LIRICA DELLA POETESSA MARIA TERESA LIUZZO

LIRICA DELLA POETESSA MARIA TERESA LIUZZO (ITALIA)

“DANZA LA NOTTE NELLE TUE PUPILLE”

Mehmet Rrema

Kruja – Scrittore – Poeta – (Albania)

 

Dopo aver letto con grande desiderio questa raccolta di poesie della poetessa Maria Teresa, mi sono trovato di fronte a un dilemma: Scrivere quello che sento o accontentarsi di un grazie. Scrivere di questa raccolta o di un libro di questa talentuosa poetessa e scrittrice non è del tutto facile. Tuttavia, scriverò due parole sul testo della sua creatività.

Lirica, questo genere di poesia è uno dei più sensibili, più belli e più comunicativi nelle relazioni umane e assolve completamente il suo compito artistico. Nasce nei cuori sensibili e si presenta nella maggior parte dei casi come una bellissima melodia che emoziona con suoni pieni di brezza e di profumo, ricchi di figure e di colori. Ci avvicina e riempie la nostra anima con i colori più belli che madre natura ha creato e crea in ogni momento. Il testo è antico quanto la parola stessa, e quando i suoni venivano trasformati in parole, il poeta chiedeva di usare e trovare la parola più bella. La forza espressiva di Maria Teresa è incommensurabile. È capace di far posare la luna in un prato fiorito e di farla danzare con le Fate, di livellare la montagna e trasformarla in un campo proprio perché un ragazzo, in sella al suo cavallo, possa andare il più velocemente possibile dalla ragazza che ama. In un altro caso trasforma il mare in un deserto, in un altro è capace di creare laghi e fiumiper riempirli con le lacrime di una ragazza tradita o di una madre che ha perso il figlio. Ridesta la poesia albanese. Naimi chiamò le montagne dell’Albania e gli uomini alti che chiamò querce alte ed era pronto a raccoglierli nel prato dove il pastore compì la zura. Migjeni ha trasformato la miseria che affliggeva il Paese in un morso, un morso che si attacca alla gola, e con questo ha creato un’era. Allo stesso modo, Esat Mekuli bruciò il sole al tramonto

_” Il sole a ovest Nel fuoco ardente Bruciò…”

– O Gasper Pali che porta nella sua stanza le streghe con il loro diluvio, nel momento in cui, dopo aver visto la sua città in profonda miseria, è pronto a gettarsi nel fiume, trascinato dalle ingiustizie. “Mi uccidevi. Vagano nella mia stanza”.

