Dy ese nga Astrit Lulushi

Gabime

Në vitin 1711, poeti legjendar anglez Alexander Pope kompozoi një nga veprat e tij më të famshme, ”Një ese mbi kritikën”. Më pak një ese dhe më shumë një poezi e gjatë, pjesa përmban disa nga frazat më të mira në gjuhën angleze, duke përfshirë “budallenjtë nxitojnë” dhe “të mësuarit pak është një gjë e rrezikshme”. Por është rreshti 525 që me të vërtetë i ka rezistuar kohës për thjeshtësinë e tij elegante në përmbledhjen e një të vërtete të pamohueshme: “Të gabosh është njerëzore”.

Këto fjalë kanë bërë jehonë për shekuj, sepse të gjithë bëjnë gabime. Vetë natyra e të jetuarit është që në thelb të kalosh nëpër të, sado i papërsosur, duke u përpjekur të bësh korrigjime të mençura të rrugës. Shumë mendje të mëdha – nga dramaturgët grekë te astrofizianët – kanë luftuar me realitetin e papërsosmërisë njerëzore dhe i kanë riformuluar gabimet si jo thjesht të pashmangshme, por kuptimplota dhe të vlefshme.

Shpesh, është mënyra se si reagojmë ndaj gabimeve tona – si falim, mësojmë dhe ecim përpara – ajo që vërtet na përcakton ne dhe lumturinë tonë. Në fund të fundit, ka një pjesë të dytë të aksiomës së famshme të Papës: “Të gabosh është njerëzore; për të falur, hyjnore.” Këto citate flasin për fuqinë udhëzuese të gabimeve dhe se si t’i kaloni ato më fort se më parë: Liria nuk ia vlen nëse nuk përfshin lirinë për të bërë gabime – Mahatma Gandhi.

Një nga rregullat themelore të universit është se asgjë nuk është e përsosur. Përsosmëria thjesht nuk ekziston…

Pa papërsosmëri, as ti dhe as unë nuk do të ekzistonim – Stephen Hawking.

Një jetë e kaluar duke bërë gabime është jo vetëm më e nderuar, por edhe më e dobishme se një jetë e kaluar duke mos bërë asgjë – George Bernard Shaw.

Shpresoj që në këtë vit që vjen, të bëni gabime. Sepse nëse jeni duke bërë gabime, atëherë ju jeni duke bërë gjëra të reja, duke provuar gjëra të reja, duke mësuar, duke jetuar, duke e shtyrë veten, duke ndryshuar veten, duke ndryshuar botën tuaj.

Ne duhet të pendohemi për gabimet tona dhe të mësojmë prej tyre, por kurrë mos t’i çojmë ato në të ardhmen me ne.

Të jetosh me keqardhje është si të ngasësh një makinë që lëvizte vetëm mbrapsht. Të gjithë njerëzit bëjnë gabime, por një njeri i mirë dorëzohet kur e di se rruga e tij është e gabuar dhe riparon të keqen. I vetmi krim është krenaria -Sofokliu.

Gabimet janë, në fund të fundit, themelet e së vërtetës, dhe nëse një njeri nuk e di se çfarë është një gjë, është të paktën një rritje e njohurive nëse ai e di se çfarë nuk është – Karl Jung.

Një hap prapa, pasi bën një kthesë të gabuar, është një hap në drejtimin e duhur. Nuk kam bërë kurrë një gabim në jetën time. Mendova se e bëra një herë, por gabova. Ju duhet t’i jepni vetes leje për të qenë njeri. Ajo që është bërë nuk mund të zhbëhet, por mund të parandalohet që të përsëritet – Ana Frank.

Nëse vazhdoni të shikoni prapa, do të shkoni përpara. Një njeri gjenial nuk bën gabime. Gabimet e tij janë vullnetshme dhe janë portale për zbulim – James Joyce.

Kjo është pikërisht arsyeja pse ata vendosin goma në fund të lapsave… sepse njerëzit bëjnë gabime. Mos kini frikë prej tyre.

 

Gabim i pafalshëm

Sot, të padenjë janë ata që “Nëna Parti” i përfshihu në gjirin e saj dhe shpejt u ndjenë si në shtëpinë e tyre.

Aty lulëzuan dhe çdo aromë e tyre ishte helm që kjo “nëne” çlironte dhe me të prekën popullin.

Më pas, 1991, u strukën; sot kanë dalë, mburren për “heroizmat” e tyre. Sikur harrojnë se me çfarë qëllimi u shtynë t’i bënin – kundër njeri-tjetrit dhe të tjerëve – në kurse e shkolla partie mësonin.

Më kujtohet një tregimtar i rrallë, që fliste me vete, nuk dihet për cilin a çfarë, Me këpucë copë e rroba të vjetra, ai endej si i krisur. Atij që takonte, i kërkonte një cigare. Apo një tjetër, të cilin e internuan pasi nuk donte të votonte në ato që vetëm zgjedhje nuk ishin. Po për “profesorin”? – i cili banonte mbi kanalin e ujrave të zeza të zooteknikës dhe nuk ankohej, sepse e dinte Partia këtë çështje.

Të gjitha këto i kujton. Më shumë e mbushin me urrejte për atë rregjim, i cili ende nuk është përgjigjur për bëmat dhe sot është rinovuar e në pushtet.

Gabim i pafalshëm, o njerëz! Ju mund ta ndryshoni klimën. që ata të thahen e zhduken nga jeta politike, sepse është jeta juaj që përpiqeni, jo e shkuara e tyre. Nuk do të ishte e drejtë të mos flasësh për ato vite. Lapraka ishte një lagje nga koha e pushtimin italian. Kishte pranë edhe një fushë aviacioni. Pallatet e ngritura dy katëshe po të shiheshin nga lart krijonin nje D të madhe për Duçe. Pas ikën oficerët italianë të aviacionit që banonin atje, në banesat e tyre hynë oficerë komunistë dhe mes tyre populli. Pastaj, në fund të viteve ‘50 filluan të shfaqeshin shtëpitë private me kredi shtetit. Më vonë, u ngritën pallate në qendër e rreth, me dyqan veshjesh, ushqimesh e pastiçeri dhe kështu Lapraka mori pak a shumë formën që ka; librari, kinema, shkollë dhe fushë futbolli, nga e cila Bashkia nuk heq dorë nga idea për ta mbushur me pallate betoni.

Një rrugë me plepa në të dy anët, vjen nga rruga e Durrësit dhe shkon drejt spitalit ushtarak.

Edhe argëtim për fëmijë “kishte”; ata uleshin në stola, ose shkonin tek kinkaleria aty pranë, blinin cigare të hapura, nga një lek copa, i ndanin në gjysëm me njeri tjetrin, dhe i pinin pas murit të kopshtit. Aty, nën rrezet e diellit, ata lexonin copëra gazetash e tregonin barcaleta.

Kishte edhe një banjo publike, ku pastruesi, ndonjë i deklasuar, linte kovën dhe fshesën dhe bashkohej me grupin e fëmijëve për të luajtur “yç”. Ai gjithmonë fitonte, ia merrte cigaret dhe ata iknin me vrap duke e sharrë nga inati. Kjo ishte fëmijëria atëhere. Në këtë mënyrë trajtoheshin fëmijët nga të cilët partia i kishte hequr ose jo shpresat.

Pa zënë vend këto gjëra, histori të asak kohe nuk mund të ketë. Lëre se ç’thonë filmat dhe letërsia e realizmit socialist.

Poetë u vranë sepse shkruanin ndryshe. Filmat, O Zot, ishin çoroditës, krejtëshish propagandë e stërholluar. E kalisnin fëmijën, si hekurin e nxehtë në ujë të ftohtë, dhe i jepnin formën që donte shteti; të spiunonte nënë e babë “pasi Partia ishte ‘prindi’ i tyre i vërtetë” – u thoshte – asgjë tjetë mbi Partinë që e quante veten Diell.

Qëndron para kompjuterit, ngul sytë në atë që ka shkruar, duke i shkuar nëpër mend të gjitha. Pastaj u kthye në shtrat. Iu desh mjaft kohë për të fjetur – nuk ishte i lodhur – më në fund gjumi e zuri. Megjithatë, ajo që ndjehu ishte sikur hidhej nga një dritare. Ndoshta do ta kishte bërë, nëse do të ishte i sigurt se dikush do ta priste. Nuk donte që një tufë qafash budallenjsh të përkuleshin dhe ta shikonin kur ishte i vdekur. Dhe u zgjua, bërtiti një çast, sa e kuptoi se kishte parë ëndërr të turbullt, si fëmijëria e tij.