Astrit Lulushi: Çfarë është magjia?

 

Folja ‘të magjeps’ do të thotë fjalë për fjalë ‘me këndue’. Latinisht ‘incantare’, ‘enchanter’ anglisht; me ‘cantare’ që do të thotë ‘me këngë’. Magjepsja mund të tregojë një ndjenjë tërheqjeje, kënaqësie dhe frymëzimi kur dëgjon një këngë, por edhe hutim, si dhe përvoja pozitive dhe negative.

Ne jemi nën magjinë e dikujt, qofshin ata njerëz, kafshë ose ndonjë tjetër. Është shumë e përshtatshme dikush të thotë “magjeps” kur bën njohjen e dikujt. Ky takim themelor i mendjeve është vetë fara e magjisë, dhe kur e lejojmë veten të përqafojmë plotësinë e botës së gjallë, përvoja e magjepsjes na detyron natyrshëm drejt lidhjes empatike me një gamë të gjerë qeniesh të tjera. Nuk duhet të jetë befasi që komunikimet midis qenieve njerëzore dhe jo-njerëzore qëndrojnë në zemër të kaq shumë miteve dhe përrallave. Të jesh në gjendje të komunikosh me jo-njerëzit në një mënyrë kuptimplote ose, të kuptosh ‘gjuhët e zogjve, kafshëve dhe pemëve’ është një dëshirë thellësisht parësore. Duket se jemi të prirur për t’u lidhur me jo-njerëzit – është thjesht miopia e sajuar që na pengon ta përdorim atë. Ne jemi natyra që komunikojmë me vetveten dhe në atë njohje të thjeshtë mund të gjejmë një burim frymëzimi të thellë.

“Sidoqoftë, ‘magjepsja’ zakonisht është në linjë me gënjeshtrën dhe iluzionin. Në Mitin e zhgënjimit, Jason Josephson-Storm argumenton, se shoqëritë e çdo vendi kurrë nuk i kanë braktisur vërtet shoqëritë e tyre.

Prirje për magjepsje, kanë treguar madje edhe ‘burrat dhe gratë e mëdha të shkencës’. Studiues si Galileo, Njuton dhe Marie Curie, të gjithë u angazhuan me zell me praktikat “magjike” dhe besimet “mbinatyrore” së bashku me përkushtimin e tyre të qartë ndaj procesit shkencor, dhe ndërsa ne mendojmë se ato na largojnë në mënyrë të pashmangshme nga një “gjendje primitive” e magjepsjes, nuk ka gjasa që ata ta kenë karakterizuar punën e tyre në atë mënyrë.

Filozofi çek Ernest Gellner madje ka argumentuar se megjithëse zhgënjimi mund të ketë qenë vërtet një kusht i domosdoshëm për modernitetin siç e njohim ne, qeniet njerëzore thjesht nuk mund të durojnë të jetojnë në një botë të zhgënjyer. Kështu, metoda e trajtimit, nëse zgjedhim ta pranojmë, është në thelb një proces dekonstruksioni dhe rimagjepsjeje – një kthim në tokën e mrekullueshme. Nuk kërkon që ne të braktisim të vërtetën ose të zhytemi në ‘mbinatyroren’. Krejt e kundërta, në fakt: Magjepsja natyrore na shtyn të përqafojmë një pamje më të gjerë, më dinamike të vetë natyrës dhe të pranojmë pluralitetin e përvojave brenda universit tonë. Me magjepsjen natyrore, ne jemi nën magjepsjen e askujt, thjesht po i hapim shqisat ndaj madhështisë së plotë simfonike të botës së gjallë. Ne kemi çdo arsye për t’u magjepsur nga mrekullitë e universit, kështu që pse duhet të kënaqemi me diçka më pak?

Nëse e lejojmë veten të jemi vërtet të hapur ndaj jetëve dhe përvojave të të tjerëve, duke përfshirë ato që nuk shihen aktualisht në një vend, kjo magjepsje bazë shqisore mund të jetë një kundërhelm i fuqishëm për paragjykimet, cinizmin dhe egocentrizmin. Magjia e thjeshtë e njohjes së të tjerëve mund të ndryshojë vërtet botën.