Astrit Lulushi: Shkrimtarë të mëdhenj

Kjo është ajo që duhet të bëni: Duajeni tokën, diellin dhe kafshët, përbuzni pasurinë, jepini lëmoshë kujtdo që ju kërkon, ngrihuni në mbrojtje të të dobtëve, kushtojini të ardhurat dhe punën tuaj të tjerëve, urreni tiranët, mos debatoni për Zotin, kini durim dhe kënaqshmëri ndaj njerëzve, shkoni lirshëm me persona të pashkolluar, lexoni hapur, transmetoni çdo stinë të çdo viti të jetës suaj, rishikoni gjithçka që ju është thënë në shkollë, ose në ndonjë libër, hiqni çdo gjë që fyen shpirtin dhe vetë mishi juaj do të jetë një poezi e shkëlqyer, do të ketë rrjedhshmërinë më të pasur jo vetëm në fjalët, por në vijat e heshtura të buzëve dhe fytyrës dhe midis qerpikëve të syve. Poeti nuk do ta kalojë kohën e tij në punë të panevojshme. Ai do të dijë se toka është gjithmonë e gatshme e lëruar dhe e plehëruar. Ai do të shkojë drejtpërdrejt te krijimi. Besimi i tij do të zotërojë besimin e gjithçkaje dhe çdo lidhjeje. Ai konsumon një pasion të përjetshëm dhe është indiferent ndaj çdo ndodhie të rastësishme. Çfarë pengon ose thyen të tjerët është lëndë djegëse për përparimin e tij të zjarrtë drejt kontaktit dhe gëzimit. Përmasat e tjera të marrjes së kënaqësisë zvogëlohen në asgjë në përmasat e tij. Gjithçka pritet nga qielli ose nga maja më e lartë nga ai sheh pamjen e agimit ose një skene të pyllit të dimrit. Dashuria e tij mbi të gjitha ka kohë të lirë dhe hapësirë përpara vetes. Ai përçmon intervalet. Përvoja e tij dhe emocionet nuk janë kot. Asgjë nuk mund ta pengojë – vuajtja dhe errësira nuk munden – vdekja dhe frika nuk munden. Për të ankesa, xhelozia dhe zilia janë kufoma të varrosura dhe të kalbura në tokë. Deti nuk është më i sigurt për bregun sesa ai për realizimin e ëndrrave dhe për çdo përsosmëri e bukuri; si jeta, e saktë si plumbi i gravitacionit.
Nga shikimi del një shikim tjetër dhe nga dëgjimi del një dëgjim tjetër dhe nga zëri del një zë tjetër përjetësisht kureshtar për harmoninë e gjërave. Të bësh mirë këtë do të thotë të konkurrosh me ligjet që ndjekin kohën. Treguesi më i dobët është treguesi i më të mirës dhe më pas bëhet treguesi më i qartë. E kaluara, e tashmja dhe e ardhmja nuk janë të shkëputura, por të bashkuara. Poeti formon konsistencën e asaj që duhet të jetë nga ajo që ka qenë dhe është. Ai i thotë të shkuarës: Çohu dhe ec para meje që të të kuptoj. Ai mëson dhe e vendos veten aty ku e ardhmja bëhet e tashme. Ai shkëlqen një moment në kufirin më ekstrem. Poeti nuk moralizon dhe nuk bën aplikime të moralit, ai e njeh shpirtin. Shpirti ka atë krenari të pamasë që konsiston në mospranimin e mësimeve të tij. Por ka simpati të pamasë sa krenaria e dhe njëra balancon tjetrën, ndërsa shtrihet në shoqëri me tjetrën. Sekretet më të thella të artit flenë me të dy. Arti i artit, lavdia e shprehjes dhe dielli i dritës së shkronjave është thjeshtësia, asgjë nuk mund të kompensojë tepricën ose mungesën e definicionit. Poeti i madh ka më pak stil dhe është kanali i lirë i vetvetes. Ai betohet për artin e tij: Nuk do të jem ngatërrestar, nuk do të kem në shkrimet e mia asnjë elegancë, efekt apo origjinalitet që të rrijë si perde mes meje dhe të tjerëve. Ajo që them e them pikërisht për atë që është. Kush mund të lartësojë, të trembë ose të magjepsë, le të ketë qëllime siç ka shëndetin. Ajo që unë përjetoj ose portretizoj do të shkojë nga kompozimi pa asnjë copëz të kompozimit tim. Do të qëndroni pranë meje dhe do të shikoni në pasqyrë me mua. Gjaku i vjetër i kuq dhe fisnikëria e panjollosur e poetëve të mëdhenj do të dëshmohet nga moskufizimi i tyre. Një person heroik ecën me lehtësinë e tij përmes dhe jashtë atij zakoni, precedenti ose autoriteti që nuk i përshtatet atij. Nga tiparet e vëllazërisë së shkrimtarëve, të ditur d, muzikantëve, shpikësve dhe artistëve, asgjë nuk është më e bukur se sfida e heshtur që përparon nga format e reja të lira. Shprehja më e pastër është ajo që nuk gjen asnjë sferë të denjë për vetveten dhe e bën një të tillë. Mesazhet e poetëve të mëdhenj: Ejani tek ne në kushte të barabarta, Vetëm atëherë mund të na kuptoni, Ne nuk jemi më të mirë se ju, A menduat se mund të kishte vetëm një Suprem? Ne pohojmë se mund të ketë Supreme të panumërta dhe se njëri nuk e kundërvepron tjetrin më shumë se një shikim kundër tjetrin, dhe se njerëzit mund të jenë të mirë ose madhështor vetëm për vetëdijen e supremacisë së tyre brenda tyre. Cila mendoni se është madhështia e stuhive dhe copëtimeve, betejave dhe rrënojave më vdekjeprurëse dhe furia më e egër e elementeve dhe fuqisë së detit dhe lëvizjes së natyrës dhe e grahmave të dëshirave, dinjitetit, urrejtjes dhe dashurisë njerëzore? Është ajo diçka në shpirt që thotë: Tërbim, rrotullohu, unë shkel mjeshtër këtu dhe kudo, Mjeshtër i spazmave të qiellit dhe i copëtimit të detit, Mjeshtër i natyrës, i pasionit dhe i vdekjes, i çdo tmerri dhe i të gjitha dhimbjeve. Shkrimtarët e mëdhenj dallohen për bujarinë, dashurinë dhe për inkurajimin e konkurrentëve. Ata janë pa monopol apo fshehtësi; i lumtur t’ia kaloj ndonjë gjë dikujt të uritur. Ata nuk kujdesen për pasuri dhe privilegje, ata janë vetē pasuri. A i bëni të gjitha këto? Ato vijnë nga vetja.