Rudolf Marku: Tri poetë nga letërsia ruse

Gjatë viteve të tmerrshme të Terrorit te Yezhovit, pata kaluar shtatëmbëdhjetë muaj rrjesht duke pritur në rradhë jashtë burgjeve të Leninigradit.

Një herë dikush qëlloi të më njihte. Pas kësaj një grua me buzë të zbehta mavi, që ishte prapa meje, e cila asnjëherë më parë nuk ma kishte dëgjuar emrin, u zgjua nga ajo përgjumje mpirëse e zakonshme që na kish pushtuar të gjithëve, dhe më pëshpëriti në vesh (këtu të gjithë flisnin duke pëshpëritur):

– A mundesh ta përshkruash këtë?

U përgjegja

– Po!

Një diçka e ngjashme me një buzëqeshje rrëshqiti mbi atë që dikur kishte qënë fytyra e saj.

1957

Këtu vajzat më të bukura bëjnë garë

Që krenare të martohen me një xhelat;

Këtu të drejtët i torturojnë netëve

Dhe uria më të vendosurit i bën të flas.

Në çdo varg është rrokje e çuditshme: zgjohet

Si një pulëbardhë, e baraztërhequr

Mes qiellit dhe tokës.

E pranoj siç është, qëndroj përballë fytyrës së saj

-në këtë ëndërr: ajo vesh një fustan

Si një vel anijesh, vrapon pas meje, ndalet,

Kur unë vetë ndalem. Qesh

Si një fëmijë që flet me veten:

“Shpirti=dhëmbje+çdo gjë tjetër”.

Përkulem me ngathtësi në gjunj,

Dhe nuk grindem më,

E vetmja gjë që dua është një dritare njerëzore

Në një shtëpi ku çati është vetë jeta ime.

Kjo poezi është shkruar në gjuhën azar, dhe është botuar në Rusi e përkthyer, duke fituar menjeherë popullaritet, edhe pse autori ishte gati fare i panjohur. Rasti i kësaj poezie është rasti kur një autor mund të mbetet veç nga një krijim i vetëm. Autori e shkroi po atë ditë që vizitoi Muzeun e Hiroshimës dhe pa aty krillat prej letre të bardhë, dhe, disa orë më vonë, e lajmëruan për vdekjen e nënës.

Shpesh herë mendoj se ushtarët që s’u kthyen

Prej fushave mbuluar anë e mbanë në gjak,

U ngritën nga toka, në breg tjetër s’ kaluan,

Por u shndërruan në krillat që këlthasin lart.

Që at’herë tufa krillash fluturojnë ngjeshur,

Ose gjerë-a përsëgjati- dhe kjo është përse,

Aq shpesh, me një trishtim që na vjen papritur

Ndalemi me këmbëngulje duke parë në qiej.

Një tufë fluturon, duke shkelur kufinjtë

Në format të trishtë, reshtuar do-mi-re

Dhe ja ku është bosh një vend mes rreshtash,

Një hapësirë e zbrazët lënë për mua atje.

Poshtë reve do vijë dita në muzg të fluturojë

Mes dy krillash, një të majtë, një të djathtë

Do’i thërras, gjithë ata që kam lënë në tokë,

Po ashtu si krillat, zëçjerrë e zëlartë.