Natasha Lushaj: Misteri i farëzave të fjalës

Poeti reflekton i pari për gjërat që sheh çdo njeri. Dallimi është se njeriu i zakonshëm, megjithëse ndien ndoshta të njëjtën dhimbje në situatën e dhënë, nuk e ngre dot atë çast emocional në figurë, në imazh që godet, siç bën poeti. Ka shumë mundësi që mbresa e atij çasti, sado e fuqishme, të kthehet pas pak në kalimtare, të shuhet dhe të humbasë, ose thjesht të mbetet në kujtesën emocionale të individit, pa jehonë sociale. Ndërsa poeti ka aftësinë që atë çast “kalimtar” ta kthejë në jetëgjatë, ta bëjë fermentues të ndryshimit, nëpërmjet së bukurës (formës). Ky efekt nuk është i qëllimshëm (megjithëse kurrë nuk dështon, nëse është vërtet art), prandaj janë të panjehshme (jo të panjohura) shtigjet nëpërmjet të cilave arti e shpie mendimin shoqëror drejt ndryshimit.

…Në vargun e Petraq Ristos, edhe dramat më të rënda, vijnë si skicime të shpejta, si imazhe fluturake që feksin një çast e duhet t’ia përsëritësh fjalët, se mund të të ikin a shuhen, të kthehen në tinguj që trokasin aty jashtë teje, teksa fjala luan me to duke vërejtur a sajuar kombinime jehonash. Sepse, zakonisht, e folura figurative e zërit ligjërues i vishet si pancir subjektivitetit si për ta mbrojtur nga vetëzbulimi, ndërsa meditimet për botën (jo veten, vetja rri përkëtej pasqyrës dhe gjuan drerë të plagosur në pyllin përmatanë!) projektohen në objekte e shndërrohen në forma arti…

“Ndonjëherë pyetjet vuajnë, s’dinë të shprehen, ngaqë kanë frikë se bëhen profeci

Dalëngadalë tkurren, prushërojnë dhe treten dhe ne kënaqemi me hi…”

Shumë e bukur! Jo thjesht një gjetje fjalësh, kombinim a përkitje tingujsh, as ribërje kuptimesh të së njëjtës fjalë, thjesht duke e grimcuar, që dikujt mund t’i ngjajë si qëllim në vetvete. Ka një ngjeshje përvoje, një dhimbje njerëzore dhe një estetikë figurash – kaq i mjafton poezisë.

Sepse shpesh vargu i Ristos është jo ajo që thonë fjalët, por ajo forma përtej fjalës, tingulli përtej kuptimit, si një mister; sikur as vetë nuk ia di përse-në e shtegut që hapet në përfytyrim, por e ndien (si edhe ai që e lexon) se funksionon vetëm ashtu, gjysmëthënë, me sigurinë e pasigurt se aty ku e hedh harkun çel një dritë a një e vërtetë që nuk më duhet ta di (si leksion, mësim). Mjafton ta njoh, pa e ditur. Thonë se poeti veç është, s’bëhet.

“…Muzikantë shëtitës, të verbër që shohin pikëllimin tim në sy…”

Vetëm ky autor mund t’i bëjë bashkë kohë e vende, ose thjesht simbolikat e tyre, që dukeshin të gdhendura njëherë e mirë veç e veç në kujtesën e adn-së së fjalës shqip. Kultura e fituar nga leximet e përditshme nëpër biblioteka dhe aftësia për riintepretimin e shenjave e përkitjeve mistike të historisë, janë bërë e veçanta e Petraq Ristos, në një nivel që s’e ka arritur askush deri tani në poezinë shqipe. Paraardhësit mos ia kërkoni në poetikat e hershme a të sotme të shqipes; të ngjashmit i ka aty në pafundësinë e Tokës së Re, buzë oqeaneve, nën shtrirjen e habitshme të qiejve të stërmëdhenj. I ka kapërcyer me kohë imazhet e qiejve të përthekuar nga profile malesh… Simbolikat, ritet, shenjat e magjive dhe xhinglave ngecur nëpër flokë indianësh, s’kanë lidhje me asgjë që dinin deri tani lexuesit shqiptarë. Është botë krejt e tjetërfartë. Pikëtakimin me ne do ta gjeni vetëm në pikëllimin e syve të Poetit emigrant. Tani e njohim të gjithë këtë, së brendshmi. Dhe tingëllimin shqip. Që aty duhet të nisemi…

Lirikat intime të autorit janë si ca pasqyrëza që fshehin dhe zbulojnë gjithçka. Në librat e tij gjen me shumicë vargje të tilla befasuese, ku reflektimi fsheh me xhelozi objektin e reflektuar, por të jep përjetimin e valës së qetë pas stuhisë, si të atij që rri me orë duke mbajtur vesh zhurimën e detit:

“Kur ti fle ballë pasqyrës, pasqyra rri zgjuar”…

Mund të shkrihesh mekur në soditje. As Homeri nuk e bën askund portretin e Helenës. Ç’mrekulli shohin sytë e tij?

