Emil Jeremic: Europa duhet t’i kthehet vlerave të saj thelbësore

Deri në luftën aktuale në Ukrainë, BE-ja perceptohej si introverte, e preokupuar për terrorizmin, emigracionin, Brexit-in, shtetet anëtare që nuk respektonin rregulloret e BE-së për sundimin e ligjit, të drejtat LGBTQ dhe politikën klimatike.

Samiti i tetorit 2021 në Slloveni tregoi se procesi i integrimit dhe zgjerimit kishte ngecur dhe ekspozuar sfidat themelore të zbatimit të “Vlerave Themelore” të Bashkimit, siç përcaktohen në Marrëveshjen e Lisbonës, si midis anëtarëve të tij ashtu edhe midis anëtarëve të mundshëm.

Nga fundi i vitit 2021, “Projektit Evropian” iu dha një goditje e rëndë, një humbje e besueshmërisë që zbuloi distancën e madhe midis elitës së BE-së në Bruksel dhe qytetarëve të saj, një distancë që mundësoi Brexit-in dhe e bëri të qartë nevojën për reforma, si në aspektin e politikës ashtu edhe të institucioneve të BE-së.

Kontrasti i thellë midis mënyrës sesi disa shtete anëtare të BE-së iu përgjigjën njerëzve që ikën nga lufta në Ukrainë dhe atyre që vijnë nga konfliktet jashtë Evropës, i ka treguar pjesës tjetër të botës se vlerat e BE-së për mosdiskriminim dhe solidaritet janë më pak universale sesa do të dëshironte të pranonte Bashkimi.

Demokracia në rrezik

Lufta në Ukrainë është një thirrje zgjimi dhe një kujtesë për rëndësinë e Projektit Evropian për paqen, stabilitetin dhe prosperitetin.

Ndalimi i zgjerimit të BE-së, veçanërisht në Ballkanin Perëndimor, ka lënë hapësirë ​​për rritjen e ndikimit nga Rusia dhe Kina, dy shtete që janë më se të gatshme të mbushin vakumin e lënë nga BE-ja.

Ekziston rreziku që regjimi nihilist i Putinit mund të veprojë në mënyrë oportuniste duke destabilizuar Bosnjën dhe Hercegovinën, Moldavinë, Malin e Zi dhe Kosovën, në mënyrë që të largohet fokusi nga lufta e agresionit që po zhvillohet në Ukrainë. Për fat të keq, ky mund të jetë një opsion në librin e lojërave të Putinit.

Evropës së sotme i mungon një lider vizionar, unifikues dhe aktivitetet e ethshme parazgjedhore të presidentit francez Emmanuel Macron nuk mund ta mbushin atë boshllëk. Dekadat e hegjemonisë së SHBA-së po i afrohen fundit dhe ne po hyjmë në një të ardhme të pasigurt të dominimit kinez. Sulmi i 6 janarit 2021 në Kapitolin e SHBA-së duhet të jetë një kujtesë për të gjithë ne për brishtësinë e demokracive tona.

Historia nuk ka mbaruar ende

BE-ja duhet të gjejë zgjidhje të drejta për krizat e shumta politike të Ballkanit Perëndimor për të shmangur konfliktet e ardhshme dhe për të garantuar përfshirjen e shpejtë të rajonit. Rajoni ka qenë një burim krimi dhe paqëndrueshmërie transnacionale për shumë vite dhe është i prekshëm nga të gjitha llojet e përpjekjeve destabilizuese, duke përfshirë operacionet e dhunshme “flamuri i rremë”, të cilat do të ndikonin gjithashtu në paqen dhe stabilitetin e pjesës tjetër të Evropës. E kemi parë edhe më parë.

Bombardimet e apartamenteve të vitit 1999 në Rusi, për të cilat u fajësuan terroristët çeçenë, përgatitën terrenin për ngritjen e Putinit dhe për luftën shkatërruese në Çeçeni, dhe shkrepën armën e parë për fushatat ruse për të vrarë dhe heshtur disidentët dhe për destabilizuar demokracitë evropiane përmes operacioneve kibernetike dhe mjeteve të tjera. Ne pamë me tmerr shkatërrimin total të Groznit, që do të përsëritej më vonë nga forcat ruse në Siri.

Tani po ndodh përsëri në Ukrainë. E mban mend ndonjë “fundin e historisë”? Shpresojmë që lufta ruse në Ukrainë do t’i hapë sytë qytetarëve në Evropë dhe do t’i bëjë të gjithë, pavarësisht nga përkatësia politike, të kuptojnë se është në interesin e Evropës dhe paqes botërore të garantohet integrimi i të gjitha shteteve evropiane të gatshme në BE.

Megjithatë, së pari, BE-ja duhet të përfshihet në një vetë-reflektim të thellë. Kontinenti evropian aktualisht ka rreth 748 milionë banorë, nga një total prej 7.9 miliardë në botë. Perceptimet dhe opinionet e pjesës tjetër të botës në fakt kanë rëndësi.

Perceptohen standarde të dyfishta

Sipas hulumtimit të kryer në Universitetin Brown, operacionet ushtarake të udhëhequra nga SHBA-ja ose të mbështetura nga NATO-ja që nga 11 shtatori – nga operacionet në shkallë të gjerë në Afganistan, Irak dhe Siri/ISIS deri te sulmet e synuara në Jemen dhe Pakistan – kanë marrë më shumë se 900,000 jetë njerëzish, rreth 35 për qind e këtyre civilë.

