Poezia e Xosiyat Rustamova vjen në shqip nga Rifat Ismaili
Nga libri “Më gjeni në zemra”
( “Poezi e ditarë”), të poetes nga Uzbekistani Khosiyat Rustam, po sjellim të shqipëruara disa prej poezive të saj, vargje që na sjellin më nga afër shpirtin e poetes, ndjenjat më intime botëkuptimin e saj për jetën.
21
Ngadalë, qiriri i jetës i afrohet fundit.
Por zemra ime vazhdon të rrahë. S’dua të shkoj dhe të të lë, mik –
Kur sytë më në fund fillojnë të mbyllen.
E di. Unë e di me siguri:
Trupi im do jetë i varrosur,
i lagësht dhe i fryrë
Në tokë, nga koka te këmbët.
Por zëri im nuk do ndalojë ndonjëherë ndër shekuj.
22
Shiko, po e mbaj veten përsëri. Këmbët e mia u shtrinë në tokë .
Duke harruar borën, duke harruar shiun.
Nga kam ardhur? Ku të shkoj?
Çfarë nënkupton të qëndrosh kështu?
Mund të shkoj – çfarë më pengon ta bëj?
Erërat më godasin çdo ditë.
Çdo ditë, zogjtë ulen mbi mua.
23
Në netët e argjendta,
Hënës i pëlqen të luajë me mua teksa qëndroj këtu poshtë.
Dëshiroj të eci nëpër rrugë sot –
Nuk më intereson çdo ndodhë nesër.
Si më i lumturi në botë, jam i lirë. Nga çdo flok imi derdhet poezi.
Sikur toka të hapë krahët për mua, gëzohem dhe thith ajër.
Kërcej së bashku me gjethet
ndërsa ato bien.
Po fluturoj. Dhe toka po pret.
Në ballë të zemrës sime do të thërrasë.
Thjesht më duket kaq dërrmuese.
24
Ç’kemi? A duhet të të çoj në shtëpi tani?
Ku të çojnë hapat e tu grindavec?
Ju thoni se jeni të lumtur, por atëherë si –
Lotët shkëlqejnë në sytë tuaj si rruaza.
Më thuaj çfarë festojnë?
Çfarë lotësh të djallëzuar janë ata? Çfarë gëzimi aktivizon ngjyra e lotëve
Dhe sillmani në ditën time të ardhshme!
25
Jo, jo, jeta nuk është kështu !
S’ mund të jetoj në këtë mënyrë… Sikur shpirti të mos më vinte nga lumturia e Zotit
Por nga dikush tjetër i humbur…
Jo, jo, jeta nuk është kështu.
Pse çdo bimë, çdo pemë është
Kaq e butë dhe e sjellshme?
Bota thjesht bën atë që mundet, Nuk rëndon në mendje.
Jo, jo, jeta nuk është kështu.
Ju mezi mbaheni ose jeni të fortë;
E qara në ju zhytet thellë brenda. Dhe nëse arrini të jetoni shumë gjatë –
Jeta më pas do të fillojë të lëkundet. Jo, jo, jeta nuk është kështu.
26
Për heroin
Për ta quajtur atë jetë është thjesht e gabuar
Kur të shpohet si nga një shigjetë. Ju vazhdoni të jetoni
Duket se thjesht nuk e dini.
Agimi me siguri shpërthen,
duke sjellë ditën.
Dita ikën me afrimin e natës.
Kështu që ju do të shkoni në tokë sot.
Përkuluni, mund të vdisni pa frikë.
27
Gjurmët e mia më ndjekin gjithmonë Zemra ime është goditur nga gjuha. Sytë e mi shikojnë kudo që shkoj. Hija ime më ndjek ndërsa vrapoj.
Largohem nga vetja dhe bie. Mundohuni të fluturoni dhe shkundni dashurinë nga koka juaj.
Nëse koka juaj nuk përplaset në mur.
Ndryshe, është muri që të godet.
Gjurmët e mia më ndjekin gjithmonë.
28
Kjo eshte. Mjafton.
Më kthe në tokë dhe në gur
Më lër të shkoj në shtëpinë time.
O Zot, kam frikë,
të lutem mos thuaj asgjë –
Mos më hidhni në anën tjetër,
vetëm nga kjo anë.
