Ndahet nga jeta në moshën 88-vjeçare shkrimtari i njohur shqiptar, Ismail Kadare

Shqiptarët vajtuan Ismail Kadarenë, “monumentin e tyre më të madh kulturor”, të hënën pasi romancieri i mirënjohur – i propozuar disa herë për çmimin Nobel të Letërsisë – vdiq nga një atak në zemër në një spital të Tiranës në moshën 88-vjeçare.

Kryeministri Edi Rama udhëhoqi homazhet me presidenten e Kosovës fqinje Vjosa Osmani duke përshëndetur “kontributin e shquar të Kadaresë në letërsinë shqipe dhe botërore”.

Nëpërmjet përhapjes epike të romaneve si “Prilli i thyer” dhe “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, shkrimtari përdori metaforën dhe sarkazmën e qetë për të kronizuar fatin grotesk të vendit të tij dhe popullit të tij nën diktatorin paranojak komunist Enver Hoxha.

Pavarësisht se u cilësua si tradhtar nga udhëheqësit komunistë të Shqipërisë kur ai dezertoi në Francë në vitin 1990, Kadare u akuzua nga disa se gëzonte një pozicion të privilegjuar nën Hoxhën, i cili e shkëputi vendin ballkanik nga pjesa tjetër e botës.

Ishte një akuzë që ai e hodhi poshtë me ironi të hidhur. “Kundër kujt më mbronte Enver Hoxha? Kundër Enver Hoxhës?” i tha Kadare AFP në 2016.

 “Duhet të kishte fituar Nobel” 

Rama iu referua atij debati në homazhinë e tij në Facebook, duke falenderuar romancierin për “kënaqësinë e jashtëzakonshme” të botëve, personazheve dhe emocioneve që “ai i solli me lehtësinë e një magjistari”.

Ai tha se gëzonte gjithashtu xhelozinë e suksesit të Kadaresë që ngjallte te “mediokrët” që e kritikuan atë. Kryeministri i Kosovës Albin Kurti tha se “Kadare ishte shkëlqimi i krijimtarisë, i njerëzimit dhe i gjeniut individual… në errësirën e diktaturës. Ai gjeti mënyra për të ndriçuar, për të pyetur dhe për të qeshur” edhe “brenda kufizimeve më të ashpra politike dhe artistike”, shtoi ai në rrjetin social X.

Ndërsa Kadare ishte shoqëruesi i përjetshëm e Nobelit, ai fitoi çmimin inaugurues Man Booker International në vitin 2005 për veprën e tij të jetës, me anëtarët e jurisë që thanë se tregimi i tij “kthehet tek Homeri”.

Romancieri dhe biografi britanik Nicholas Shakespeare tha se Kadaresë “duhej t’i jepej Nobeli”, ndërsa ish-krahu e djathtë e ish-kryeministrit Tony Blair, Alastair Campbell, gjithashtu shkroi në rrjetin social X për të përshëndetur “një shkrimtar kaq të madh”.

“Magjistar” 

Shkrimtarja shqiptare Lea Ypi, autore e librit me kujtime të vlerësuara “Të lira”, ka postuar se ishte një “magjistar fjalësh i të gjitha kohërave”: “Vargjet e para që mësova të recitoja ishin nga ju”.

I përkthyer në më shumë se 40 gjuhë, Kadareja pjellor e vendosi letërsinë shqipe në hartën ndërkombëtare që nga vitet 1970.

“Ai riformësoi letrat shqipe dhe shoqërinë falë veprave të botuara në ato kohë të errëta (të diktaturës) dhe më pas”, tha Persida Asllani, drejtuese e letërsisë në Universitetin e Tiranës. “Ai mund të jetë larguar nga kjo botë”, por puna e tij do të vazhdojë të ndikojë te njerëzit, tha ajo.

Në një nga intervistat e tij të fundit në tetor, ai i tha AFP-së se shkrimi i tij e ndihmoi të përmbyste shtypjen që pësoi. “Ferri i komunizmit, si çdo ferr tjetër, po mbytej në kuptimin më të keq të fjalës”, tha ai. “Por letërsia e shndërroi atë në një forcë jete, një forcë që të ndihmoi të mbijetosh dhe të mbash kokën lart dhe të fitosh mbi diktaturën. Kjo është arsyeja pse unë jam kaq mirënjohës për letërsinë, sepse më jep mundësinë të kapërcejë të pamundurën”, tha shkrimtari, i cili ishte ende duke punuar./AFP

https://punchng.com/renowned-albanian-writer-ismail-kadare-dies-at-88/