Ci sono poeti che portano nuove tendenze e arricchiscono ogni giorno il fondo della poesia albanese. Lasilloge poetica della venerata poetessa italiana Maria Teresa Liuzzo è una meravigliosa raccolta di poesie, dove la lirica occupa il posto principale, dove le metafore separate, armoniosamente collegate tra loro, creano strofe e poesie, sì che tutta la poesia sia un’unica metafora: unendo in un filo d’oro queste perle estratte dai molluschi,con la stessa attenzione di un collezionista, viene a crearsi una collana oggetto di desiderio che tutti vorrebbero avere. L’autrice con un ricco linguaggio figurativo, con i colori e i toni più belli, ci presenta la natura come dentro una bellissima notte. Il cielo, le stelle, la luna, il mare dalle onde furiose o calme, sono l’impasto in cui il poeta mette il lievito per far emergere il pane che ci lascia una fragranza che non si può cancellare dalla nostra memoria. “Ricompongo le acque affinché i sogni non anneghino”, dice la Liuzzo. Quindi non vuole mai far annegare i bellissimi sogni dell’umanità. Ella è pronta a trasformare la parola in roccia per scolpire eternamente l’amore come struttura che sostiene la vita,”Ricompongo acque affinché i sogni non anneghino. Faccio delle rocce pagine di parole innamorate: nelle mani è il tessuto della vita”. Il coraggio dell’autrice di descrivere così chiaramente tali panorami di vita, ci stupisce per la loro bellezza a farci rabbrividire, mentre la nostra poetessa Maria Teresa cammina orgogliosa e audace, determinata ad abbellire le forme della sua espressione, ricamando ogni verso, strofa o poesia dai messaggi belli e molto chiari, soprattutto nel tempo attuale, in cui molto nella società sta cambiando in nome dell’universalità, dove il vizio è spesso posto su un piedistallo. La poetessa Maria Teresa contrappone questo fenomeno all’amore. La sua lirica potente prende tra le braccia la sua bianca colomba e dopo aver attraversato tante notti e mari, dolori, delusioni sul filo del coltello, ci raggiunge, forse un po’ stanca, ma apre velocemente i petali del vento – amore. Allora, solo l’amore, ci dice il poeta, è inarrestabile prima di tutto, per raggiungere la sua meta, il cuore dell’umanità. Lì fiorirà, prima o poi, per garantire pace e speranza. “Oh! Amore, quante notti e quanti mari ha attraversato il dolore tra lame d’inganni di un giocattolo rotto”! Ella è pronta a sopportare qualsiasi sacrificio affinché il cuore dell’umanità possa gioire. Troviamo questi messaggi tra i versi delle liriche di Maria Teresa. –“Intreccio cieli fioriti,e gemme di mandorlo ti regalerei, se il tuo cuore potesse ascoltare” – dice in un’altra poesia, così è pronta a trasformare le stelle del cielo in sussultiper un cuore che possa sentirli, per un cuore che si riempie d’amore e sente il suo battito. Questa è la forza espressiva dei testi, questa è la forza dello straordinario talento di Maria Teresa che in questa raccolta poetica comunica con la luna, le stelle, il buio della notte, il mare, le galassie, l’universo; passando da una poesia all’altra, sembra che la poetessa sia seduta in una normale sera all’imbrunire, studiando e seguendo con attenzione i fenomeni che accadono intorno a lei nell’arco di una notte, “Nell’algida armonia di sogni morti scavano i templi dentro le parole con sapienza d’artigli”,nelle bocche il fuocoscava ed evidenzia i templi all’interno delle parole… Sì. È vero. Nelle parole, nei versi e nelle poesie dell’autriceogni lettore attento può estrarre templi che resistono ai secoli e ispirano l’umanità. La lirica di Maria Teresa a volte ci porta su verso il cielo, a volte riempie il petto di stelle, a volte muore come il mare… Ma può il mare morire? No mai! E l’ispirazione e la creatività della poetessa non si sono mai fermate. Ha riempito l’anima di stelle luminose che danno luce eternamente all’umanità, “O Stelle! Accese sul mio petto! Sorgono giorni trascorsi, tormentati ma il bambino lo sa. Oh, Morire, come il mare”.La Nostra sembra a volte entrata in un mondo di illusioni e sogni che, a volte sembrano spaventosi, surreali, ma continua a vivere con attenzione ogni fenomeno della vita, della natura e della psicologia umana. Ad ogni passo si scopre qualcosa di nuovo, in ogni verso viene trasmesso un messaggio, “Sovrano, poi, il silenzio, fatto d’illusionie d’inganni, i cuori si uniscono ed è nostro il volo della rondinenell’attimo infinito”.

Noi, dice, in ogni momento incontriamo illusioni e delusioni, ma è lì che dobbiamo trovare la forza per chiamare il nostro cuore, i nostri sentimenti puri, e da qui prendere il volo come le rondini della speranza. Prendiamo il volo della speranza, e poi, quando siamo davanti a una fitta nebbia ecco il precipizio dove si raccolgono i lamenti dei nostri giorni perduti “Eco del silenzio”. Nelle poesie di questa poetessa risuona potente una forza espressiva come Haiku e il silenzio più profondo, e questa eco è più potente delle parole stesse “Nell’eco dei silenzi si accorderanno i nostri abissi? Ti coltivo nel pianto dei giorni perduti quando triste, la memoria cerca le tue mani”.Il cuore più duro può resistere allo sguardo del povero?

