QUANDO FIORISCONO I GIGLI DI EQEREM CANAJ TRADUZIONE DI ANGELA KOSTA

Appena è stato pubblicato in Italia dalla Casa Editrice CTL TROVATELLI LIVORNO il libro del poeta albanese Eqerem Canaj tradotto da Angela Kosta.

“QUANDO FIORISCONO I GIGLI”, il volume poetico del noto scrittore albanese EqeremCanaj denota ai lettori con una vasta scrittura che tratta tematiche e attualità, appartenenti al passato e al futuro, presenti in ogni singolo giornata della nostra esistenza, quali vengono dritti al cuore. Tramite i suoi meravigliosi versi, l’autore albanese Canaj, ci fa trasportare in un mondo del tutto diverso da quello italiano, esaminando materie che appartengono ad una generazione con vicissitudini, di un popolo intero anche, che affronta, raccoglie, cresce e matura negli anni e negli secoli. Canaj tinge la sua penna con tanta nostalgia di tutto ciò, componendo versi ricchi con metafore, pieni e misti di gioia, tristezza non solo del decorso ma del presente anche, di quell’ieri, appartenente ad un periodo lontano, ormai fuori dalla realtà e dal tempo stesso, dato che il mondo, le abitudini, le circostanze sono cambiate notevolmente. Questo lo notiamo esplicitamente nei suoi versi, abbondanti di patriottismo, in alcuni percorriamo ciò avviene durante il suo percorso d’infanzia, dell’adolescenza, della gioventù, finché tocca l’apice dell suo “essere”, quel “io” che chiede un “perché” di questo passare frettoloso degli anni, l’abbandono totale in piena solitudine verso se stessi. E insieme con Canaj esploriamo il mondo sociale dei giovani di oggi, alcuni senza l’ambizione di trovare la forza per cambiare il destino di un paese che non offre nulla, trovando la via più facile, quella di fuggire all’estero, sapendo comunque che un giorno ritorneranno. A tutta questa panorama, Canaj rimane comunque senza ricevere una singola risposta, come tutti noi altri del resto. Tramite i suoi versi fluidi, l’illustre autore ci conduce, ci insegna e ci guida a comprendere che il karma esiste nonostante, a volte non facciamo caso a questo, oppure non  la accogliamo in un attimo (carpe diem) evitandola, lasciandola persino a disparte, sigillandola dentro il nostro inconscio, incapaci ad esserle grati, poiché rimane persistente, tenace, ferma e muta giorno dopo giorno, finché arriva il momento in cui emerge, a volte invisibilmente e improvvisamente, dominando in sé e per sé, presentandoci il conto di tutto ciò abbiamo vissuto e trascorso nella vita, con le nostre azioni, i nostri voleri e averi. Questo l’autore Canaj lo possiede miracolosamente nel suo essere e pur scrivendo di sé, ci aiuta anche tutti noi a riflettere che la vita non è nient’altro che flash, dove tutto passa in un batter d’occhio. Tutto questo, il poeta ce lo presenta nei suoi versi con gra7nde maestria, unica direi nel suo genere. Nelle poesie dell’autore rispecchia il Nirvana, diversamente da quella che conosciamo, non “spenta”, non in letargo della coscienza e dei nostri sentimenti, poiché, ciò, si insinua in tanti versi melanconici e, a volte deprimenti per gli anni che passano in fretta, per tutto ciò lasciamo dietro, ma gli teniamo ben custoditi nello scrigno dei nostri preziosi ricordi come i primi baci d’amore, i sorrisi dei nostri genitori purché non avendo niente in dispensa, possedevano la bontà nell’anima, trasmettendoci tanto affetto, quei mocassini legati a fili di ferro che facevano apparire una persona più scalza che calza, questo, molto incomprensibile per la generazione di oggi evidenzierei, poiché la nuova era ha un’equità diversa riguardo all’abbondanza. Alla fine Canaj ci fa imbattere al raggiungimento dell’età avanzata: l’anzianità, complessa nella sua piena solitudine e ciò rispecchia meticolosamente, ove l’autore ci porta in un mondo interiore a volte nubiloso, trovandosi nel piazzale della vita, osservando dintorni del suo paese, ascoltando attentamente quel silenzio assordante, non avendo più amici a scambiare due parole, tutti immigrati oppure deceduti. Ma, aldilà di tutto questo, il poeta del paese delle aquile e delle rocce, ci porta tramite i suoi versi anche in un gigantesco oasi d’amore universale, dove primeggia la natura, il voler bene per il prossimo, l’amore per la terra stessa, la sua amata patria gloriosa e orgogliosa e, ci fermiamo un attimo qui… l’autore ci descrive incantevolmente, portandoci negli antichi castelli dove ancora oggi si esclama la gloria di un popolo intero, che ha affrontato e combattuto proteggendo con la stessa vita e lo stesso sangue, l’ideale della libertà, il desiderio di non sottomettersi all’usurpatore, (tanti nei secoli) sopravvivendo alla dittatura mezzo secolare anche, agli fattori della natura, come il terremoto, i alluvioni, convocando l’Onnipotente a postulare” “perché tutto ciò deve succedere”. Nulla sfugge all’ottica del nostro autore che  scavalca con completezza ogni particolare di ciò viviamo, scontriamo, subiamo quotidianamente, ove i problemi familiari, quelli sociali anche, indugiando nelle radici, i costumi, le tradizioni, negli valorosi guerrieri, oltrepassando e soffermandosi nella bellezza selvaggia del mare del sud di Albania, citando più volte il suo paese nativo. EqeremCanaj, (questa dovuta anche alla sua ricca esperienza personale, la sua formazione  anche) contempla e racchiude nell’opera in circuito vizioso, tutto la prospettiva della vita, ripercuotendola a fondo, affiorando la parte migliore che essa ci offre, inviandoci un esemplare messaggio che tutta la ricchezza materiale si moltiplica a zero dinnanzi a quella interiore. Buona lettura a tutti i lettori di questo straordinario libro.
KUR ÇELIN ZAMBAKËT – EQEREM CANAJ, PËRKTHYER NË ITALISHT NGA ANGELA KOSTA