29
Lotët nuk do të futen në valixhen time
–Keni gjithçka? Çadër?
Ju e dini se Londra është qyteti i shiut.
– E di. Por më pëlqen të eci në shi
pa një ombrellë…
Por diçka më bie në sy.
Nuk ka më shpirt në shpirtin tim!
Nuk ka rëndêsi sa kam.provuar
Por s’arrita kurrë të përshtatem.
Lotët nuk do të futen në valixhen time.
Po vjen koha që garon mes nesh, Vitet janë grimcuar në një natë. Aeroporti tani.
Kur ne të dy qajmë kështu,
Shiu i bollshëm i Londrës duket i lehtë.
Nëntor! Mos shiko, sytë e mi janë të njomur,
Po nxitoj të bashkohem me të tjerët.
Shikoj përreth me ankth – nuk ka kohë më.
Fjalë në anglisht që më shtypin zemrën!
Fëmijët e një gruaje të huaj shoh duke qeshur.
Vajza vrapon drejt meje.
Djali me flokë kafe heq dorën nga dora nënës së tij,
duke nxituar pëër të luajtur me çantën time.
Një ndezje gëzimi.
Harroj botën dhe ty për një çast.
Le të më vjedhë mendjen kjo kohë e shkurtër.
Mbani mend këtë konstante të vërtetë:
Fati është me mua dhe fati është i sjellshëm.
Turma i kthen mendimet e mia andej këndej.
Gjersa humbas gjurmët.
Kush po qesh, kush po qan?
Unë po largohem nga bota ngadalë, ti e di.
Nuk do ta vësh re ndërsa bie shi. Ngre dorën për të thënë lamtumirë Unë…dridhem…Një gogël në fyt…
fytyra ime zbehet
Dhimbja më tërheq prej leckash.
Lotët nuk do të futen në valixhen time.
30
Sot po ju lë një letër,
Lexojeni fillimisht, pastaj përgjigjuni:
Në këtë botë je vetëm ti –
Ka vetëm një Zot në këtë botë!
Çdo fjalë që duhet thënë është një betim:
Çdo fjalë është një mijë pyetje.
Në këtë botë je vetëm ti –
Ka vetëm një Zot në këtë botë!
Khosiyat Rustam lindi në 1971 në fshatin Olmos në rrethin Chust të provincës Namangan. Ajo ka studiuar në Fakultetin e Gazetarisë të Universitetit Kombëtar të Uzbekistanit (1988-1993, në Universitetin e Letërsisë së Lartë (2001-2004), ka punuar në gazetën Tong Yulduzi (1993-1997), dhe që nga viti 2015 është kryredaktore e gazetës “Bota e librit”.
Në vitin 2004 ajo u nderua me Medaljen e Lavdisë nga Presidenti i Republikës së Uzbekistanit dhe në vitin 2016 medalja përkujtimore “25 vjet Pavarësia e Uzbekistanit.”
Rustam ka marrë pjesë në shumë festivale ndërkombëtare të poezisë dhe nisma letrare. Në vitin 2012, ajo fitoi konkursin në fushën e poezisë në Bursa, Turqi. Në vitin 2015, u nderua me çmimin Mikayıl ,Çmimi Ndërkombëtar Müşfiq i Azerbajxhanit. Në vitin 2018, ajo fitoi çmimin më të lartë në fushën e poezisë në Open Eurasian Festivali i Letërsisë në Tajlandë.
Në vitin 2021, ishte rezidente në Universitetin e Iowa-s ,Programi Ndërkombëtar i Shkrimtarëve. Në të njëjtin vit, asaj i ështe dhēnë çmimi Rasul Rza, një çmim prestigjioz në Azerbajxhan, si dhe Çmimi Ndërkombëtar Naji Naaman i Poetëve të Botës dhe çmimi “Kalorësi i Artë”. Përveç poezisë, si shkrimtare dhe dramaturge, ajo është autore e një sërë tregimesh, poemash dhe skenarësh. Në vitin 2015 u vu në skenë shfaqja e saj “Zogu që nuk përshtatet në qiell” nga Artisti i Popullit i Uzbekistanit Mirza Azizov në një nga vendet më prestigjioze të Uzbekistanit, Muqimi Musical Teatri i Dramës. Në vitin 2016, ajo përshtati historinë e saj “Qilimi”. skenari Death Magic, si bazë për një film nga regjisori Hilol Nasimov. Si përkthyese, ajo ka përkthyer në gjuhën uzbeke poezitë e Marina Tsvetaeva, Yevgeny Yevtushenko, Anna Akhmatova, Boris Pasternak, Ramiz Ravshan, Nigar Refibeyli, Rizo Khalil, Fazıl Kısakürek, Husnu Doglarja e shumë të tjerë poetë botërorë.