Quando scrive d’amore, la poetessa con pochi versi ci regala panorami infiniti, dove l’amore trova la rugiada per sbocciare cancellando ogni ombra di indecisione come nei versi successivi “Tu, il mio tutto, riposa sul mio seno. Ora si spezzano le ombre come il pane”. Il personaggio si rivolge alla persona che ama:- tu sei il mio tutto, riposa nel mio seno, le ombre si sfaldano come il pane spezzato, “La città è un manichino di polvere nel vano pianeta che ci inganna. Ci guida il germe dei ricordi – dove? non importa, – Cerco libertà tra le parole incompiute”. Stando nel suo punto d’osservazione, la poetessa, tra migliaia di stelle lucenti, in mezzo all’oscurità, si scaglia come una voce che risuona nelle orecchie, come un carico di pietre che scendono dalla montagna sotto forma di una cascata spumeggiante. “Spiegami perché nel tanto buio che percorro ti individuo tra migliaia di stelle e t’ascolto come il suono della chiara sorgente, mio primo sorso d’acqua.” Ricordi vividi… Mentre la poetessa si trova nel suo punto di osservazione, studiando ogni fenomeno che appare davanti alla sua immaginazione, i ricordi le arrivano come da un monitor in rapido movimento. Ricordi vividi simili a un istante appena passato o come un tempo lontano, ma che riporta alla mente le immagini, qualunque siano i ricordi; questi evocano nel poeta sentimenti non sbiaditi, mai dimenticati. È pronta per racchiuderli, rianimati, in un ritorno nella cornice della vita. La struttura degli inni e della narrazione in versi, sul piano teorico, è uno spazio libero che si materializza così brillantemente nei versi poetici della poetessa Maria Teresa, regalandoci una serie infinita di panorami tratti da un’attenta osservazione della vita e dei fenomeni, dalle vite e dai sogni delle persone che circondano l’autrice. Questi panorami sono inafferrabili perché i versi del riassunto poetico sono fluidi, costruiti su elementi di un linguaggio analogico che assume la musicalità di un canto poetico, pieno di intonazione. Ogni verso è un messaggio a sé, è la voce dello sforzo messo di fronte al tempo mostruoso, che cerca di spogliarci e disfare le nostre azioni. E proprio qui è chiarissimo, perché la trasparenza dei versi, la musicalità, la rima, lo rendono accessibile a ogni strato della società, mentre la metafora che talvolta veicola la psico-filosofia del verso, eleva i valori poetici e i livelli delle poesie nel loro insieme. Negli inni occasionali della poesia di Maria Teresa, emerge anche la musicalità che ha la sua poesia, e questa bellezza stilistica della poesia rende il verso ancora più dolce e caro, rende la poesia più bella, il che ci porta dalla parte della fantasia e ci accompagna attraverso le galassie dell’universo. Leggendo le poesie di questo libro, spesso abbiamo la sensazione di volare davvero tra le stelle, accanto alla luna o come i gabbiani, sorvoliamo le onde del mare che spesso sembrano danzare al loro ritmo.

E infine auguro alla poetessa Maria Teresa Liuzzo di proseguire con successo nella sua bellissima opera!

LIRIKA E POETESHËS MARIA TERESA LIUSSO, ITALI

“DANZA LA NOTTE NELLE TUA PUPILLE”

Mehmet Rrema, shkrimtar dhe poet, Krujë- Shqipëri

 

Pasi lexova me shumë dëshirë këtë përmbledhje poetike të poetes Maria Teresa u gjendja përballë një dileme: të shkruaj atë që ndjej apo të mjaftohem me një falenderim. Që të shkruash për këtë përmbledhje apo një libër të kësajë poetje e shkrimtare të talentuar, nuk është krejt e thjeshtë. Megjithatë unë do të shkruaj dy fjalë për lirikën në krijimtarinë e saj.

