Astrit Lulushi: Demetra
Demetra (Dhe-meter, nëna e tokës) ishte e bija e Kronit dhe Reas. Ajo përfaqësonte atë pjesë të Gaea-s (e gjithë toka e ngurtë) që ne e quajmë Dheu ose korja e tokës dhe që prodhon të gjithë bimësinë. Si perëndeshë e bujqësisë, frutave të fushës dhe bollëkut, ajo ishte mbajtësja e jetës materiale, dhe për këtë arsye ishte një hyjni me rëndësi të madhe. Kur Gaea e lashtë humbi, me Uranin, pozitën e saj si hyjni sunduese, ajo hoqi dorë nga ndikimi në favor të vajzës së saj Rhea, e cila tani e tutje trashëgoi fuqitë që kishte nëna e saj më parë, duke fituar nderin dhe adhurimin e njerëzimit. Në një poezi shumë të vjetër, Gaea përshkruhet në përputhje me rrethanat si e tërhequr në një shpellë në thellësi të tokës, ku ulet në prehrin e vajzës së saj, duke fjetur, duke rënkuar dhe duke tundur kokën. Dallimi mes tre perëndeshave të mëdha të tokës Gaea, Rhea dhe Demeter ishte se Gaea përfaqësonte tokën në tërësi; Rhea kishte fuqinë prodhuese dhe bimësinë, duke mbajtur kështu njerëzit dhe kafshët; ndërsa Demeter drejtonte dhe përdorte fuqitë prodhuese të Rheas. Por në kohët e mëvonshme, kur Rhea, si hyjnitë e tjera të lashta, humbet rëndësinë e saj, Demeter merr të gjitha funksionet dhe atributet e saj, dhe më pas bëhet perëndeshë e kores së tokës jetëprodhuese dhe jetë-ruajtëse. Duhet të kemi parasysh faktin se njeriu në gjendjen e tij primitive nuk dinte as të mbillte dhe as të punonte tokën; Prandaj, kur i kishte shteruar kullotat që e rrethonin, detyrohej të kërkonte të tjera që ishin ende të pa korrura; pra, bredhjet e vazhdueshme nga një vend në tjetrin, banesat e vendosura dhe për rrjedhojë ndikimet qytetëruese ishin të pamundura. Demetra, megjithatë, duke futur njohuritë e bujqësisë, i dha fund asaj jete nomade që tani nuk ishte më e nevojshme.
Ishulli i Siçilisë supozohej të ishte nën mbrojtjen e saj të veçantë. Sicilianët natyrshëm ia atribuonin pjellorinë e mrekullueshme të vendit të tyre perëndeshës. Demetra zakonisht përfaqësohet si një grua me sjellje fisnike dhe me pamje madhështore, e gjatë, bashkëshortore dhe dinjitoze, ku flokët e verdhë janë emblematike të kallinjve të pjekur. Ndonjëherë ajo shfaqet e ulur në një karrocë të tërhequr nga dragonj me krahë, në të tjera ajo qëndron e ngritur, dhe gjithmonë e mbështjellë plotësisht; mban një tufë kallinjsh gruri në njërën dorë dhe një pishtar të ndezur në tjetrën. Kallinjtë e grurit jo rrallëherë zëvendësohen nga një tufë lulëkuqesh, me të cilat edhe vetullat i ka kurora, ndonëse ndonjëherë ajo mban vetëm një shirit të thjeshtë në flokë. Demetra, si gruaja e Zeusit, u bë nëna e Persefonës, me të cilën ishte aq e lidhur dhe nuk njihte lumturi përveç shoqërisë së saj. Megjithatë, një ditë, ndërsa Persefona po mblidhte lule në një livadh, ajo pa për habinë e saj një narcis të bukur, nga kërcelli i të cilit dolën njëqind lule. Duke u afruar për të ekzaminuar këtë lule të këndshme, aroma e hollë e së cilës parfumonte ajrin, ajo u përkul për ta mbledhur atë, duke mos dyshuar për të keqe, kur një humnerë u hap nën këmbët e saj, sundimtari i zymtë i botës së poshtme u shfaq, ulur në qerren e tij verbuese të tërhequr nga katër kuaj të zinj. Pavarësisht nga lotët e saj dhe britmat e shoqërueseve të saj femra, Aides e kapi vajzën e tmerruar dhe e çoi në mbretëritë e zymta mbi të cilat ai mbretëronte me madhështi melankolike. Helios, perëndia e diellit që sheh gjithçka, dhe Hecate, një hyjni misterioze dhe shumë e lashtë, vetëm dëgjuan thirrjet e saj për ndihmë, ishin të pafuqishme për ta ndihmuar. Kur Demetra u bë e vetëdijshme për humbjen e Persephonës pikëllimi i saj ishte i fortë dhe nuk pranoi të ngushëllohej. Ajo u nis në kërkimin e saj të lodhshëm, duke marrë me vete dy pishtarë të cilët i ndezi në flakët e malit Etna për ta udhëhequr në rrugën e saj. Maja e Etnës ende ndriçohet, që tregon se Persefoni nuk është gjetur, sipas bestytnisë.
Demetra ssillej shumë ashpër ndaj atyre që i shkaktonin pakënaqësi. Për shembull, një i ri e tallte perëndeshën për zellin me të cilin ajo hante, kur ishte e lodhur dhe e ligështuar në kërkimin e kotë të vajzës së saj. E vendosur që ai të mos kishte më kurrë mundësi për të fyer, ajo me zemërim hodhi në fytyrë pjesën e mbetur të ushqimit dhe e shndërroi atë në një hardhucë me pika.
Ceres romake është në fakt Demetra me një emër tjetër, atributet e saj, adhurimi, festat, etj., janë saktësisht identike. Romakët ishin borxhli ndaj Siçilisë për këtë hyjni. Cerealia, ose festivalet për nder të Ceres, fillonin më 12 prill dhe zgjatnin disa ditë. Gjatë gjithë epokës romake, emri i Ceres ishte sinonim i grurit ose nënprodhimeve të tij. (cerale). Fjalori i Oksfordit dhe shumica e studiuesve thonë se fjala ‘sinqeritet’ rrjedh nga latinishtja sincerus që do të thotë “i pastër”. Sine-cerus edhe ‘jo i përzier’.
Please follow and like us: