David Tukiçi: Drejtoresha Voshtina ndalon operën “Rozafa”
Të dashur miq,
Vendosa të ndaj me ju një shqetësim duke kërkuar mendimin dhe sensibilitetin tuaj!
Babai im thoshte që një kompozitor i vërtetë duhet të shkruajë patjetër një opera lirike në karrierën e tij.
I frymëzuar nga këshilla e tij, por edhe nga dashuria për gjininë e operës, arrita të përfundoj operën time të parë “La vita è sogno”, e cila u shfaq me sukses për tre net radhazi në Teatrin e Operës dhe Baletit në vitin 2010, në Tiranë.
Në fund të vitit 2021, përfundova së kompozuari operën time të dytë, bazuar në legjendën “Rozafa”, me libret të dramaturgut të mirënjohur shqiptar, Z. Fadil Kraja.
Pas shumë përpjekjeve për ta shfaqur në Shkodër apo Tiranë, më në fund arrita të planifikohej në kalendarin artistik të TKOB-së për t’u vënë në skenë në datën 22 – 23 shtator 2023. Gjithashtu kjo opera u shpall projekt fitues nga Ministria e Kulturës për vitin 2023.
Por, në fillim të muajit mars 2023, pra 6 muaj përpara datës së shpallur në kalendar, skenografi dha dorëheqjen nga ky projekt dhe po atë ditë, drejtoresha e përgjithshme Znj. Abigeila Voshtina, e hoqi nga programacioni operën “Rozafa”!
E cilësoj si një vendim arrogant, pa një shpjegim logjik dhe dashamirës, do të thoja edhe mediokër për një person të diplomuar në muzikë!
Sigurisht, i keqardhur nga ky veprim arbitrar, i kërkova zonjës Voshtina që të mund të zëvendësohej skenografi me një tjetër, pasi kishim gjysmë viti kohë. Njëkohësisht, duke i rikujtuar drejtoreshës, se në një opera lirike, kryesore janë libreti dhe muzika, ndërsa skenografia, kostumografia, regjia etj., janë shumë të rëndësishme, por gjithmonë nē funksion të libretit dhe muzikës.
Por drejtoresha nuk denjoi të më kthejë asnjë përgjigje!
Në datën 20 dhjetor 2023 u shpall kalendari i vitit 2024. Mora pjesë i bindur që opera ime “Rozafa” do të ishte vendosur automatikisht në kalendarin e vitit 2024.
Por, për habinë time, vura re që pavarësisht se jemi në 70-vjetorin e themelimit të Teatrit Kombëtar të Operës e Baletit Shqiptar dhe kur zonja Voshtina nuk rresht së thëni që “TKOB nuk do të pushojë së foluri shqip”, kishte vetëm një vepër shqiptare, me shpjegimin që 30% e publikut janë të huaj!
E pyeta drejtoreshën Voshtina:
-Kur mendoni ta vendosni në skenë operën legjendë “Rozafa” që këndon në gjuhën shqipe?
Nuk më ktheu përgjigje!!
Shpjegimi i saj më është absurd, në një përvjetor shumë të rëndësishëm për operën kombëtare (70 vjetori), ku prezantohet një opera e re shqiptare, bazuar mbi një legjendë shqiptare (Rozafa), me kompozitor dhe dramaturg shqiptar (Fadil Kraja) …, absurd, pa logjikë, i pa shpjegueshëm…
Do të ishte në kënaqësinë dhe nderin e publikut shqiptar, por edhe çdo publiku të huaj (30%), të dëgjonte dhe të njohë një opera të re shqiptare, natyrisht edhe në nderin tim si David, kompozitor shqiptar!
Opera ime “Rozafa”, e aprovuar nga Teatri i Operës dhe fituese nga Ministria e Kulturës, nuk interpretohet me vendim personal të “drejtoreshës” Voshtina!
