Astrit Lulushi: Misteri i Kleopatrës

Megjithëse është një nga udhëheqëset më të famshme të botës së lashtë, jeta e Kleopatrës është ende e mbuluar me mister. Kleopatra VII Thea Filopator sundoi Egjiptin për 22 vjet si një mbretëreshë e fuqishme. Trashëgimia e saj është e mbushur me tregime të një perëndeshë të mishëruar që joshte burrat për të marrë atë që donte dhe nuk e kishte problem të vriste këdo që e pengonte (madje edhe vëllezërit e motrat e saj). Pjesa më e madhe e këtij imazhi është falë hollivudit dhe përshkrimeve të tjera të kulturës pop të mbretëreshës egjiptiane. Aktorja Elizabeth Taylor e luajti atë në filmin me buxhet të madh të vitit 1963, Kleopatra, dhe ka pasur shumë portrete të tjera të kësaj udhëheqëse enigmatike në art, trillim dhe film – shumica prej tyre të mbushura me anakronizma dhe ekzagjerime dhe me mungesë të saktësisë historike.

Ajo që dinë historianët është se kur babai i Kleopatrës, Ptolemeu XII, vdiq në vitin 51 pes, Kleopatra 18-vjeçare u emërua pasardhësja e tij. Gjatë mbretërimit të saj, ajo sundoi së bashku me dy nga vëllezërit e saj dhe djalin e saj më të madh. Megjithatë, e imagjinonte veten si sundimtaren e vetme të Egjiptit dhe krijoi aleanca me dy nga gjeneralët më të fuqishëm të Romës për të mbrojtur dhe ruajtur pushtetin e saj. Në vitin 47 pes, Kleopatra lindi një djalë nga Jul Cezari, me pseudonimin Cezarion, ose “Cezari i vogël”, pavarësisht nga moslegjitimiteti i tij. Disa vjet më vonë, në vitin 44 pes, marrëdhënia e Kleopatrës me Cezarin mori fund të papritur kur udhëheqësi romak u vra, duke e detyruar atë të zhvillonte aleanca të reja strategjike për të siguruar mbretërimin e saj. Mbretëresha egjiptiane gjeti një partner të ri politik dhe romantik në mikun dhe aleatin e Cezarit, Mark Antony. Me Antonin, Kleopatra vazhdoi aleancën e saj politike me Romën dhe ata patën tre fëmijë së bashku. Megjithatë, djali i birësuar i Cezarit, Oktaviani, i shpalli luftë çiftit, duke çuar në vdekjen e tyre të parakohshme. Kleopatra vdiq në vitin 30 pes në moshën 39-vjeçare, si mbretëresha e fundit egjiptiane dhe faraoni i fundit egjiptian. (Oktaviani shpalli dënim me vdekje për Kleopatrën dhe djalin 17-vjeçar të Cezarit, Cezarionin, vetëm disa ditë më vonë.) Oktaviani vazhdoi të bëhej perandori i parë romak, i quajtur Augustus Caesar, duke përqafuar rolin e tij si trashëgimtar i Cezarit dhe duke i dhënë fund Dinastisë së Ptolemeut.

Kanë kaluar mbi 2000 vjet që nga vdekja e Kleopatrës, por jeta e saj magjepsëse ende të rrëmben imagjinatën.

Kleopatra është një nga figurat më të njohura në historinë e Egjiptit, por ajo nuk ishte etnikisht egjiptiane. Megjithëse lindi në Aleksandri, Egjipt, rreth vitit 69 pes, prejardhja e Kleopatrës gjurmohet në Maqedoni. Ajo ishte e bija e Ptolemeut XII, një pasardhëse e Ptolemeut I Soter, gjeneral maqedonas që shërbeu nën Aleksandrin e Madh dhe themeloi dinastinë Ptolemeike që sundoi në Egjipt. Historianët nuk janë të sigurt për identitetin e nënës së Kleopatrës, por teoritë sugjerojnë se Kleopatra ishte vajza e gruas së parë të Ptolemeut, Kleopatra V; gruaja e tij e dytë, emri i së cilës nuk dihet; ose një konkubinë.

Dihet pak për jetën e Kleopatrës përpara se të bëhej mbretëreshë, por si anëtare e familjes mbretërore Ptolemeike, ajo ishte shumë e arsimuar dhe mori një arsim të plotë helenistik që përfshinte retorikën, filozofinë, astronominë, muzikën dhe letërsinë greke. Ajo fliste rreth nëntë gjuhë (egjiptiane, maqedonisht (e lashtë, ndoshta ilirisht), greqisht, latinisht, siriane, arabisht, hebraisht, etiopisht, persisht dhe aramaisht) dhe ishte e para e linjës Ptolemeike që mësoi gjuhën egjiptiane. E vlerësuar për intelektin e saj, ajo ishte e ditur në një sërë lëndësh, duke përfshirë ekonominë, strategjinë ushtarake, ligjin dhe gjuhësinë.

Rrëfimet e jetës së Kleopatrës shpesh sugjerojnë se ajo ishte një joshëse e bukur, një mit që ka të ngjarë të fillojë nga Oktaviani për të justifikuar rivalitetin e tij të vazhdueshëm me Mark Antonin. Pak historianë të lashtë e karakterizojë Kleopatrën si të bukur dhe artefaktet ekzistuese që kanë ngjashmërinë e saj janë të paqëndrueshme në portretizimin e mbretëreshës egjiptiane. Disa monedha, për shembull, tregojnë se Kleopatra ka tipare më mashkullore, të tilla si një nofull e fortë, ballë e pjerrët dhe hundë ‘shkabë’, ndoshta si një mënyrë për të theksuar forcën e saj drejtuese. Artefakte të tjera e paraqesin atë me një pamje më femërore, duke theksuar faqet e rrumbullakosura, flokë të dredhur me stil dhe një mjekër të vogël. Ndërsa legjenda ia atribuonte fuqinë e Kleopatrës bukurisë së saj, ishte intelekti dhe karizma që i dhanë asaj përkushtimin e të tjerëve. Në biografinë e tij të vitit 75 të erës sonë, Jeta e Antonit, filozofi dhe historiani grek Plutarku shkroi për Kleopatrën – “Bukuria e saj nuk ishte e jashtëzakonshme, por prania e saj ishte e parezistueshme.”