“Në kënd të pasqyrës dikush ankoroi anijen me vela argjendi

Anija kishte emrin tënd… te pasqyra në kënd”.

Një rënkim i lehtë, që nuk ia kupton rëndesën ngaqë shqiptohet nën zë, si e folur me vete, por që ngrihet bashkë me frymën papritur, duke zgjuar hije të padukshme nën pluhur kujtese.

Në vargun e Ristos janë shumë karakteristike rimat e brendshme, një organizim i çuditshëm dhe origjinal i strukturës.

“Jam mësuar të gëlltis zjarre, (/) të krijoj me flakën lojëra të guximshme

Shumë njerëz mendojnë: prushe ëndrrimtare (/) lundrojnë nën lëkurën time.

Natën e shfaq të gjithë magjinë: thith një flakë të zbehtë gjer afër zemrës

Dhe pastaj mes buzëve flaka e kuqe lind në formën e femrës…”

Çdo poet lodhet për ta gjetur rimën e duhur dhe kur e gjen nuk e prish kurrë, as nuk do ta “fshehë” në mes të vargut. Në fakt, ky poet nuk e “fsheh” rimën, sepse, i ndërtuar kështu, përkitjet tingullore e bëjnë vargun të duket sikur tingëllon melodi së brendshmi; lexuesi e ndien më shumë se e kap/shqipton rimën. Në këtë mënyrë, rima bëhet e natyrshme, përziehet me asonancat, me theksat ritmikë.

Në vargjet më lart, brenda një vargu formalisht janë bashkuar dy vargje, që mund të ndaheshin. Për shembull, dy vargjet e fundit mund të ishin katër vargje, me pauzën (/) pas dy pikave (ose pas “thith”) dhe pas “lind”. Edhe në dy vargjet e para, në lexim mund të vihet pauza ndarëse tek “zjarre” dhe “ëndërrimtare”, pa synuar kështu të krijosh varg të rregullt, sipas numrit të rrokjeve. Por autori i shtrin vargjet dhe e lë tingullin ta vibrojë përputhjen a asonancën së brendshmi. Kjo rezulton shumë më e efektshme sesa ndarja në varg të ri; në lexim mund ta bësh vetë pauzën, aty ku ta dikton theksi logjik, dhe njëkohësisht të marrësh ndjesinë e një rrjedhe apo imazhin e kufijve të valëzueshëm të flakës drejt qiellit.

Ndjeshmëria e hollë prej mjeshtri ndaj tingëllimit, e më tej, ndaj kuptimësisë së çdo tingulli, e çon intuitivisht në dallimin e “farëzave” përbërëse të fjalës, që i ndan grafikisht me vizë. Edhe po s’pati një hon mes kuptimeve të këtyre farëzave të fjalës, poeti e krijon, duke e kthyer secilën në një mikrobotë më vete! Pastaj e asgjëson honin, duke e mbushur me psherëtima! Dhe ec e mos u drithëro tek lexon:

PSHERËTIMAT…

Një rrok-je: Ah!

Shpirt i thërrmuar,

Kokrrizë e artë e klepsidrit magjik

Pluhur yjor në buzët e tua

Lot rrokullisës në thikë.

Një rrok-je: Oh!

Avuj shpirti në vlim

Parashutë nga qielli sublim

Kur ulet te fjala: Shpëtim…

Oh! Oh! Oh!…

Orteku rrokulliset në malin Mendim

Një rrok-je, veç një rrok-je: Uf!

Tingull në vetëflijim.

Një lokomotivë me avull shfryn

Mbi shinat – brinjë…

Eh! Eh! Eh!