Që nga viti 2015, shërben si kryeredaktore e gazetës letrare më me ndikim në Uzbekistan, Kitab Dunyosi. ( Bota e librit) Ajo është anëtare e Lidhjeve të Shkrimtarëve të Uzbekistanit dhe Azerbajxhanit që nga viti 2019. Poezitë e saj janë përkthyer në më shumë se 30 gjuhë dhe librat e saj janë botuar në disa vende përtej Uzbekistanit.
Librat e saj të botuar në Uzbekistan dhe jashtë saj përfshijnë:
Në Uzbekistan:
1. Shtëpia në qiell – Shtëpia Botuese G. Ghulam (1997)
2. Shpëtimi – Shtëpia Botuese Manaviyat (2003)
3. Veshja e zisë- Shekulli i Ri (2004)
4. Ngushëllim – Shtëpia Botuese Namangan (2005)
5. Muri – Shtëpia Botuese G. Ghulam (2006)
6. Gusht – Shekulli i Ri (2008)
7. 40:0 – Akedemnashr (2011)
8-Pushtimi- Akedemnashr (2011)
9. Forgotten Years — Dream (2014) 10. Retë e pakontrolluara – Uzbekistan (2019)
11. Fillimi i natës është i errët – Shekulli i ri Gjenerata (2021)
12. Hijet endacake – Letërsi (2021) 13. Fletore Brown – Shtëpia Botuese G. Ghulam (2021)
14. 44 Ditë – Arjumand Media (2021)
Jashtë vendit:
1. Ditë pa të nesërme— New Books (2006) Turqi
2. Frika – Shtëpia Botuese Vector (2008) Azerbajxhan
3. Anatomia e dashurisë – Ush Kiyan (2019) Kazakistan
4. Lotë shumëngjyrësh – EGG London (2020) MB
5. Shabbo – Balogat (2020) Taxhikistan
6. Dy Diej – Günce Yayınları (2020) Turqi
7-Era që fryn – Nha Xuat Ban Hoi (2020) Vietnam
8. Pemët e zambakut – Evropë (2020) Azerbajxhan
9. Emri i saj ishte Lala – Evropë (2020) Azerbajxhan
10. Majnun tol — Turksoy (2020) Azerbajxhan
11. Erë e stuhishme – Vishnyoka (2021) Bjellorusi
12. Liria në robëri – Dolya (2021) Simferopol
13. Ylli në pëllëmbën e dorës sime – Burago (2021) Ukrainë
14. Gjurmët e zemrës — (2021) Serbia
15. Një grusht erë në Turkmenisht, Günce Yayınları (2021) Turqi
16. Tetë – Shtëpia Botuese Chetiri (2021) Rusi
17. “Unë jam këtu” – në kazakisht, shtëpia botuese Annur Sana, (2022) Kazakistan.
18. “The Thirteenth Month” – në spanjisht, Ayame-Editotial, (2022)Meksikë, Meksikë
19. “Dritaret e hapura” (në gjuhën Karakalpake) Shtëpia botuese “Bilim”, qyteti Nukus, (2022)
20. “Find Me in Hearts”, në anglisht, ( Më gjeni në zemra) Mundus Atrium Press, (2023) SHBA 21. “Xhamat pa ngjyrë” – në arabisht, shtëpia botuese Hassanbook. Arabia Saudite, (2023)
22. Poezi dhe ditarë – në rumanisht, shtëpia botuese Bistrita-Nasaud, (2023) botuar në Rumani në nëntor.
Përktheu: Rifat Ismaili
Please follow and like us: