Astrit Lulushi: Letrat

Megjithëse njerëzit kanë dërguar korrespondencë në një formë ose në një tjetër që nga antikiteti, shekulli i 18-të konsiderohet si epoka e madhe e shkrimit të letrave, kur rrugët postare u zgjeruan me shpejtësi dhe romani epistolar u shfaq si një zhanër popullor.

Përgjatë pjesës më të madhe të dy shekujve në vijim, letrat mbetën mjeti kryesor i komunikimit nga formal në atë jashtëzakonisht personal. Epistolarët kishin fuqinë për të formësuar historinë dhe nxitur njeriun.

Me ardhjen e telefonit dhe tani të mediave sociale, arti i shkrimit të letrave ka humbur kryesisht – por jo plotësisht. Për fat të mirë, ende mund të lexohen disa nga letrat më të paharrueshme në histori, qofshin ato politike, romantike apo humoristike.

“Gjithnjë e jotja. Gjithnjë e imja. Gjithnjë e jona”; vjen nga një nga letrat e shumta që Ludwig van Beethoven i shkroi më 1812, një gruaje identiteti i së cilës nuk dihet.

“Nëse skllavëria nuk është e gabuar, asgjë nuk është e gabuar”. Lincoln e përdori këtë letër për të shpjeguar besimin e tij në emancipim.

“Në vend që të mblidhni të rinjtë e vërtetë të zgjuar, mblidhni vajzat e vërteta të zgjuara, nxirrini ato nga balta, jepini atyre një shtytje lart në shkallët e jetës dhe shpërblehuni me sukses si nga suksesi ashtu edhe nga mos-harrimi i atyre që qëndruan përpara”. Nellie Bly, 1885

Kur ishte vetëm 20 vjeç, gazetarja Nellie Bly e shkroi këtë në një letër drejtuar redaktorit të “Pittsburgh Dispatch”.

“Gjëja kryesore është TI poshtë rrobave dhe lëkurës – aftësia për të bërë, vullneti për të pushtuar, vendosmëria për të kuptuar dhe njohur këtë botë të madhe, të mrekullueshme, kurioze. W.E.B. Du Bois i shkroi më 1898 vajzës së tij 13-vjeçare Yolande pasi ajo u largua nga shtëpia e familjes në Nju Jork për të studiuar në Bedales School në Angli.

“Besoj se kjo luftë, në të cilën hyra si një luftë mbrojtëse dhe çlirimtare, tani është bërë një luftë agresioni dhe pushtimi”. Më 1917, Siegfried Sassoon ia dërgoi këtë letër oficerit të tij komandues dhe e cila më pas u lexua në Dhomën e Komunave. Poeti anglez i luftës ishte vlerësuar më parë me Kryqin Ushtarak për heroizëm, por refuzimi i tij i guximshëm për të vazhduar luftën u pa nga shumë si tradhti.

“Kryetari im i dashur, më pëlqen kapela juaj. Sa herë që shikoj brenda saj, do të mendoj për ju dhe për qytetin e Kembrixhit. Unë të heq kapelën”. H.G. Wells i shkroi këtë mosfalje gazmore kryetarit të bashkisë së Kembrixhit, Ernest Saville Peck, pasi Wells aksidentalisht mori kapelën e kryetarit.

“Mos u shqetësoni për humbjen. Nëse është e drejtë, ndodh – Gjëja kryesore është të mos nxitoni. Asgjë e mirë nuk ikën”.

John Steinbeck, 1958, e shkroi këtë këshillë atërore në një letër drejtuar djalit të tij.

“Padrejtësia kudo është një kërcënim për drejtësinë kudo. Ne jemi kapur në një rrjetë reciproke, në një rrobë të vetme fati. Çfarëdo që prek një person drejtpërdrejt, ndikon të gjithë në mënyrë indirekte”. Martin Luther King Jr.,

në një letër të hapur nga burgu i Birminghamit, më1963, argumentoi se njerëzit kanë një përgjegjësi morale për të thyer ligjet e padrejta dhe për të ndërmarrë veprime të drejtpërdrejta për të marrë drejtësi.