Pamundësi, mosbesim

Me një psherëtimë krijon vetëtimë

Dhe zemra, zemra – gjuhëz kambane

Në bronzin e gjoksit përplaset, bubullin…

Ka kohë që jetoj te kjo psherëtimë…

“Një rrok-je…” – çelësi i koduar për gjithë valëvitjen e ngjyrave, të thirrmave a tingujve të këmbanës së bronzët. Poezinë mund ta ketë krijuar me zë, si zakonisht (pasthirrmat, që i përdor si piketa të pentagramit poetik, i japin dorë), por, në fakt, them se në të shkruar duhet ta bëjë zbulimin e vërtetë të fuqisë dhe misterit që fsheh fjala, pikërisht në grafemën formale, përfaqësuese të shumëkuptimësisë së fituar ndër kohëra. Rrezatim a shtrirje risuese kjo në çdo fjalëkrijim të ri, që s’mund të ndodhte nëse farat e fjalëve njëtingullshe a njërrokëshe s’do ta mbartnin në vetvete një mister të paftillueshëm të Fillesës, me fuqi vetëzbërthyese e vetëkrijuese të pafundme.

Kësaj teknike të zakonshme të poezive të Petros ia gjen thelbin pas një truku gati të pavërejtshëm grafik (ndarja me vizë e fjalës, shpesh duke mos respektuar ndarjen në pjesëzat e njohura gramatikisht), por të përsëritur, që kthehet në lajtmotiv strukturor. Sigurisht, folja “rrok-a” > “rrok-ur” (prej këtej “rrokje”: përfshirje, përqafim; përleshje – për mua kjo e fundit është më produktivja në dramacitetin e kontekstit që përvijon) është më e vjetër se termi gjuhësor shqip “rrok-je > rrok-ja” [e fjalës]. Të mos harrojmë se prapashtesat (në këtë rast: -je) nuk janë tjetër veçse rrënoja (prej këtej fjala/termi “rr-ënjë?”) të fjalëve njërrokëshe të Fillesës! Sepse shqipja është e vetmja që i ruan ende ato në thurimën e saj, thotë i paharruari Petro Zheji. Në këtë rast kemi thjesht një homofoni [tingëllim i njëjtë, kuptime të ndryshme të dy fjalëve: “rrokje”] apo diçka më të thellë? (Mister: pse gjuhëtarët tanë kanë zgjedhur pikërisht këtë rrënjë “rrok” për të dhënë farëzën-thelb të termit gjuhësor?) E njëjta gjë mund të thuhet për “-je”: prapashtesë dhe folje në shqip (jam / je).

Dhe teksa të shtyn në këso vramendjesh, poeti e shtyn lexuesin e vëmendshëm në rrjedhat e fshehta ose të harruara të gjuhës dhe mendimit shqip, duke të dhënë njëkohësisht edhe imazhin e një llave që sikur rrokulliset teposhtë, llava e ahtit të mbledhur a të vetëmohuar me mundim sizifi, gjer në majë të “malit Mendim”. Ky mund të jetë një nga kuptimet e vargut të fundit, që për mua është një gjest i rrallë, me ç’e njoh vargun e këtij autori. Ç’do të thotë konkretisht “një rrok-je”? Nise shpjegimin duke përmbysur rendin e pjesëzave: “(Ti) je një rrok(je) – të rrokur”. Aha! Fjala e thërmuar ringjizet në një qenie të një lloji tjetër, që të mbush gjoksin me psherëtima! Magjia e “rrokjes”, të jesh një “të rrokur”, të jetosh brenda “rrokjes”. Ja një ushtrim në morfologji hermetike.

Jasemini i këputur, jasemini, s’i afrohet asnjë flutur, jasemini

Si një vashëz e paputhur, jasemini, e plagosur nga furtuna, jasemini

Jasemini, jasemini, plagëzgjiri, gjetheprush pagëzuar te hiri

Thjesht mendim i bulëzuar, jasemini, vesëqefini e ka mbuluar, jasemini.

Jasemini lojë gjerdani në lëndinëzën e gjirit, jasemini

Fryn pak erë me zë të lutur jaseminin lehtë e thirri

Jasemini i këputur: shpirt me hallka prej zinxhiri

Nusepashka zemërbutë iu bë flakëzë qiriri

S’kish vajtojcë po me zë gushe do qaj unë pranoi bilibili

Jasemini i këputur arkivol iu bë prilli. Jasemini.

(Jasemini i këputur)

Këndon e qan njëkohësisht, me zë koke si një bilbil… Kjo të bën unik. Ty të duhet një hapësirë më vete, një kopësht, një bregdet, një fushë me bar nëpër agim ku t’ia shpallësh me zë të lartë qiellit dhe fletëzës së jaseminit admirimin dhe fuqinë e jetës nëpërmjet fjalëve. Nuk të duhet studio autori (e kujtoj si një privilegj të dikurshëm të shtetit), të duhet bota e tërë dhe liria jote

“Kujtesa e njeh rrugën e zhgënjimit: kalë i lodhur me kufomën e të zotit mbi vete

Ecim mes një pylli të madh, mes gjetheve që bien nën gijotinë rrezesh.