Lirika, kjo gjini e poezisë është njëra nga më të ndjeshmet, nga më të bukurat dhe më komunikueset në marrëdhëniet  njerëzore. Ajo lind në zemrat e ndjeshme dhe vjen në më të shumtën e rasteve si një melodi e bukur që të ngazëllen me tingujt e sajë plot fllad e aromë, plot figura dhe ngjyra. Ajo na sjell pranë dhe na mbush shpirtin me ngjyrat më të bukura që nëna natyrë ka krijuar dhe krijon në çdo çast. Lirika është e vjetër sa është e vjetër dhe fjala. Pra qëkur tingujt u kthyen në fjalë, përdoruesi kërkoi të përdorë dhe gjejë fjalën më të bukur. Ndër vite e shekuj ajo është perfeksionuar dhe ka marrë formën që ka sot. Lirika ka filluar nga bisedat e thjeshta gojore në formë të komunikimeve të përditëshme. Forca shprehëse e sajë është e pamatë. Ajo është në gjendje ta uli hënën në një lëndinë plot lule e ta fusë në valle me Zanat, ta rrafshojë malin e ta kthejë në fushë vetëm e vetëm që një djalë, hipur në kalin e tij të shkoi sa më shpejt tek vajza që do. Në një tjetër rast e kthen detin në shkretëtirë, e në një tjetër është në gjendje të krijoi liqene e dete e t’i mbushi me lotët e një vajze të tradhëtuar apo të një nëne që ka humbur birin etj. Naimi i thirrte malet e Shqipërisë dhe burrat shtatlartë që ai i quante lisa të gjatë dhe ishte gati t’i mblidhte në lëndinën ku bariu i kryente zurasë. Migjeni e ktheu mjerimin që kishte pllakosur vendin në një kafshatë, një kafshatë që të ngelet në fyt, e me këtë, ai krijoi epokë. Po kështu, Esat Mekuli e dogji diellin e perëndimit:

“Dielli n’perëndim

N’zjarrin flakrues

U dogj…”.

Apo Gasper Pali që i sjell zajet me vërshimin e tyre në dhomën e tij, në një çast kur pasi ka pa qytetin e tij në një mjerim të thellë, është gati të shpërthej si lumë i rrëmbyer ndaj padrejtësive.

E zajet që m’ lamije vdekjesh

Udhtojnë vërshojnë n’ dhomën time.

Poetët lirikë janë të shumtë dhe na sjellin prurje të reja që pasurojnë çdo ditë fondin e poezisë shqipe. Sot lexova një përmbledhje poetike të poetes së nderuar nga Italia Maria Teresa Liuzzo. Është një përmbledhje poetike e mrekullueshme, ku lirika zë vendin kryesor. Në këtë përmbledhje, nëpërmes metaforave të veçanta, të cilat, duke u lidhur harmonikisht me njëra-tjetrën na krijojnë strofa dhe poezi, të cilat duken se e gjithë poezia është një metaforë e vetme, e duke bashkuar në një fill të artë të gjitha këto metafora, këto perla, nxjerrë nga moluskët me kujdes të perlambledhësit, krijohet një gjerdan, të cilin çdokush do të dëshironte ta kishte. Në këtë përmbledhje poetike, autorja me një gjuhë të pasur figurative, me ngjyrat dhe tonalitetin më të bukur na paraqet natyrën në një natë të bukur. Qielli, yjet, hënën, detin me dallgët e tërbuara, apo valët e qeta,të gjitha këto janë brumi në të cilën poetja hedh majanë për të nxjerrë bukën e cila len tek ne aromën që nuk na hiqet nga kujtimet.

Rikompozoj ujrat në mënyrë që ëndrrat të mos mbyten, thotë Liuzzo. Pra ajo nuk don kurrësesi të mbyten ëndrrat e bukura të njerëzimit. Ajo është gati të kthejë fjalën në shkëmb për të gdhendur përjetësisht dashurinë si strukturë që mban në këmbë jetën

“Ricompongo acque affinché i sogni non affoghino. Faccio delle rocce pagine di parole innamorate: nelle mani è il tessuto della vita”.

Guximi i autores për të përshkruar me kaq qartësi panorama të tilla të jetës, të cilat herë na mahnisin me bukurinë e tyre dhe herë na bëjnë të na kalojnë mornica, ndërsa poetja jonë Maria Teresa ec krenare dhe me guxim, me vendosmëri për të zbukuar forma të reja shprehje, duke qëndisur çdo varg, strofë a poezi me mesazhe të bukura shumë të qarta, në veçanti në këto kohë, kur shumçka në shoqëri përgjithësisht në emër të një universialitetit, po ndryshon, ku shpesh herë vesi ngjitet në piedestal. Por poetja Maria Teresa kësaj dukurie i vë përballë dashurinë. Lirika e saj e fuqishme merr në krahët e vet prej pëllumbi të bardhë dhe pasi ka kaluar sa netë e sa dete, dhimbje, zhgënjimesh në teh të thikës arrin tek ne, ndoshta pak e lodhur, por që shpejt hap petalet erëkënde- dashurinë. Pra, vetëm dashuria na thotë poetja është e pandalshme përpara asgjëje, për të arritur në destinacionin e saj, zemrën e njerëzimit. Aty ajo, herët a vonë, do të lulëzojë për të siguruar paqen dhe shpresën:

