Oleg Chupryna: E vërteta pas mitit ë Rusisë se “kërcënohet” nga NATO-ja
Regjimi i Vladimir Putin shpenzon më shumë se 300 milionë dollarë në vit për përhapjen e propagandës dhe dezinformatave të tij në gjuhë të ndryshme në mbarë botën, një përpjekje që është thelbësore për luftën hibride të Rusisë kundër Perëndimit.
Vendet e Ballkanit janë treguar veçanërisht të ndjeshme ndaj ofensivës së mediave ruse.
Sondazhet e fundit në Serbi, për shembull, tregojnë se një shumicë e madhe ka pikëpamje anti-perëndimore shumë të ngjashme me ato dominuese në vetë Rusi; rreth 70 për qind e serbëve e konsiderojnë NATO-n një kërcënim për sigurinë evropiane.
Kjo përkundër faktit se Bashkimi Evropian, me shumicën e anëtarëve të tij gjithashtu pjesë e NATO-s, është deri tani partneri më i madh tregtar i Serbisë (62 për qind e të gjithë tregtisë), investitori (67 për qind e të gjitha investimeve të huaja) dhe donatori më i madh.
Me rreth 300 milionë euro ndihmë të pakthyeshme, Serbia është ndër tre përfituesit kryesorë të transfertave të parave nga BE-ja.
Dezinformimi rus është një nga arsyet kryesore, por jo të vetmet, pas hendekut mes perceptimeve të serbëve dhe realitetit objektiv.
Çuditërisht, shumica e miteve dhe narrativave të Rusisë, nëse jo të gjitha, kanë një ankesë të vetme për “zgjerimin” e NATO-s në lindje dhe “kërcënimin” e saj për sigurinë kombëtare ruse.
Kjo narrativë dominon propagandën e Kremlinit jo vetëm brenda, por edhe jashtë vendit. Moska e portretizon agresionin e saj të vazhdueshëm kundër Ukrainës si një sulm parandalues kundër një NATO-se që ishte gati të sulmonte Rusinë.
Për të ekspozuar këto pretendime, duhet ta shohim këtë “mit” përmes thjerrëzave të provave të bazuara në fakte.
Mbrojtje dhe parandalim, jo shkatërrim
A ka përbërë ndonjëherë NATO-ja një kërcënim real për Rusinë?
SHBA-aj dhe aleatët e tyre e krijuan aleancën në agimin e Luftës së Ftohtë midis kampit totalitar komunist dhe Perëndimit të lirë demokratik. Qëllimi kryesor i kësaj aleance politiko-ushtarake ishte mbrojtja dhe parandalimi përballë Bashkimit Sovjetik dhe shteteve të tij satelitore komuniste, të cilat nuk e fshehën dëshirën e tyre për shkatërrimin e botës së lirë “kapitaliste”.
Me përfundimin e Luftës së Ftohtë dhe rënien e Bashkimit Sovjetik në 1991, NATO-ja miratoi një qasje më të gjerë në të cilën objektivat e saj parësorë të mbrojtjes dhe parandalimit plotësoheshin me ato të bashkëpunimit dhe sigurisë, duke përfshirë parandalimin e përhapjes së armëve të shkatërrimit në masë.
NATO-ja është përpjekur gjithashtu të ndërtojë një partneritet me Rusinë. Ajo themeloi Këshillin NATO-Rusi, i cili siguroi një mekanizëm për konsultim dhe bashkëpunim për një spektër të gjerë çështjesh të sigurisë në rajonin euro-atlantik.
Kështu, strategjitë dhe politikat zyrtare të NATO-s janë fokusuar thjesht në mbrojtjen dhe parandalimin dhe në krijimin e mekanizmave praktik të sigurisë dhe bashkëpunimit.
Dikush mund të kundërshtojë se qëndrimi zyrtar i organizatës dhe qëllimet dhe veprimet e saj reale mund të ndryshojnë. Për t’iu kundërvënë këtij argumenti, do të mjaftonte të theksohej se midis viteve 1945 dhe fundit të viteve 1950, SHBA-ja dhe aleatët e saj kishin një epërsi absolute bërthamore ndaj Bashkimit Sovjetik dhe mund ta kishin asgjësuar atë po të donin.
Pretendimet e Rusisë për “premtimet” e bëra udhëheqësve të saj nga Perëndimi në fillim të viteve 1990 në lidhje me kufizimet e “zgjerimit” të NATO-s drejt lindjes nuk pinë ujë. Nuk ka asnjë dokument apo marrëveshje që do të ofronte një siguri të tillë.
Për më tepër, nocioni i një “zgjerimi” drejt lindjes keqinterpreton plotësisht atë që NATO-ja është në të vërtetë. Ai është një plejadë kombesh sovrane, më shumë se një perandori me një shtytje ekspansioniste.
Organizata bazohet në politikat e dyerve të hapura ndaj kombeve evropiane që dëshirojnë t’i bashkohen klubit, i cili nuk është vetëm një aleancë ushtarake. Ajo është gjithashtu një organizatë politike e bazuar në vlerat e lirisë, demokracisë dhe të drejtave të njeriut si kushtet e përcaktuara për anëtarësim.
Demokratizimi i ish-subjekteve të Rusisë përfaqëson vërtet një kërcënim, por jo për popullin rus. Ai është një kërcënim për regjimin autoritar kleptokratik të Rusisë. Kombet e lira dhe demokratike “i japin një shembull të keq” popullit rus.
Të gjitha vendimet në NATO merren me konsensus, gjë që pengoi në mënyrë efektive anëtarësimin e Ukrainës dhe Gjeorgjisë në vitin 2008, kur disa vende anëtare, nga frika e reagimit të Rusisë, votuan kundër. Shumë tani pajtohen se ky ishte një gabim që i kushtoi Ukrainës mijëra jetë dhe shkatërrimin e ekonomisë dhe infrastrukturës së saj.
Prania e trupave amerikane është ulur që nga viti ‘91
Perspektiva e dytë në zhvlerësimin e narrativës së Rusisë për kërcënimin e NATO-s për sigurinë e saj është reduktimi i forcave të Aleancës në Evropë që nga viti 1991.
Për shembull, në vitin 1989, mbi 315,000 trupa amerikane, të cilat formonin forcën kryesore ushtarake të NATO-s, u vendosën përgjithmonë në Evropë. Deri në vitin 2014, kur Rusia aneksoi Krimenë e Ukrainës, numri i tyre ishte reduktuar në rreth 61,000.
Brenda së njëjtës periudhë, numri i avionëve ushtarakë amerikanë në Evropë ra nga 800 në 170, ndërsa të 5000 tanket amerikanë u kthyen në SHBA.
Në përgjithësi, prania ushtarake amerikane në Evropë deri në vitin 2014 ishte vetëm 15 për qind e madhësisë së saj në 1989.
Shtetet anëtare evropiane të NATO-s gjithashtu reduktuan forcat e tyre ushtarake pas përfundimit të Luftës së Ftohtë; deri në vitin 2014, buxheti mesatar ushtarak ishte rreth 1.6 për qind e PBB-së. Ndërkohë, Rusia po modernizonte intensivisht armët e saj dhe po reformonte forcat e saj ushtarake me shpenzime ushtarake midis 3.2 dhe 5.4 për qind të PBB-së.
Është gjithashtu e rëndësishme të kujtojmë se Rusia është një fuqi bërthamore me arsenalin e dytë më të madh në botë. Pas mposhtjes së Bashkimit Sovjetik në Luftën e Ftohtë, Perëndimi nuk i kërkoi Rusisë të hiqte qafe arsenalin e saj bërthamor. Në vend të kësaj, ai e shtyu Ukrainën, Bjellorusinë dhe Kazakistanin drejt çarmatimit të plotë bërthamor. Pse Perëndimi do ta bënte këtë, nëse do të sulmonte ose pushtonte Rusinë?
Pretendimet e Rusisë se ajo e aneksoi Krimenë për të penguar krijimin e bazave ushtarake të NATO-s në territorin e saj me raketa të drejtuara ndaj Rusisë, nuk qëndrojnë.
Nëse NATO-ja do të vendoste raketa në rajonin Sumy të Ukrainës, për shembull, ato do të ishin rreth 520 kilometra nga Moska. Nga ana tjetër, Krimea është 1500 km larg kryeqytetit rus.
