Rifat Ismaili: MARIA TERESA LIUZZO- UN MONDO PER GLI ALTRI

Quando incontri brave persone e amici, sembra che tu sia ringiovanito e il benessere dell’anima sia ripristinato. Ma quando incontri amici speciali, persone di penna e amanti ed estimatori dell’arte, ti senti fortunato e illuminato, come se davanti a te ci fossero migliaia di specchi che riflettono la magia della vita e la sublimità per cui siamo in questo mondo. L’incontro casuale con la meravigliosa poetessa italiana Maria Teresa Liuzzo, attraverso i suoi libri, è stato come una sinfonia, di quei suoni che all’improvviso entrano nell’anima mentre si cammina in parchi verdi, e ogni foglia che cade, ogni farfalla che svolazza nell’aria, ogni creatura che si muove, non importa quanto microscopica, ti riempie di energia positiva e ti motiva.

L’incontro poetico con Maria e la sua poesia ha il sapore di Chopin, un incontro dolce e lirico che trasmette l’infinità dell’animo di una grande donna, dove quasi ogni giorno, per anni, ha scritto su carta i suoi sentimenti più intimi, confidando non solo nel divinità ma anche nel suo lettore. Mi trovo in questo momento, nei panni di una lettore, davanti ad alcuni suoi libri, a meditare e a riflettere su tutto ciò che ha scritto, senza poterne dare una definizione. Ma quale definizione può esserci dell’ampiezza dell’anima di un poeta che non si può misurare neanche con le profondità degli oceani, né con i fiumi interni nelle profondità della terra, perché l’anima pura del poeta non può essere corrotta e misurata e appartiene all’eternità . Prima, con il mio arrivo in Italia nel 1991, da emigrante sulle navi del destino, quando mi fermai nella prospera terra di Dante e Petrarca, avevo conosciuto e rimasi affascinato da penne potenti come Italo Calvino (tengo sempre in mente, per esempio, il suo romanzo “Il barone dimezzato”), ma anche le strane storie di Pirandello (il suo racconto “Il Chiodo” mi sconvolge ancora da quando l’ho letto decine di anni fa). Quasimodo mi ha fatto prigionero con la sua poesia e ho tradotto alcune sue poesie pubblicandole sul prestigioso giornale letterario “Drita”, ma anche Montale mi ha sedotto con il suo modo di fare poesie. Indubbiamente Pasolini sarà per me fonte d’ispirazione e una bussola per il mio percorso di poeta, ma anche Dino Buzati con il suo “Deserto dei Tartari” e i suoi racconti mi hanno sempre incuriosito. Ma che dire del Pinocchio di Kolodi e delle storie di Giani Rodari, quando anche la letteratura per l’infanzia ha la sua parte e rientra di diritto nel meritato principato delle lettere.

Sarebbe lungo citare i nomi a cui è legato il mio amore per la letteratura italiana. Posso solo dire con piena convinzione e sottolineare con orgoglio, ora che l’Italia è diventata la mia seconda patria, che questo magnifico e bellissimo Paese ha prodotto, di volta in volta, tanti grandi nomi e premi Nobel nel panorama mondiale dell’arte letteraria, nomi come Carducci, Pirandello, Montale, Quasimodo, Dario Fo, Deledda, ecc., continua a far emergere tanti altri nomi di spicco, protagonisti con un indiscutibile impulso dominante della cultura italiana e mondiale. Uno di questi nomi è quello di Maria Terezza Liuzzo, poetessa, ricercatrice, scrittrice, ecc., che con la sua variegata opera è portavoce della cultura italiana, in particolare della Calabria dove è nata e cresciuta, è la voce degli emancipazione, una donna con una visione moderna della vita, è la personificazione della persona che esige molto da se stesso ma anche dalla società che lo circonda, trasmettendo e plasmando attraverso i suoi versi un’etica nuova e all’avanguardia, forgiando nella creazione di nuove idee e l’affermazione dell’uomo in una posizione primaria.

Appena sfoglio il libro e si va a dare un’occhiata ai versetti, quello che salta subito all’occhio è la mancanza di titoli, o di divisioni in numeri o in capitoli. La nostra poetessa Maria Tereza Liuzzo non usa titoli, ma entra direttamente nel verso e nella composizione letteraria. In un altro suo libro poetico dal titolo “La notte danza nelle sue pupille” (Danza la notte nelle tue pupille A.G.A.R. Editrice-Reggio Calabria 2022), con postfazione del critico Mauro D’Castelli, i titoli sono mancanti, ma il primo versetto serve anche da titolo, dove nella stampa editoriale è tratteggiato con un inchiostro più forte degli altri versi che seguono. Ma Maria Teresa Liuzzo alterna piuttosto bene poesia e prosa. Lo testimoniano i suoi romanzi dove, con una descrizione chirurgica, ci regala dettagli minuziosi della vita italiana che è indissolubilmente legata a quella dei personaggi da lei trattati.