“Oh! Amore,

quante notti e quanti mari

ha attraversato il dolore

tra lame d’inganni

di un giocattolo rotto”!

Oh! Dashuri

Sa dete dhe sa net

Mes tehut të thikës

Kalo dhimbjen

Si në një lodër të thyer.

Ajo është e gatshme të përballojë çdo sakrificë për të bërë që zemra e njerëzimit të mund të gëzojë. Këto mesazhe gjejmë mes vargjeve të lirikave të Maria Teresa.

-Gërsheta të qiellit të lulëzuar do të jepja, bashkë me lule të bajames, nëse zemra jote do të mund të më dëgjonte- thotë në një tjetër poezi, pra ajo është gati që yjet e qiellit t’i kthejë në gërsheta për një zemër që do të mund ta dëgjonte, për një zemër që mbushet me dashuri, që ndjen rrahjen e zemrës së saj. Kjo është forca shprehëse e lirikës, kjo është forca e talentit të spikatur e Maria Teresa e cila në këtë përmbledhje poetike duke komunikuar me hënën, yjet, errësirën e natës, detin, galaktikat, universin… të cilat duke kaluar nga njëra poezi tek tjetra, duket se poetja është ulur një mbrëmje të zakonshme në muzg, studion dhe ndjek me kujdes fenomenet që ndodhin rreth sajë në harkun e një nate:

“Nell’algida armonia

di sogni morti

scavano templi dentro le parole

con sapienza d’artigli.

Nelle bocche il fuoco”.

Gërmohen dhe nxirren në pah tempujt brenda fjalëve… Po. Është e vërtetë. Brenda fjalëve, vargjeve dhe poezive të kësajë autorje, mes vargjeve, sigurisht, një lexues i kujdesshëm mund të nxjerrë tempuj që u rezistojnë epokave dhe frymëzojnë çdo lexues.

Lirika e Maria Teresa herë na ngjit në qiell, herë mbush gjoksin me yje, herë vdes si deti… Po a mund të vdesë deti? Jo kurrë! Dhe frymëzimi e krijimtaria e kësaj autoreje nuk pushuan kurrë. Ajo e ka mbushur shpirtin plot me yje të ndezura që bëjnë dritë përjetësisht për njerëzimin

“O Stelle! Accese sul mio petto!

Sorgono

giorni trascorsi, tormentati

eppure pieni di te.

Oh, Morire come il mare”.

Poetja shpesh duket se ka hyrë në një botë të ngatërruar iluzionesh dhe ëndrrash, të cilat, nganjëherë duken të frikshme, duken surreale, por ajo vazhdon të jetoi me kujdes çdo fenomen të jetës, të natyrës dhe të psikologjisë humane. Në çdo hap zbulon diçka të re, në çdo varg përcjellë një mesazh:

“Sopraviene,

poi, il silenzio, falce

d’illusione e d’inganni

e avvicina i cuori

ed è nostro il volo

della rondine.

Sull’attimo infinito”.

Ne, thotë ajo, në çdo çast, takohemi me iluzionet dhe zhgënjimet, por pikërisht aty duhet të gjejmë forcën për për t’i thirrur zemrës, ndjenjave tona të pastra, e nga këtu, të marrim fluturimin si dallëndyshet e shpresës. Të marrim fluturimin e shpresës dhe atëherë, kur përpara, si në mjegull e dendur apo vetëm si jehonë na shfaqen gremina ku janë grumbulluar vajtime e ditëve tona të humbura.

“Jehona e heshtjes”. Në poezitë e kësajë poeteshe, mataforat e bukura me forcë shprehëse të fuqishme siç është ko ku dhe heshtja më e thellë jehon e kjo jehonë është më e fuqishme se vetë ushtimat:

“Nell’eco dei silenzi si accorderanno i nostri abissi?

