New York Times/Libri “Mikesha gjeniale” i Anita Rrajës, më i miri i shekullit 21

“Mikesha gjeniale” pushton New York Times. Romani i Elena Ferrantes kryeson renditjen e 100 librave më të mirë të shekullit të 21-të të hartuar nga gazeta amerikane. Ajo angazhoi për këtë mbi 100 grupe letrare që zgjodhën 10 vëllimet e tyre të preferuara të botuara nga 1 janari 2000 deri më sot. Dhe në vend të parë është vendosur historia e miqësisë mes Lenù dhe Lila.

Në këtë ndërmarrje morën pjesë edhe personalitete të tilla si Stephen King, Bonnie Garmus, Claudia Rankine, James Patterson, Sarah Jessica Parker, Karl Ove Knausgaard, Elin Hilderbrand, Thomas Chatterton Williams, Roxane Gay, Marlon James, Sarah MacLean, Min Jin Lee, Jonathan Lethem dhe Jenna Bush Hager. Ishin gjithsej 503 romancierë, poetë, eseistë, kritikët dhe dashamirës të tjerë të leximit, të cilëve iu besua kjo detyrë.
Vëllimi i parë i historisë napolitane kushtuar miqësisë mes protagonisteve Elena dhe Lila triumfoi si “një nga shembujt kryesorë të të ashtuquajturit autofiction, një kategori që do të dominonte letërsinë e shekullit të 21-të”, shkruan gazeta, sipas së cilës “të lexosh këtë roman të paharrueshëm pa shkurtesa është si të ngasësh një biçikletë mbi zhavorr: i ashpër, i rrëshqitshëm dhe irritues, të gjitha këto cilësi në të njëjtën kohë”.
Nga Ferrante (kërkesa e së cilës për të ruajtur anonimitetin u respektua nga NYTimes) ka edhe libra të tjerë në 100 më të mirët siç është “Historia e fëmijës së humbur” i publikuar në 2014, i vendosur në vendin e 80-të në renditje ndërsa në vendin e 92-të është vënë “Ditët e braktisjes”.
Siç dihet, Elena Ferrante është një pseudonim. Identiteti i saj u zbulua në vitin 2016-të nga një gazetar italian që publikoi një investigim në “Sole 24 Ore”, një publikim i njëkohshëm në SHBA në “New York Review of Books”, në Gjermani në “Frankfurter Allgemeine” dhe në Francë në “Mediapost”. Sipas tij, pas pseudonimit Elena Ferrante fshihet një përkthyese e quajtur Anita Rraja. Ajo nuk ka dalë asnjëherë publikisht dhe nuk ka folur kurrë për këtë. Librat e saj janë përkthyer edhe në shqip.
Libri i saj “Mikesha gjeniale” mundi “Ngrohtësia e Diejve të Largët” të fitueses së çmimit Pulitzer, Isabel Wilkinson për migrimin e madh të amerikanëve me ngjyrë nga Jugu në Veri dhe Perëndim midis viteve 1915 dhe 1970. Ky është konsideruar nga New York Times si “vepër e historisë më vitale dhe më të lexueshme në kujtesën e fundit”.
Në vendin e tretë, New York Times vendosi romanin historik “Salla e ujkut” nga Hilary Mantel, biografia e fiksionalizuar e ngritjes dhe rënies së Thomas Cromwell. Për të mbyllur 5 librat më të mirë të shekullit ndjekin “Bota e njohur” nga Edward P. Jones që flet për një ish-skllav në Virxhinia para Luftës Civile dhe “Korrigjimet” nga Jonathan Franzen.
“Mikesha Gjeniale,” pjesa e parë e serisë së romanëve të Elena Ferrantes, është një vepër e cila ka ngjallur shumë interes dhe admirim nga lexuesit dhe kritikët në mbarë botën. Kjo histori e thellë dhe e ndërlikuar që ndjek jetën e dy shoqeve të ngushta, Lila dhe Elena, në një lagje të varfër të Napolit të pasluftës, është vlerësuar për narracionin e saj të fuqishëm dhe analizën e thellë të psikologjisë së personazheve.
Pushtimi i listës së bestsellerëve të New York Times nga “Mikesha Gjeniale” tregon jo vetëm për suksesin komercial të librit, por edhe për ndikimin e tij të madh në letërsinë bashkëkohore. Elena Ferrante, përmes stilit të saj unik dhe të ndjeshëm, ka arritur të sjellë në jetë një histori që rezonon me shumë njerëz, duke trajtuar tema universale si miqësia, identiteti, dhe lufta për të gjetur veten në një botë të ndryshueshme.
Ky roman, dhe e gjithë seria e saj, është i rëndësishëm sepse sfidon normat tradicionale të letërsisë dhe ofron një zë të fuqishëm femëror në një fushë ku shpesh dominon perspektiva mashkullore. Ferrante, përmes mënyrës së saj të shkruarit dhe temave që trajton, sjell një pasqyrë të re dhe të freskët mbi përvojën njerëzore, duke e bërë “Mikesha Gjeniale” një vepër të domosdoshme për çdo lexues të pasionuar të letërsisë bashkëkohore.