Sapo është botuar nga Shtëpia Botuese CTL TROVATELLI LIVORNO, libri me poezi “KUR ÇELIN ZAMBAKËT” i poetit Eqerem Canaj, përkthyer në italisht nga Angela Kosta.
Libri i ri “KUR ÇELIN ZAMBAKËT ”, vëllimi poetik i shkrimtarit të mirënjohur shqiptar EqeremCanaj, paraqitet tek lexuesit me një gamë mjaft të gjerë, i cili trajton tema dhe aktualitete që i përkasin të shkuarës dhe së ardhmes, të tashmes e të përditshmes së ekzistencës sonë. Poezitë e këtij libri hyjnë drejt e në zemër dhe mbesin gjatë aty. Nëpërmjet vargjeve të tij të mrekullueshme, autori shqiptar Canaj na shpie në një botëk rejtësisht ndryshe nga ajo italiane, duke shqyrtuar tema që i përkasin një brezi me peripeci, të një populli të tërë, i cili përballet me to, i përmbledh, rritet dhe piqet ndër vite e shekuj. Eqerem Canaj e ngjyen penën e tij me shumë nostalgji për të gjitha këto, duke kompozuar vargje të pasura me metafora, të plota e të përziera me gëzim, trishtim jo vetëm për të shkuarën, por edhe për të sotmen, të asaj periudhe që i përket të djeshmes, një periudhe të largët, tashmë jashtë realitetit edhe nga vetë koha, meqenëse bota, zakonet dhe rrethanat kanë ndryshuar tejdukshëm. Këtë e vërejmë në vargjet e tij, shprehimisht të bollshme ku spikat patriotizmi, në disa rrjedhojnë ndodhitë gjatë fëmijërisë, adoleshencës, rinisë së tij, derisa arrin majat e “qenies”, atë “unë” që kërkon “pse-në” e gjithë këtij kalimi kaq të vrullshëm të viteve, duke na shpënë në fund në braktisjen totale, në vetmi të plotë edhe ndaj vetvetes. Së bashku me Canaj, ne eksplorojmë botën sociale të të rinjve të sotëm, disa madje pa ambicie për të gjetur forcën që të ndryshojnë sadopak fatin e një vendi që nuk ofron asgjë, duke gjetur rrugën më të lehtë, atë të largimit jashtë kufijve, me vetëdijen e plotë që, megjithatë një ditë do të rikthehen. Në gjithë këtë panoramë trasparente, Canaj mbetet pa marrë asnjë përgjigje, ashtu sikurse edhe të gjithë ne të tjerët. Nëpërmjet vargjeve të tij të larmishme, autori i shquar na udhëheq, na udhëzon dhe na bën të vetëdijshëm që të kuptojmë dhe pranojmë se karma ekziston, pavarësisht se ndonjëherënuk i kushtojmë vëmendje, ose nuk e kapim atë në çastin e duhur (carpie diem), duke e shmangur ose duke e lënë mënjanë, duke e kyçur pa vetëdije brenda ndërgjegjes sonë, të paaftë për t’i qenë mirënjohës, edhe pse ajo rrënjoset, bëhet këmbëngulëse, e fortë dhe e heshtur ditë pas dite, derisa arrin momenti në të cilin shfaqet, ndonjëherë në mënyrë të padukshme dhe të befasishme, duke na dominuar në vetvete e duke na paraqitur e parashtruar llogarinë e gjithçkaje që kemi përjetuar dhe përshkuar në jetë, me veprimet tona, dëshirat dhe pasuritë tona materiale dhe interiore. Autori Canaj e posedon për mrekulli këtë në vetë qenien e tij dhe duke shkruar për vetveten, na ndihmon edhe ne të gjithëve të reflektojmë se jeta nuk është gjë tjetër veçse një blic ku çdo gjë kalon sa hap e mbyll sytë. Të gjitha këto poeti na i paraqet në vargjet e tij me mjeshtëri të madhe e të përsosur, unike në llojin e zhanrit të vet do të theksoja. Në poezitë e autorit, Nirvana pasqyrohet, ndryshe nga ajo që njohim, jo e “fikur”, jo në letargji të ndërgjegjes dhe