Sokrati u zhyt në politikën e kohës së tij. Njerëzit e kohës së tij nuk e duronin dot këtë njeri që kërkonte gjithmonë të vërtetën. Ata e akuzuan për përpjekje për të korruptuar të rinjtë. E akuzuan për ateizëm. Ata e akuzuan atë se po përpiqej të shkatërronte qytetin e tyre. Sa për të thënë, Sokrati po u mësonte të rinjve rrugën e mençurisë, Sokrati ishte një besimtar në perënditë dhe Sokrati e donte Athinën më shumë se çdo gjë.

Kur u dënua me vdekje dhe u burgos, miqtë e tij iu lutën të arratisej. Ata hartuan një plan për arratisjen e tij. Do të kishte qenë interesante nëse Sokrati do të arratisej dhe do të krijonte një shkollë filozofie në një qytet tjetër, por ai nuk do të ishte Sokrati ynë. Sokrati nuk pranoi të arratisej. Ai qëndroi për të takuar fatin e tij në qytetin që donte. Duket se ai po i thoshte botës se ishte i gatshëm të qëndronte në vendin e tij të preferuar dhe të vdiste, duke e ditur se jetoi dhe mësoi të vërtetën në të cilën ai besonte.

Duke vdekur, ai nuk kishte asnjë qëllim që të kujtohej. Sokrati nuk besonte në shkrim. Gabimi i tij i vetëm është në kërkimin e mençurisë. Por Jezusi tha diçka të thellë: “Me të vërtetë po ju them, nëse një kokërr gruri nuk bie në tokë dhe nuk vdes, ajo mbetet vetëm një farë e vetme. Por nëse vdes, prodhon shumë fara. Kushdo që e do jetën e tij do ta humbasë atë, ndërsa kushdo që e urren jetën e tij në këtë botë, do ta ruajë atë për jetën e përjetshme”. Kështu ndodhi me Sokratin. Duke vdekur për atë që besonte, ai u bë prova e mësimeve të tij dhe frymëzimi për brezat e ardhshëm.

Një herë ai u kishte thënë studentëve të tij: “Jeta e pashqyrtuar nuk ia vlen të jetohet”. Në momentin e vdekjes ai i tha gruas dhe miqve të tij që t’i dërgonin një kafshë falënderimi perëndive për dhuratën e një jete të gjatë.

Është e qartë se ai kishte jetuar mirë dhe përballë vdekjes nuk kishte frikë. Një jetë e ekzaminuar ia vlen të jetohet. Dhe kur vjen vdekja, frika është zhdukur.