Astrit Lulushi: Fetarë dhe humanistë

Të ndryshosh mënyrën se si e shohim botën është fillimi i ndryshimit, thonë Gandi a Shën Tereza, pavarësisht besimit në Buda ose në Krisht. Çdo fe e bën njeriun humanist.

Përpara se t’i jepej titulli Mahatma, ose “shpirti i madh”, Gandi ishte një famijë i varfër dhe i heshtur. Shoqëri gjeti në libra, veçanërisht në klasikët indianë. Këto histori patën një ndikim të thellë tek ai, me vlerat e tyre gjithëpërfshirëse.

Gandi ishte një nxënës mesatar. Koha e tij në shkollë u ndërpre kur, vetëm 13 vjeç, u martua me një 14-vjeçare. Ai vazhdoi të mbaronte shkollën e mesme, por e la fakultetin. Një mik i familjes më pas rekomandoi që Gandi të dërgohej në Londër për të studiuar drejtësi. Megjithë se pati disa kundërshtime nga familja e tij dhe shqetësimet se Anglia do ta korruptonte, Gandi paketoi valixhet dhe u nis për në Londër. Ai mbërriti në 1888 dhe filloi të studionte drejtësi dhe jurisprudencë në University College, Londër.

Në moshën 22-vjeçare, u bë avokat dhe u kthye në Indi, por praktika e tij ligjore në Bombei dështoi, dhe pranoi një ofertë pune si avokat në Afrikën e Jugut, e cila në atë kohë ishte gjithashtu pjesë e Perandorisë Britanike. Gandhi e dinte se do të ishte në Afrikën e Jugut për të paktën një vit, por përfundoi duke qëndruar për 21 vjet. Ishte në Afrikën e Jugut që ai zhvilloi pikëpamjet e tij kryesisht për shkak të diskriminimit që iu nënshtrua për shkak të ngjyrës së lëkurës dhe trashëgimisë indiane. Gandi luftoi për të drejtat e indianëve dhe afrikanëve në Afrikën e Jugut dhe më vonë u shpall hero kombëtar.

Në vitin 1915, Gandi u kthye në Indi si një aktivist nacionalist. Ai u bë udhëheqës i Kongresit Kombëtar Indian; 10 vjet më vonë, India shpalli pavarësinë e saj nga sundimi britanik. Ishte një luftë e gjatë. Gandi kërkoi pavarësinë e menjëhershme në vitin 1942, të cilës britanikët iu përgjigjën duke e burgosur atë dhe mijëra udhëheqës të kongresit. Në fund të fundit, Gandi e udhëhoqi Indinë drejt pavarësisë dhe tani konsiderohet babai i vendit. Sot, ai respektohet globalisht për politikën e tij të protestës jo të dhunshme në aktivitetet politike dhe shoqërore. Siç shkroi dikur Gandhi, “jodhuna nuk është armë e të dobëtit, por e më të fortit dhe më të guximshmit.”

Gandi u vra nga një nacionalist hindu në vitin 1948. Trashëgimia e tij, megjithatë, nuk është zbehur kurrë dhe ai e la botën me shumë fjalë të mençura për vlerën e dhembshurisë, guximit dhe tolerancës. Janë fjalë me të cilat mund të jetohet, pavarësisht nga rruga që merr jeta. Në mënyrë të butë, pa dhunë, mund ta tronditni botën.

Njerëzimi është si një oqean; nëse disa pika të oqeanit janë të pista, oqeani nuk bëhet pis. Lavdia qëndron në përpjekjen për të arritur qëllimin dhe jo në arritjen e tij.

Jeto sikur do të vdisje nesër, mëso sikur do të jetosh gjithmonë. Kur dëshpërohem -thoshte ai – kujtoj se gjatë gjithë historisë rruga e së vërtetës dhe e dashurisë kanë fituar gjithmonë. Ka pasur tiranë dhe vrasës, dhe për një kohë ata mund të duken të pathyeshëm, por në fund gjithmonë dështojnë.

Një sy për një sy vetëm do ta bëjë të gjithë botën të verbër.

Nëse duam të mësojmë paqen e vërtetë në këtë botë, duhet të fillojmë me fëmijët.

Nuk është e mençur të jesh shumë i sigurt për mençurinë e dikujt. Është e shëndetshme të kujtosh se më i forti mund të dobësohet dhe më i mençuri mund të gabojë.

Një “Jo” e thënë me bindjen më të thellë është më e mirë se një “Po” e thënë thjesht për të kënaqur, ose më keq, për të shmangur telashet.

Është nën dinjitetin njerëzor të humbasësh individualitetin dhe të bëhesh thjesht një dhëmbëz ingranazhi.

Është shëndeti pasuria e vërtetë dhe jo copat e arit dhe argjendit.

Njeriu shpesh bëhet ai që beson se është.

Gandi thoshte:

“Nëse vazhdoj t’i them vetes se nuk mund të bëj një gjë të caktuar, është e mundur që të përfundoj duke u bërë vërtet i paaftë për ta bërë atë. Përkundrazi, nëse kam besimin se mund ta bëj, me siguri do të fitoj aftësinë për ta bërë atë edhe nëse mund të mos e kem në fillim.” Mirësjellja dhe respekti i ndërsjellë është themeli i kulturës.

T’i shërbesh një zemre të vetme me një veprim të vetëm është më mirë se një mijë koka të përkulura në lutje. Ligji i dashurisë nuk njeh kufijtë e hapësirës dhe kohës.

Këto thënie nga përvoja i la njerëzimit Gandhi; ato u pasuruan nga Nënë Tereza, dhe u mbetën brezave t’i ndjekin, megjithëse shpesh anashkalohen.