Astrit Lulushi: Idealisti dhe Materialisti

Idealisti, duke folur për ngjarjet, i sheh ato si shpirtra. Ai nuk e mohon faktin; praninë e tavolinës, karriges dhe muret e kësaj dhome, por i shikon gjërat si anën e pasme të sixhades, si skajin tjetër, secili një vazhdim ose plotësim i një fakti shpirtëror që e shqetëson atë.
Kjo mënyrë e shikimit të gjërave,  transferon çdo objekt në natyrë nga një pozicion i pavarur dhe anormal, në vetëdije.
Edhe materialisti është i detyruar të thotë: “Edhe pse ne duhet të fluturojmë në qiell, edhe pse duhet të fundosemi në humnerë, ne nuk dalim kurrë nga vetja; ne e perceptojmë gjithmonë mendimin tonë”.
Çfarë mund të thotë më shumë një idealist? Materialisti, i sigurt në ndjesi, tallet me teoritë e hollësishme, me vëzhguesit e yjeve dhe ëndërrimtarët dhe beson se jeta e tij është e qëndrueshme, se ai të paktën nuk merr asgjë si të mirëqenë, por e di se ku qëndron dhe çfarë bën.
Megjithatë, sa e lehtë është t’i tregosh, se ai është gjithashtu një fantazmë që ecën mes fantazmave, dhe se i duhet vetëm të bëjë një ose dy pyetje përtej pyetjeve të tij të përditshme, për të gjetur universin e tij të ngurtë duke u zbehur dhe i paprekshëm para shqisave të tij. Kapitalisti i fortë, sado thellë dhe katrorë blloqe graniti të vendosë në themelet e bankës ose bursës së tij, më në fund duhet ta vendosë atë jo mbi një kub që korrespondon me këndet e kubit tjetër, por në një masë prej materialesh dhe fortësie të panjohura, të kuqe të ndezura ose blu a të bardha ndoshta në thelb, i cili rrumbullakoset në një sfericitet pothuajse të përsosur dhe shtrihet duke lundruar në ajër të butë, shkon duke u rrotulluar duke tërhequr bankën dhe bankierin me vete, ai nuk e di se ku, – një copë plumb i varur ne spango tani vezullon, tani errësohet përmes një hapësire të vogël kubike në buzë të një grope të paimagjinueshme zbrazëtie. Dhe kjo tullumbace e egër, në të cilën është nisur gjithë sipërmarrja e tij, është simbol i drejtë i gjithë shtetit dhe ndjesive të tij. “Një gjë, të paktën” – thotë ai – “është e sigurt dhe nuk më dhemb koka, se shifrat nuk gënjejnë; tabela e shumëzimit deri më tani është gjetur e vërtetë e pakundërshtueshme; dhe, për më tepër, nëse vendos një shqiponjë ari në kasafortën time, e gjej sërish nesër; – por për këto mendime, nuk e di nga janë. Ato ndryshojnë dhe vdesin”.
Por pyesni atë pse beson se një përvojë uniforme do të vazhdojë uniforme, ose mbi çfarë baze e mbështet besimin e tij në figurat e tij dhe ai do të kuptojë se struktura e tij mendore është ndërtuar mbi baza po aq të çuditshme dhe drithëruese sa edhe ndërtesa e tij krenare prej guri…