Për më tepër, anëtarët e NATO-s, Lituania, Letonia dhe Estonia janë qindra kilometra larg Moskës. Shën Petersburgu është edhe më afër.
Por ndërkohë që këto shtete baltike janë anëtarë të NATO-s që nga viti 2004, asnjë forcë e rëndësishme e NATO-s apo armë bërthamore nuk është vendosur në këto vende. Edhe para pushtimit të Ukrainës, ka qenë gjithmonë Rusia ajo që i ka kërcënuar vazhdimisht fqinjët e saj gjatë shekujve të fundit.
Raketat ruse Iskander të stacionuara në enklavën e Kaliningradit të Rusisë janë vetëm 300 km nga Varshava dhe 580 km nga Berlini. Vetëm Divizioni i Sulmeve Ajrore të Gardës së 76-të të Rusisë, me qendër në Pskov, 30 km nga kufiri i Estonisë, është ndoshta një ushtri më e fuqishme se çdo gjë që mund të grumbullojë Estonia.
Rusia posedon gjithashtu arsenalin e dytë më të madh të armëve bërthamore në botë, duke përfshirë nëndetëset e shumta të armatosura me raketa që mbajnë koka bërthamore që mund të godasin çdo vend perëndimor në një distancë relativisht të shkurtër.
Prandaj ka shumë gjëra të pavërteta në pretendimet e Rusisë për kërcënimin që i paraqitet sigurisë së saj kombëtare nga “zgjerimi” i NATO-s në lindje.
Modeli pushtimi dhe mizorish
Pra, cila është arsyeja e vërtetë për politikën agresive anti-perëndimore të Rusisë?
Kjo duket jo duket qartë, nëse dikush merr kohë për të lexuar fjalimet, intervistat ose artikujt e Putinit dhe figurave të tjera publike në Rusi.
Retorika revanshiste e Rusisë përfshin jo vetëm subjektet e ish-Bashkimit Sovjetik, por edhe ato të perandorisë cariste ruse. Ajo kërkon të tërheq në sferën e dominimit të Rusisë Evropën Qendrore dhe Lindore dhe Finlandën gjithashtu, duke dobësuar ose shpërbërë BE-në dhe NATO-n.
Në këtë kontekst, nuk duhen harruar shekujt e zgjerimit rus, duke filluar kur Dukati i vogël i Moskovës gllabëroi tokat përreth tij për t’u bërë një perandori e madhe që në kulmin e saj pushtoi një të pestën e tokës së thatë të planetit.
Vlen gjithashtu të kujtojmë se veprimet e Kremlinit flasin më shumë se fjalët e tij.
Ukraina nuk është i pari nga fqinjët e Rusisë që pushtohet. Kremlini ka demonstruar vazhdimisht synimet e tij neo-imperialiste që nga fillimi i viteve 1990, qoftë drejtpërdrejt, si në rastet e Transnistrisë në vitet 1990, Gjeorgjisë në 2008 dhe Krimesë në 2014, ose në mënyrë indirekte si në Abkhazi dhe Osetinë e Jugut në vitet 1990 dhe Donbasin e Ukrainës që nga viti 2014.
Në Ukrainë, Rusia po kryen mizori të ngjashme me ato që kreu në vitet 1990 në Çeçeni – bombardime në shkallë të gjerë, pa dallim të zonave të banuara në qytetet kryesisht rusishtfolëse të Ukrainës, Mariupol, Kharkiv dhe të tjerë dhe torturat, përdhunimet dhe vrasjet masive të qindra civilëve ukrainas zbulojnë përsëri natyrën e vërtetë të regjimit dhe shoqërisë bashkëkohore ruse.
Kjo, pa asnjë dyshim, hedh poshtë të gjitha akuzat e rreme të Rusisë në lidhje me kërcënimin e pretenduar të NATO-s për sigurinë e saj. Vetë Rusia mbetet një “perandori e lig”. Duke kërcënuar vazhdimisht se do të përdorë armë të shkatërrimit në masë, ajo mbetet një kërcënim vdekjeprurës për fqinjët, për lirinë dhe për mbarë njerëzimin.