Rrënjët bymehen si damarë zemërimi: toka duron në heshtje

Aq sa durimi shtyn kurorat drejt qiellit me pëllëmbë gjethesh.

…Ecim mes një pylli të madh: nuk pyeten të mundurit pas një beteje”.

(Humbja)

Oh! Vret mendjen njeriu: ç’mund ta ketë shkaktuar gjithë këtë plagim të thellë? Dhimbja e humbjes është sikur ta kanë shkulur një pjesë të gjoksit. Por është veç vjeshta, e përjetuar si humbje, si shkretim, si kujtesë humbëse. Por që këtej mund të nisësh një varg të tërë imazhesh, metaforash, ringjallje kujtimesh dhe dhimbjesh: Pemët humbasin kurorat e blerta të gjetheve. Njeriu humbet blerimin e jetës. Dashuria humbet vlagën, pasionin. Poezia do të ishte tragjike pa atë lehtësimin e çuditshëm që e japin po “pëllëmbët e gjetheve”, tek ua drejtojnë pemëve kurorat e zhveshura drejt qiellit, në lutje. Gjithsesi, është e përzishme. Përmbysja / kontrasti i imazhit të gjetheve që bien dhe degët që shtyhen “drejt qiellit”, me imazhin vargun e parë, është efekti tronditës i asaj që sheh shpirti i kufomës që udhëton me sytë nga qielli. Dhe “kufoma” është kujtesa! Mbetesh i shokuar, s’di ç’të thuash. Imazhi është tragjik, i përzishëm, megjithëse në të ka diçka të madhërishme. Sa u përshtatet shqiptarëve! Kënaqësi e pamatë estetike!

Ndoshta këtu e ka burimin togu “metafora të shumëfishta”, një vëzhgim dhe term interesant i poetit dhe studiuesit Miguel Ángel Bernao, i përdorur për botimin spanjisht të poezive të Petraq Ristos. Shumë e papritur për ne dhe duhet thënë i lumtë përkthyesit që ka arritur t’i ruajë këto karakteristika të strukturimit dhe të poetikës origjinale të autorit. Nuk e di saktë në ç’kuptim e thotë studiuesi spanjoll, po sipas meje, është fjala për metafora shumë-nivelëshe, që lidhen si hallka me njëra-tjetrën nëpërmjet një shenje-kodi të shumëfishtë, domethënë që është i aftë të hyjë në veprim ose të aktivizohet në secilin nivel, me valenca të ndryshme semantike. Dhe ky lloj pretendimi për semantika jo njështresëshe (s’do të ishte poezi!) të metaforës, sidomos në fjalët lajtmotiv dhe vargjet e fjalëformimeve të reja, është i vërtetë, pra: shumëfishësia semantike e metaforës dhe jo vetëm, për këtë lloj poezie që lëvron autori, ndoshta edhe një shenjë e veçanësisë së mbrujtur që në fillesë të krijimtarisë. Kam parasysh këtu poezitë që i publikon si “të adoleshencës”, ku gjithsesi ndihet edhe ndikimi prej modeleve më të mira të kohës, edhe caqet a kufijtë e moshës dhe përvojës, edhe kufizimet e jashtme, për të cilat ende sepse dëshiron të mos ngjajë fort i ndërgjegjshëm, megjithëse me shumë nuhatje di të mos i shkelë “vijat e bardha”…

Përmasat e këtij shënimi nuk e lejojnë, por mund të thuhet diçka për mekanizmin që e mundëson, apo për një nga truket e misterit ristoan, sipas meje: thjesht duke i rrokjezuar ose copëzuar fjalëkyçet dhe duke i dhënë secilës rrokje a pjesëz një valencë të re kuptimi që shqipja nuk e ka pasur kurrë (ose e ka harruar?). Ky operacion kalon nëpërmjet bashkimit të pjesëzave-thelb me të tjera pjesëza fjalësh të “thërmuara” dhe duke krijuar me to ca si “vija vishkullore”, si në një hartë topografike, që vënë në lëvizje apo ndezin të tjera “llambushka” në vatra të tjera semantike, të cilat pulsonin larg vatërformimit të hershëm të fjalëkyçit në gjuhën e përditshme dhe në poetikën e njohur shqipe deri tani. Është një nga mënyrat që e bën të dëgjohet, të tingëlloje e re poezia e Ristos, madje kështu kupton më mirë pse ai thotë se shpesh i “këndon” poezitë, i thotë me zë gjatë krijimit. Kjo punë krijuese me gjuhën të kujton teorinë e gjuhësisë moderne, që e koncepton gjuhën jo më si një “organizëm i gjallë” (teori romantike), por si një seri shenjash semantike (që marrin kuptim në sajë të një kodi të njohur për dhënësin e marrësin, por shenja në vetvete është arbitrare) ashtu siç pretendonin Rembo dhe Valery, se vetëm poezia është e aftë të krijojë gjuhë nga e para…

