Astrit Lulushi: E-Din, Eden, Paradiz, Parajsë

Nuk mungojnë ata që theksojnë se hartat e mesjetës tregojnë gjeografinë e Antarktidës dhe e bëjnë këtë, çuditërisht, me një shkallë të mahnitshme detajesh. Pra, me sa duket, kontinenti i akullt ishte shumë i njohur që në vitin 1400. Kontinenti Antarktik i riprodhuar nga Leonardo da Vinci është plotësisht i lirë nga akulli, me arinjtë polarë dhe pinguinët. A ka diçka për të na treguar historia natyrore e kafshëve që jetojnë në antipodet e planetit? Vetëm në vitin 2014 disa gjeofizikanë u bindën se Toka ishte përfshirë nga shirat katastrofikë të kometave, duke prishur klimën e planetit, rreth 12,000 vjet më parë. Një tjetër “rivendosje” e përmasave apokaliptike që fillimisht do të kishte errësuar diellin, duke shkaktuar një dimër shumë të gjatë që zgjati njëqind vjet, më pas shkriu mbulesat e akullit polar dhe shkaktoi ngritjen e nivelit të detit. Kjo kataklizëm do të ishte përgjegjëse për fundosjen e qyteteve bregdetare, si ato që tani po dalin në pamje nga dyshemetë bregdetare të Oqeanit Indian. Disa e vendosin fillimin e historisë sonë të gjurmueshme në një lloj Viti Zero. Kjo Histori Sekrete do të ishte kontrolluar, në një mënyrë jashtëzakonisht diskrete, nga një “entitet” fantazmë, i cili, pasi të kishte krijuar perandori dinastike dhe qytetërime të mëdha, do të qëndronte edhe pas krijimit të modernitetit aktual, kombet, fetë, luftërat, besimet arkaike dhe përparimi i fuqishëm. A kontrollon vërtet dikush të kaluarën për të sunduar të tashmen dhe për të formësuar të ardhmen?

Kopshti i Edenit tregon një vendndodhje mjaft të saktë gjeografike, një rajon të gjerë që ndodhet midis Mesopotamisë dhe Kaukazit. Termi ‘Eden’ (e din, i dijes) gjendet edhe në tekstet sumero-akadiste, ku shfaqet si ‘E-Din’, që zakonisht përkthehet si ‘shtëpia e të drejtëve’, ata të prejardhjes së Dijes, të cilët në fakt korrespondojnë me Anunna-n ose Anunnaki-n Sumeriano-Akadian. Dhe si ndodh që, në një moment të caktuar, ky Eden shndërrohet në Kopshtin e Edenit, Parajsën Tokësore?

Ky është rezultat i një kalimi të mëvonshëm nëpër forma të ndryshme gjuhësore: gjuha iraniane i referohet “pairidaeza”, një vend i rrethuar dhe i mbrojtur. Nga ky term kalojmë te “paradeisos” grek, të cilin autorët e përdorën për të treguar ato kopshte të mbyllura, të rrethuara dhe të mbrojtura të zotërve të Babilonisë. Tani pasazhi i fundit: Nga greqishtja ‘paradeisos’ arritëm në ‘paradisus’ të latinishtes, për të arritur më pas në pikën e përkthimit të termit në të ashtuquajturat ‘gjuhë vulgare’ si ‘parajsë’. Një vend i lashtë dhe ‘i dijes’ së përsosur i lumturisë absolute?

Ka shumë Kopshte në librat e lashtë. Ai që i përket Adamit dhe Evës, ndodhet në rajonin e Edenit, ishte vetëm një nga disa “kopshte të mbyllura dhe të mbrojtura” në Tokë. Pra, Bibla na tregon për një nga Kopshtet që ekzistonte në planet, por mund të imagjinojmë ekzistencën e disa të tjerëve.

I pari ndoshta ndodhej në qendër të Afrikës, ose në pjesën më jugore ku u zhvilluan eksperimentet e para gjenetike për prodhimin e Homo sapientit. Eksperimente gjenetike për qëllimin e “prodhimit” të sapientëve, të cilat u zhvilluan në vende të veçanta; kishte një në Eden dhe një në Afrikë, por kishte më shumë. Një Kopsht tjetër ndoshta ndodhej në Amerikën Qendrore, ndërsa një tjetër duhet të ketë qenë në Lindjen e Largët. Kjo mund të jetë vendosur në vendlindjen e fesë së madhe Vedike, e cila në thelb rrëfen të njëjtin koncept të ‘prodhimit’ të njerëzimit. Pra, edhe Vedat aludojnë për gjithë këtë. Vetë shkenca na tregon për lloje të ndryshme njerëzore që duket se janë shfaqur në pjesë të ndryshme të botës. Agimi i këtij Projekti të Madh është hipotetik Ne, në fakt, mund të spekulonim për një eksperiment që mund të ishte kryer në të gjithë planetin, një eksperiment nga i cili Homo sapiens do të kishte dalë si produkti përfundimtar. Fillimisht u bë në Afrikën qendrore-jugore dhe më pas, me siguri, u përsos më tej në Lindjen e Mesme. Ekziston një ndjenjë e hyrjes në një lloj vorbulle njohurish paralele, në të cilën gjithçka duket papritur e arritshme, të paktën në një nivel teorik. Të menduarit analogjik dhe lidhjet. Rindërtime dhe hipoteza shqetësuese, por që ushqejnë mendjen dhe e detyrojnë të funksionojë ndryshe, duke mos përjashtuar asgjë dhe duke verifikuar çdo mundësi. Po sikur dëbimi nga Parajsa të shpjegonte shfaqjen e papritur misterioze të qytetërimit sumerian? A është e mundur që Zanafilla, e cila bazohej në historitë e dëgjuara atje, në brigjet e Eufratit, të nënkuptonte këto origjina të supozuar ‘të modifikuara gjenetikisht’ të popullatave të para të vogla që kolonizuan vendin e Sumerit?