Është një fakt i mirë-dokumentuar se forca e ISIS-it në Irak dhe Siri u krijua në rrënojat e një ushtrie irakiane të copëtuar nga koalicioni i udhëhequr nga SHBA-ja që rrëzoi Sadam Huseinin, duke lënë qindra mijëra ushtarë irakianë të papunë, të zhgënjyer, të uritur dhe të zemëruar.

ISIS rekrutoi lehtësisht shumë prej tyre.

Është e rëndësishme të reflektojmë mbi ati që mund t’i quajmë standarde të dyfishta të perceptuara nga perëndimi në lidhje me vlerat evropiane, siç shihet nga njerëzit dhe shtetet në pjesën tjetër të botës. Veprimet tona kanë pasoja dhe është e vështirë të parashikohet paqja botërore në një kohë kur jemi të shqetësuar për të ardhmen e planetit tonë për shkak të krizës klimatike.

Papritur, po përballemi edhe me kërcënimin e luftës bërthamore, nëse nuk jemi të gatshëm të mësojmë nga gabimet tona dhe të përpiqemi për të vërtetën në vend të propagandës në epokën e Twitter-it.

Një ndërhyrje e NATO-s në Ukrainë do të rrezikonte një shkëmbim bërthamor të plotë, me Putinin që tashmë bën kërcënime të fshehta kundër armiqve të mundshëm që ndërhyjnë në konfliktin në Ukrainë.

Mënyra se si BE-ja dhe NATO-ja i përgjigjen agresionit rus në Ukrainë do të përcaktojë se si perceptohen këto institucione në pjesën tjetër të botës. Perëndimi ka një histori të freskët ndërhyrjesh ushtarake, disa prej tyre qartësisht në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare, dhe “bëj siç them unë – jo si qasja unë” nuk funksionon as në shkollë dhe as në politikë, sidomos nëse keni pretendime për të qenë bartës i një sistemi vlerash universale.

Koha për të menduar Rusinë pas Putinit

Evropa dhe aleatët e saj kanë vendosur një regjim të pashembullt dhe gjithëpërfshirës sanksionesh kundër Rusisë. Por ata duhet të përgatiten njëkohësisht për një Rusi pas Putinit.

Është e mundur të shpresohet për një Rusi që nuk helmon dhe burgos politikanët e opozitës, nuk vret gazetarë, nuk ndërhyn në zgjedhjet e shteteve të tjera, nuk destabilizon shtetet, nuk mbështet regjime vrastare si ai i Bashar al-Asad-it e kështu me radhë.

Ndoshta nuk është as racionale dhe as e drejtë të sanksionohen forcat politike progresive në Rusi, profesorët e universitetit, shkëmbimet kulturore etj, pasi kjo vetëm sa forcon kontrollin e Putinit në pushtet dhe mbi shoqërinë tashmë të shtypur ruse.

Ndoshta duhet të na shqetësojë edhe për sa i përket Rusisë pas Putinit. Putini, si të gjithë ne të tjerët, nuk do të jetojë përgjithmonë. Agresioni i tij kundër Ukrainës ka shumë të ngjarë të përshpejtojë vdekjen e tij.

Tashmë mijëra rusë janë burgosur në të gjithë Rusinë për protesta kundër vëllavrasjes që po shpaloset. Ndoshta do të ishte më e mençur të ushqeheshin këto forca opozitare të lidhura me partitë politike, si dhe shoqërinë civile dhe akademinë, sesa t’i sanksiononin ato. Kjo nëse duam një Rusi pas Putinit që do të shkojë drejt një shoqërie të hapur, demokratike dhe jo drejt një regjimi tradicional autoritar që është pjesë e trashëgimisë së Rusisë.

Ne duhet të sanksionojmë Putinin dhe larot e fuqizuesit e tij, jo popullin rus, sepse ata janë të gjithë vëllezërit dhe motrat tona sipas vlerave tona evropiane. Ashtu si ukrainasit, afganët, sirianët…

Përtej dënimit dhe simbolizmit

Ukraina filloi negocimin e Marrëveshjes së saj të Asociimit me BE-në në 2007. Ndërsa kthejmë kokën pas, është e lehtë të shihet se si BE-ja e ka zhgënjyer vendin.

Agresioni rus është një mundësi për BE-në që ajo të rifitojë zërin, rëndësinë dhe besueshmërinë e saj në kontinentin e saj, në vend që të mbështetet te SHBA-ja dhe NATO-ja. Një fillim i dukshëm mund të jetë një plan për të integruar Ukrainën, Moldavinë dhe Ballkanin Perëndimor sipas ideve origjinale të Projektit Evropian.

Vetëm nëse garantojmë paqen, mund të përqendrohemi në zgjidhjen e çështjeve të tjera urgjente si ato që lidhen me krizën klimatike dhe çarmatimin bërthamor.

Kjo do të thotë gjithashtu përgatitje për një Rusi pas Putinit, e cila nuk është izoluar nga Evropa, por është frymëzuar dhe përpiqet të shkojë drejt ideve që lidhen me shoqëritë e hapura, demokratike dhe të drejta.

Atëherë edhe pjesa tjetër e botës do të fillonte ta merrte seriozisht Evropën. Pse ta kishin bërë deri tani?