Le coordinate della geografia letteraria della poesia di Liuzzo sono ovunque, innanzitutto nella memoria umana di chi l’ha letta e ne ha assorbito la vitalità e la forza poetica, la magia delle parole, l’efficienza del pensiero intellettuale, la filosofia del quotidiano. Il lettore di oggi ha molto da leggere e imparare dai tanti libri di Liuzzo. I suoi scritti sono multidimensionali e toccano i cieli del reale e dell’irreale, giungono nei recessi più segreti dell’anima, si mescolano al misticismo e alla castità. La poesia è un mondo illimitato, astratto, e al suo interno si incontrano tutti i grandi pensatori dell’umanità, i viaggiatori che hanno portato la parola da una regione all’altra, lasciando all’umanità opere immortali. Attraverso il poeta cieco Omero, oggi conosciamo un po’ di storia antica e delle guerre tra tribù greche, mentre l’Epopea di Gilgamesh ci trasmette l’eco delle prime civiltà mediterranee.

Ecco perché la poesia è necessaria e preziosa, perché è un trasmettitore di culture diverse, e la poesia di Maria Tereza Liuzzi interpreta al meglio questo atto. Lei è una ponte per unire due popoli amici come noi albanesi e il popolo italiano. La poesia unisce perché non ha parametri di materialismo e di interessi, ma è l’estratto spirituale di cuori sensibili, come il miele delle api, come la seta, come ogni cosa preziosa. Non esistono quindi parole descrittive per riflettere la poesia di una poetessa unica e speciale come Maria Teresa Liuzzo. Il meglio del meglio è che ogni volta, a cena, dopo gli impegni di lavoro e di famiglia, lasciamo per qualche istante il cellulare fuori dalle nostre mani, e torniamo ai libri veri, libri con sangue e ossa dei migliori scrittori, libri come questi scritti da Maria Teresa Liuzzo, e di viaggiare con la mente, con i loro grandi nomi, per un mondo migliore e più sicuro.

——————————-

Kur ndesh në njerëz e miq të mirë, të duket sikur rinohesh e të rikthehet mirëqenia e shpirtit. Por kur ndesh me miq të veçantë, njerëz të penës dhe dashnorë e adhurues të artit, ndjehesh i bekuar dhe i ndriçuar, sikur përpara teje gjenden me mijëra pasqyra që reflektojnë magjinë e jetës dhe sublimitetin për të cilin jemi në këtë botë.

Takimi i rastësishëm me poeten e mrekullueshme italiane Maria Teresa Liuzzo, nëpërmjet librave të saj, ishte si një sinfoni, nga ato lloj tingujsh që të hyjnë papritmas brenda shpirtit ndërsa shëtit parqeve të blertë dhe çdo rënie gjetheje, çdo flutur që rend në ajër, çdo krijesë që lëviz ,sado mikroskopike, të mbush me energji pozitive dhe të motivon.

Takimi poetik me Maria Terezza Liuzzon dhe poezinë e saj ka shijen e Shopenit, një takim i ëmbël e lirik, që të përcjell pafundësinë e një shpirti të bukur gruaje, ku pothuajse çdo ditë, për vite të tëra, ka shkruar në letra ndjenjat e saj më intime, duke ia besuar jo vetëm hyjësisë por edhe lexuesit. Jam pikërisht tani, në rolin e lexuesit, perballë disa prej librave të saj, që meditoj dhe reflektoj gjithçka ajo ka shkruar, pa mundur të jap një përkufizim. Por çfarë përkufizimi mund të ketē për gjerësinë e shpirtit të një poeti që s’ matet as me thellësitë e oqeaneve, as me lumenjtë e brendshëm në thellësitë e tokës, sepse shpirti i dlirë i poetit nuk mund të mizurohet dhe i përket përjetësisë.

Më parë, me ardhjen time në Itali në 1991, si emigrant brenda anijeve të fatit, kur ndala në tokën e begatë të Dantes e Petrarkës, pata njohur dhe isha magjepsur nga pena të fuqishme si Italo Kalvino (e mbaj gjithnjë në mendje psh, novelën e tij “Baroni i përgjysmuar”), por edhe tregimet e çuditshme të Pirandelos (tregimi i tij ” Gozhda” akoma më trondit që kurse e kam lexuar dhjetëra vite më parë). Quazimodo më bëri për vete dhe përktheva diçka nga poezitë e tij duke i botuar në gazetën letrare prestigjoze “Drita”, por edhe Montale më joshte me mënyrën e tij të bërit poezi. Padyshim, Pasolini do jetë frymëzues për mua dhe busull për drejtimin tim si poet, por edhe Dino Buzati me “Shkretëtirën e tartarëve” dhe tregimet e tij të shkurta më ka intriguar gjithnjë. Po ç’mund të them për Pinokun e Kolodit e tregimet e Giani Rodarit, kur edhe letërsia për fëmijë ka pjesën e vet dhe me të drejtë është pjesë e principatës së merituar të letrave.