ndjenjave tona; kjo përmendet dhe shprehet në shumë vargje melankolike, madje ndonjëherë dëshpëruese për vitet që kalojnë kaq shpejt, për ato që lëmë pas, por i ruajmë mirë në arkën e çmuar të kujtimeve tona si përshembull: puthjet e para të dashurisë, buzëqeshjet e prindërve tanë, të cilët edhe pse nuk kishin asgjë në dollapin e ushqimeve, zotëronin mirësinë në shpirt, dukena e transmetuar me aq dashuri, apo opingat e lidhura me tela që e bënin njeriun të dukej më shumë zbathur sesa mbathur, kjo, shumë e pakuptueshme për brezin e sotëm do të nënvizoja, pasi epoka e re ka një gjykimt jetër përsa i përket bollëkut. Në fund, Canaj na bën të hasim në arritjen e moshës së shkallës së tretë: pleqërinë, mjaft komplekse në vetminë e saj të plotë dhe kjo reflekton me përpikmëri në vargjet e autorit, i cili na çon në një botë të brendshme vetjake, ndonjëherë të turbullt, duke u gjendur në “sheshin e jetës”, duke vëzhguar rrethinat e vendit të tij, duke dëgjuar me vëmendje atë heshtje shurdhuese, duke mos pasur më miq për të shkëmbyer qoftë edhe fjalë, sepse janë të gjithë emigrantë ose kanë vdekur. Por, përtej të gjithave këto sa thamë më sipër, poeti i atdheut të shqiponjave dhe të shkëmbinjve, na çon nëpërmjet vargjeve të tij edhe në një oaz gjigant dashurie universale, aty ku natyra shkëlqen më shumë se kurrë, dashuria për të afërmit, dashuria për vetë tokën, mëmëdheun e dashur, të lavdishëm dhe krenar dhe, le të ndalemi këtu për një çast… autori na përshkruan magjepsshëm duke na shpënë në kështjellat e lashta, aty ku edhe sot brohoritet lavdia e një populli të tërë, i cili u përball dhe luftoi duke mbrojtur me vetë jetën dhe gjakun e tij idealin e lirisë, dëshirën për të mos iu nënshtruar kurrë pushtuesve, (të shumë gjatë shekujve), duke i mbijetuar diktaturës gjysmëshekullore, ashtu sikurse faktorëve të natyrës, si tërmeti apo përmbytjet, duke iu drejtuar të Plotëfuqishmit teksa postulon “pse duhet të ndodhin të gjitha këto”? Asgjë nuk i shpëton këndvështrimit të autorit tonë, i cili na pasqyron plotësisht çdo detaj të asaj që jetojmë, përplaset me jetën, hallet e përditshme, problemet familjare, ato sociale gjithashtu, të ngulitura në rrënjë, zakone, tradita, në luftëtarët trima, madje duke shkuar përtej gjithësisë, teksa ndalet gjatë në bukurinë e veçantë dhe të egër të detit jugor të Shqipërisë, duke cituar disa herë edhe vendlindjen e tij. Eqerem Canaj, (kjo jo vetëm për shkak të përvojës së tij të pasur personale, por edhe të formimit të tij) reflekton dhe mbyll nëpërmjet veprës gjithë perspektivën e jetës në një qark vicioz, me pasojat e saj të thella, duke nxjerrë kështu në pah pjesën më të mirë që ajo na ofron. Me këtë, autori na dërgon një mesazh të madh shembullor dhe pozitiv: e gjithë pasuria materiale shumëfishohet me zero në krahasim me pasurinë e shpirtit.

I uroj lexim të këndshëm të gjithë lexuesve të këtij libri të jashtëzakonshëm dhe me vlera.

Vështrimi dhe përkthimi nga Angela Kosta, shkrimtare, poete, eseiste, kritike letrare, redaktore, promovuese, gazetare.

Recensione e traduzione di Angela Kosta Accademica scrittrice, poetessa, saggista, critica letteraria, redattrice, traduttrice, giornalista