Te poezia e gjatë “Gostia moderne e Shekspirit” ne shohim qartë piketa të përshkrimit perspektiv të njeriut, në thelbin e kundërshtive dhe luftës brenda llojit, si dhe të zhgënjimit e vuajtjes (Hamleti s’ishte lindur për t’u bërë vrasës, ai është viktima më e madhe e Humanizmit), prej nga lindin fantazmat e ndërgjegjeve të vrara. [Qëniet e tjera frymore mund të mos kenë fantazma (thua dihet me siguri? nuk ua dimë kodet?…), por faji është i ndërgjegjes, jo i njeriut si specie, sepse edhe ato vrasin për të mbijetuar.] Të gjithë, nga Makthbërësi deri te Mabuto, nën atë “pllakë varri sa gur i mullirit / që bluan grurin poetik të njerëzimit”. Çudia më e madhe është se nga ky “miell” krimesh lindin (mbruhen) kryevepra! Ndoshta prandaj vargu “Emri Hamlet konvertuar ne foljen vuaj” është lajtmotiv. Poezia është produkt i vuajtjes. Besoj nuk ka folje që e përmban më thellë e më hidhur vuajtjen se folja “bluaj”… Shekspiri është “mullixhiu” më i famshëm i vuajtjeve njerëzore, por edhe vetë do të rrijë përjetësisht nën një gur mulliri…

“Hija e saj lulëzoi, shkëndijoi petale bojëshege

diçka të shenjtë zgjoi në gjymtyrët e tejdukshëm të brengave.

Asaj iu mbush hija me zogj: panair me shpirtra të ndezur

Hijen time zgjoi në një shpellë subkoshience fshehur.

U bashkuan dy hije në vallëzim modern

Dy hije s’bëheshin trup

Dy hije ikin kur mishi vjen

Hijet nga mishi kanë turp”.

(Dy hije)

Mendon se poeti do të ketë lexuar së fundi ndonjë manifest budist a ku di ç’gjë spirituale. Ose ai shkruan ndërsa sheh një ëndërr. Një miku im, dishepull i algoritmit simbolik të Petro Zhejit, do ta paraqiste këtë “formulë” spirituale (‘shpirt’ + ‘shpirt’ = (-) “trup / mish”) me simbolet e tij, gati si formula magjike, kështu:

Fjala ‘shpirt’, simboli O: një rreth i plotë, përsosja, i pandashmi, i pashumëfishueshmi, Zoti, Totalja. Kurse ‘trup’-i ⦶, një rreth i ndarë përgjysmë me vijë vertikale. Kuptimi i simboleve në formulë: “trupi, pjesa materiale / mëkatare e qenies, brenda tij Zoti i kapur, i burgosur, i përgjysmuar, i tjetërsuar). Sepse Zoti s’mund të mblidhet me vetveten, është Një. Nga ana tjetër: bëhen një (e rreme) dy gjysmat, trupat, materiet, pasi kanë mohuar Zotin (mëkati i parë).

Ja skema:

O + O = -(⦶) = O.

Do të thotë: mesazhi i poezisë synon plotësinë e ndjenjës në nivelin më të lartë, si çlirim i harmonisë së Totales. E kjo vetëm në ëndërr…

Risto thotë “Dy hije ikin kur mishi vjen / Hijet nga mishi kanë turp”, pra: racionalisht kemi të bëjmë me ndjesinë e fajit, që e përjashton “çlirimin” [një pohim ky i pjesshëm (racion – pjesë) ose racion-al]. Pra, një pohim i rremë, sipas dr. K. Mëlyshit, që mohon vetveten, gjysmë i vërtetë, sepse gjysmën tjetër nuk e thua. Nëse do ta mohosh këtë të “vërtetë” të thyer, gjysmake, i vë një minus përpara: (-) “dy hije s’bëheshin trup” (por dy mohime bëjnë një pohim!) dhe kështu del e Vërteta e plotë.

