Sadik Bejko: Dy poezi dhe pak histori

E dashur nënë,

unë i riu, si gjithë studentët e tjerë

veç me ca lirika në xhepin tim,

po të shkruaj trishtimin pas pushimeve të kësaj vere

të kujtoj ty; je mall im, je gëzim.

Unë fshatari nga Jugu i ashpër

që vështroj drejt në krojet e syve të tu

i dua krejt nënat dhe bijtë e tyre të dashur,

i dua gjithë njerëzit mbi botë tutje e tëhu,

s’e fsheh: shpesh m’u mbledhka gur një lëmsh

nga kjo botë ndarë në fatlumë e në të pafatë

botë me të vdekur të mëdhenj më gjallë sesa të gjallët

botë ku ka aq shumë trumcakë e ca pak elefantë.

Nënë, m’i ruaj pantallonat që grisa këtë verë

me to yt bir shkollari punoi si bujk

dhe u nis tej e më përtej katundeve shpesh herë

thellë nëpër shkëmbinj dhe nëpër kaçubë.

Kur yjet fijet i thurnin e i tirrnin nëpër natë

kur hëna rrëshqiste lart si poshtë qerrja me sanë

unë mblidhja ohet, uhet e të lodhurve që flinin

thërrisja ëndërrat dyerhapura nga janë e nga s’janë.

Përgjoja gjumin e fshatarëve

me ata që ende punonin doja të ndalem, të flas

herë-herë kur e lija fare bosh dhomën e gjumit,

vëllanë e vogël ti e vije të më thërrasë.

E dashur nënë,

jam fshatari, fill nga bari i Shqipërisë sime,

që baltos këpucët fshatrave sa zbardhëllen

që i dua gjithë njerëzit, ty moj nëna ime

dhe veç aty tek ti e ndiej përse e dua Atdhenë.

“Drita”, 10 tetor1965

Kisha lexuar poezinë “Matter dulcisima”, (E ëmbla Nënë) shkruar nga Nobelisti italian Salvatore Quasimondo.

Censura e kohës nuk lejonte të shprehje zhgënjim ndaj botës, ku jetonim.

Poezia u botua (10 tetor 1965 në gazetën Drita) me heqjen e fjalës “trishtimin” në stroën e parë. Është prerë dhe e gjithë strofa e tretë… ku thuhet se ka të pafatë, ka të vdekur që diktojnë jetën e të gjallëve, ka me shumë trumcakë sesa elefantë. (Atëherë thuhej jemi vetëm të lumtur… në liri, në barazi e iii)

Megjithatë shumë njerëz më uruan, më shtrënguan dorën… për këtë poezinë e prerë…

Unë kafshova buzët, nuk u ankova për censurimin… nuk isha aq trim.

Dhe te pylli më i madh

vetëm në një degë

në një degëz zogu e ngre folenë

Dhe te lumi, më i madhi fare

mbushim shtambën

pimë veç një gotë ujë.

Një vashë, një vashë

vetëm njëra dorë e saj ndër pesë gishta

sjell dashurinë e gjithë botën.

Ç’ të kërkoj unë nga kjo ditë

nga rrepet, nga vajza pranë meje

ç’ të kërkoj nga lumi që rrjedh

nga bari i vonët i vjeshtës

nga dielli ç’ të kërkoj?

Te syri i vashës bebja

bulëz uji e kthjellët

fytyrën time vockël- vockël

ma ngjiz si zog i fletës;

bulëza ndër sy tejpërshkon vashën

Më rilind në tokën e rrepeve

Fytyrë mbi fytyrë të dy

Ujë te rrënjë e lumit,

valë te syri i deteve

(dhe është vetëm vetëm një bulëz në sy gruaje)

…e në jetë të jetëve.

“Drita” 1973

Një poezi dashurie. Pjesa e parë e saj, nën titullin “Një degë e gjelbër” u bë tekst i këngës së kompozuar nga Kujtim Laro, kënduar nga Iliriana Carcani në Festivalin e 11-të të Këngës në RTVSH, dhjetor 1973.