Mendoj që pavarësisht nga edukata personale, formimi i saj muzikor etj., ajo ka për detyrë institucionale të integrojë një vepër kombëtare në programacionin e Operës, duke lënë anash shijen, miqësitë, simpatinë apo antipatinë personale. Përndryshe, mendoj, ajo duhet t’i lejë vend dikujt tjetër, që i shërben me vepra dhe jo me fjalë Operës dhe artit shqiptar!
Përsëri e pyes “drejtoreshë” Voshtinën:
-Ku duhet të shkojmë ne kompozitorët shqiptarë për të vënë në skenë operat tona nacionale të shkruara mbi trashëgiminë tonë të mrekullueshme kombëtare?!
Te dashur miq, ju uroj me zemër gëzuar vitin e ri, shëndet dhe gëzime në familjet tuaja, por edhe me muzikë të bukur shqipe, operistike dhe çdo gjë tjetër që populli ynë i talentuar krijon… nëse dikush që drejton institucionet na jep mundësinë… megjithëse e ka për detyrë!
Reagimi i TKOB
Dashamirësia e institucionit ka qenë maksimale ndaj kësaj vepre dhe kjo tregohet me përfshirjen e saj në Kalendarin Artistik të vitit 2023 dhe vënien në dispozicion të të gjitha burimeve të tij, duke pasur angazhim maksimal për vënien në skenë të kësaj opere. Puna për këtë opera është vonuar për shkak të debateve dhe mosmarrëveshjeve që z. Tukiçi si kompozitor ka pasur me regjisorin dhe skenografin e kësaj vepre, Andis Gjoni, prej më shumë se 2 muajsh, duke tejkaluar tagrin e kompozitorit dhe duke i dhënë vetes kompetencat e Drejtorit Artistik, Dirigjentit, përzgjedhësit të roleve, skenografit dhe regjisorit, që krijojnë dosjen e produksionit, nga e cila zhvillohet i gjithë buxhetimi i interpretimit skenik. Mosbashkëpunimi nga ana e tij me regjisorin ka krijuar paqëndrueshmëri e vonesa në procesin e punës dhe nuk i lejonte teatrit të ndërvepronte, duke bërë që të tejkalohej çdo afat për realizimin profesional të saj. Duke e bërë të pamundur përfshirjen e kësaj vepre në Kalendarin e Artistik 2024. TKOBAP ka treguar dhe tregon një kujdes të veçantë ndaj kompozitorëve dhe veprave shqiptare. Gjatë vitit të kaluar në skenë u vendosën “Karnavalet e Korçës”, opera solemne “Skënderbeu- Kryezot i Arbërit”, si dhe janë përkujtuar me koncerte simfonike kompozitorët shqiptarë, si Simon Gjoni, Dhora Leka, Aleksandër Peçi etj. Po ashtu gjatë këtij viti, do ngjitet në skenë “Plaga e Dhjetë e Gjergj Elez Alisë” nga Kompozitori Feim Ibrahimi, ndërsa edhe kalendari artistik i këtij viti, mbyllet me koncertin simfonik për Dhora Lekën dhe Kalendari Artistik 2024 nis me kompozimet shqiptare të Feim Ibrahimit dhe Aleksandër Peçit. TKOBAP ka dhënë një mbështetje të pa kursyer për kompozitorët shqiptarë, për të nxitur krijimtarinë e re dhe për të ndihmuar kompozitorët e rinj të vijnë në TKOB. Për këtë arsye, gjatë vitit 2023 është organizuar “Konkursi për Kompozitorët e Rinj” që ka si qëllim afrimin e kompozitorëve të rinj shqiptarë dhe pjesëve të reja në Teatrin e Operës. Ndërsa është hapur një tjetër konkurs për kompozime të Ansamblit Popullor “Gjerdani i Artë”, nga artistë pa dallim moshe, për të sjellë krijimet e tyre pranë TKOBAP, dhe për të pasuruar muzikën shqiptare me vepra të reja.