Do të shkonte gjatë të përmend emrat me të cilët më lidh dashuria për letërsinë italiane. Di vetëm të them plot bindje e të vë në dukje me mburrje, tanimë që Italia êshtë bërë atdheu im i dytë, se ky vend madhështor e i bukur, ka nxjerrë kohë pas kohe, mjaft emra të mëdhenj e nobelistë në arenën botërore të artit letrar, emra si Carducci, Pirandello, Montale, Quasimodo, Dario Fo, Deledda, etj e vazhdon të nxjerrë mjaft emra të tjerë të shquar, protagosistë me një impuls të padiskutueshëm dominant të kulturës italiane por dhe asaj botërore. Njëri prej ketyre emrave është dhe ai i Maria Terezza Liuzzos, poete, studiuese, romanciere, etj, që me veprën e saj të larmishme, është zëdhënëse e kulturës italiane, sidomos kalabreze ku ka lindur dhe është rritur, është zëri i gruas së emancipuar dhe me një vizion modern të jetës, është personifikimi i njeriut që kërkon shume nga vetja por edhe nga shoqeria që e rrethon, duke përcjellë dhe plazmuar përmes vargjeve të saj një etikë të re dhe avanguarde, duke farkëtuar në krijimin e ideve të reja dhe vendosjes së njeriut në pozicion primar.

Sapo hap librin dhe shkon t’i hedhësh një sy vargjeve ajo që të bie në sy menjëherë ështē mungesa e titujve, apo ndasive në numra apo kapituj. Poetja jone Maria Tereza Liuzzo nuk përdor tituj, por hyn drejt e ne vargëzim dhe kompozimin letrar. Në një tjetër libër poetik të saj titulluar “Nata vallëzon në bebëzat e saj” (Danza la notte nelle tue pupille”, A.G.A.R. Editrice- Reggio Calabria 2022), me pasthënie nga kritiku Mauro D’ Castelli, ndesh me të njëjtën gjë, titujt mungojnë, por vargu i parë shërben edhe si titull, ku në stampimin editorial është përvijuar me një bojë më të fortë se vargjet e tjera në vazhdim.

Por Maria Teresa Liuzzo alternon mjaft mirë poezinë me prozën. Këtë e dëshmojnë romanet e saj ku me një përshkrim kirurgjikal na jep detaje të hollësishme të jetës italiane që ndërlidhet pazgjidhshmërisht me jetën e personazheve që ajo trajton.

Kordinatat e gjeografisë letrare të poezisë së Liuzzos janë të kudondodhura, pikësëpari në memorien njerëzore të atyre që e kanë lexuar dhe kanë përthithur vitalitetin dhe forcën e saj poetike, magjinë e fjalës, efiçiencën e mendimit sqimatar, filozofinë e së përditshmes.

Nga librat e shumtë të Liuzzos lexuesi i sotshëm ka se ç’të lexojë dhe mësojë. Shkrimet e saj janē shumëdimensionale dhe rrokin qiejt e reales dhe irreales, shkojnë gjer në skutat më të fshehta të shpirtit, përzihen me mistiken dhe dlirësinë.

Poezia, êshtë një botë pa kufij, abstragte, dhe brenda saj ndesh të gjithë mendimtarët e mëdhenj të njerëzimit, udhëtarët që e çuan fjalën nga njëra krahinë në tjetrën duke i lënë njerezimit vepra të pavdekshme. Nërmjet poetit bredharak e te verbër Homerit, sot njohim një pjesë të historisë së lashtë dhe luftrat midis fiseve greke, ndërsa Epi i Gilgameshit na percjell jehonen e qytetërimeve të hershme mesdhetare.

Ndaj duhet dhe vlen poezia, sepse ajo eshte nje percjellese e kulturave të ndryshme dhe poezia e Maria Tereza Liuzzit e kryen me se miri këtē akt. Ajo është nje paraprirëse për të bashkuar dy popuj miq si ne shqiptarët me popullin italian. Poezia bashkon sepse ajo nuk ka parametra materializmi dhe interesash, por është ekstrakti shpirteror i zemrave të ndjeshme siç është mjalti i bletëve , si eshtë mëndafshi, siç është çdo gjë e çmuar.

Ndaj, nuk ka fjalë përshkruese për të pasqyruar poezinë e një poeteje kaq unike dhe e veçantë si Maria Teresa Liuzzo. E mira e të mirave është, që çdo herë, në darkë, pas punës dhe impenjimeve familjare, ta lëmë për pak çaste celularin nga dora dhe t’u rikthehemi librave të vërtete, librave me gjak e eshtra të shkrimtarëve më të mirë, librave si këto që shkruan Maria Teresa Liuzzo dhe të udhëtojmë me mendjen e tyre, me ëndrrat e tyre të mëdha, për një botë më të mirë e më të sigurtë.