Në një intervistë të kohëve të fundit të titulluar “Të krijosh ballë pasqyrës, me një Sfinks në sfond”, poeti Petraq Risto shpërfaq veten në disa dimensione. Alfa e të qenit poet a shkrimtar është sinqeriteti, pa të mund të jesh çfarëdo, por jo artist. Petraqi e gëzon këtë veti të bukur, edhe në jetën shoqërore, si njeri në marrëdhënie me gjithçka që e rrethon. “Dashamirësia” është fjalë që shkrin në një ‘dashurinë’ dhe ‘mirësinë’. Ai e gëzon këtë veti, është pozitiv dhe i kujdesshëm në çdo prekje që i bën botës, sikur të ishte një lule. Sekreti i dytë është aftësia për të vërejtur e medituar përtej pamjes konkrete të gjërave, një vështrim specifik dhe mënyrë të menduari tipik për poetët/krijuesit, por që Petro e ka zhvilluar në mënyrë individuale, nëpërmjet këndimit dhe reflektimit. Tek reflektimi hyn edhe përjetimi emocional i pamjes, edhe mbivendosja e kohëve dhe formave në dukje të largëta, madje i tingëllimeve dhe jehonave të tyre, më saktë: zbulimi i pikëtakimeve të pavërejtura mes tyre ose të krijuara nëpërmjet “thërmimit” të formave, tingëllimeve dhe kuptimeve të fjalëve, për të krijuar fjalësime e kuptimësi të reja. Reflektimi kthehet në penetrim në thellësi, ndërsa formësimi i vargut spontanisht i nënshtrohet ritmit të këngëzimit, dyfishimit të fjalës, ndërfutjes së hiatuseve tingëlluese (çuditërisht!) jo thjesht si sfidë ndaj formës së trashëguar të gjuhës, por si një zbulesë gati mistike, e thelbit a sythit të ngurosur brenda gjuhës nga pesha e kohës dhe që reflektimi, në këngëzim e sipër, ia thyen korracën dhe çliron kuptimin a kuptimet e reja. Aq thelbësor dhe i njëmendët është ky tipar te Petro, sa i dallohet lehtësisht autorësia, por i vështirësohet identifikimi i mekanizmit, nëse poezinë e merr në gllënjka të vogla ditë pas dite, pa reflektuar rreth asaj që i bashkon grimcat, edhe pse e sheh qartë se diçka i bashkon, të paktën për nga ndërtimi i metaforës dhe imazhet e dyfishta a pamja e fshirë nën pikturën e sipërfaqes, e cila lëshon sinjale në kode, të panjohura për të gjithë. Mbase thjesht duhet ta lësh veten për shumë kohë nën hipnozën e strukturës së re, ndërsa reflekton dhe reflektohesh njëkohësisht.

Jo kushdo e ka aftësinë e qëndrimit për shumë kohë para pasqyrës. Rrallë gjenden lexues që kanë (krijuar) një Sfinks në sfondin e tyre të meditimit, që t’i mahnisë sa herë që i bien nën rrezen e shikimit. Është krejt e pazakontë që Muza e famshme të marrë pamjen e një Sfinksi, që josh e tmerron njëkohësisht. Duket si një fat i paracaktuar…

Kështu, në një atmosferë metaforash që përshkojnë thellësi të mendimit e ndjenjës, lindin çuditshëm vargje të padëgjuara, të rënda në lehtësinë me të cilën prekin nivele të fshehura të përjetimit e imagjinatës së lexuesit.

“Me një hënë të njomë çama mishin…

Të agoj nga gjaku unë i trishti…

të zgjoj ca pulëbardha prej fildishi…”

Kjo strofë “kënge” mund të jetë shkruar para mijëra vitesh, mund të jetë gjetur në shkrimet e lashta, mund të jetë kënduar në një kasolle majë malit, mund të ketë jehuar në ndonjë muzg buzë liqerit… Ku e ka sekretin kjo magji poetike, që e përcjell sentimentin po aq pikëllues sa tek romantikët, po aq universal si te ‘Kënga e këngëve’, po aq harmonik si ta kishin lëmuar valëzat dhe erërat e qindra brezave, po aq modern sa koha e guximit rinor?

Poet filozof që mendon e shprehet metaforikisht adhurueshëm…

Je mjeshtër! Kurrë mos u shterrtë ai rremb jete që e mban gjallë poezinë tënde!