Ti coltivo nel pianto dei giorni perduti

quando memoria cerca le tue mani”.

Kur shkruan për dashurinë, poetja me pak vargje na jep panorama të pafund, ku dashuria gjen vlagën për të lulëzuar duke fshirë çdo hije pavendosmërie si në vargjet e mëposhtme:

“Tu, il mio tutto,

riposi sul mio seno.

Ora si spezzano le ombre

come il pane”.

Ku personazhi i drejtohet atij që do:- ti gjithçka imja, pusho në gjirin tim, hijet copëtohen si buka kur thyhet…

“La città è un manichino di polvere

nel vano pianeta che ci inganna.

Ci guida il germe dei ricordi –

dove? non importa, –

e io ti cerco tra parole incompi”.

Duke qendruar në pikëvështrimi e saj, poetja, mes mijëra yjeve që ndriçojnë, në mes të errësirës, ajo dallon si një zë që i ushton në vesh si një ushtimë gurre që zbret nga mali në formë të një ujëvarë që shkumëzon:

“Spiegami perché

nel tanto buio che percorro

ti individuo

tra migliaia di stelle

e t’ascolto come il suono

della chiara sorgente,

mio primo sorso d’acqua”.

Kujtime të gjalla… Poetja ndërsa qëndron në pikëvështrimi e sajë duke studiuar çdo fenomen që i shfaqet para syve të imagjinatës, i vijnë si një një monitor me xhirim të shpejtë, kujtimet. Kujtime të gjalla, di një çast i sapo kaluar apo si një kohë e largët, por që sjell para saj ato kujtime të gjalla, sidoqofshin ato kujtime, ngjallin tek poetja ato ndjesi që ndoshta ishin venitur, por jo harruar. Ajo është gati që këto kujtime të ringjallura të futen në kornizë:

Vivi ricordi.

Un ritorno alla vita

nella cornice.

Struktura e himnizimit dhe rrëfimit në vargje, nga plani teorik është një hapësirë e lirë tek e cila materializohet kaq bukur në vargun poetik të poetes Maria Teresa duke na dhënë një varg të pafund panoramadh të nxjerra nga një vrojtim i kujdesshëm i jetës dhe fenomeneve, nga jeta dhe ëndrrat e njerëzve nga të cilët rrethohet vetë autorja.

Këto panorama janë pambarim sepse vargjet në përmbledhje poetike janë të rrjedhshme, të ndërtuara në elemente vargëzore dhe me një gjuhë të pasur që shpesh marrin muzikalitetin e një këndimi të rrjedhshëm poetik dhe plot intonacion.

Çdo varg është një mesazh më vete, është zë i përpjekjes që vihet në përballje me kohën përbindëshe, që kërkon të na zhbijë e zhbëjë. Autoria në këtë përballje, herë me qetësi, e herë edhe me ashpërsi dhe guxim, i kundërvihet të gjitha rrethanave dhe veprimeve.

Dhe pikërisht këtu është shumë i qartë, sepse transparenca në vargje, muzikaliteti, rima, e bëjnë të kapshëm për secilën shtresë të shoqërisë, ndërsa metafora që e përcjell herë pas here psikofilozofinë e vargut, ngre vlerat dhe nivelet poetike të poezive si tërsi të librit.

Në himnizimet e herë pas hershme në poezinë e Maria Teresa, nxjerrim edhe muzikalitetin që ka poezia e saj dhe kjo bukuri stilistike e poezisë e bën edhe më të ëmbël e më të dashur vargun, bën më të bukur, poezinë, e cila na merr në krah të fantazisë dhe na shëtit nëpër galaktikat e universit. Duke lexuar poezitë e këtij libri ne shpesh na duket se vërtetë po fluturojmë mes yjesh, krah hënës apo si pulëbardha, fluturojmë mbi dallgët e detit që shpesh na duket se vallëzojmë me ritmin e tyre.

Dhe në fund, i uroj poetes Maria Teresa Liuzzo suksese të mëtutjeshme në krijimtarinë e saj të bukur!