Platoni: Dialogu i fundit i Sokratit me mikun e tij të pasur, Kriton

 

 Astit Lulushi

Biseda e filozofit të famshëm grek me mikun e tij të pasur

 

SOKRATI: Pse ke ardhur në këtë orë, Krito duhet të jetë shumë herët?

KRITO: Po, sigurisht.

SOKRATI: Sa është koha e saktë?

KRITO: Po zbardhet agimi.

SOKRATI: Çuditem si të lejojë rojtari i burgut.

KRITO: Ai më njeh, sepse unë vij shpesh; për më tepër, i kam bërë një mirësi.

SOKRATI: Dhe sapo keni ardhur?

KRITO: Jo, kam ardhur disa kohë më parë.

SOKRATI: Atëherë pse je ulur dhe nuk thua asgjë, në vend që të më zgjosh menjëherë?

KRITO: Nuk do të më pëlqente, Sokrat, të isha në telashe kaq të mëdha sa je ti: i kam parë me habi përgjumjet e tua; dhe për këtë arsye nuk ju zgjova, sepse doja të minimizoja dhimbjen. Unë gjithmonë kam menduar se jeni me prirje të lumtur; por kurrë nuk kam parë diçka të tillë si mënyra e lehtë dhe e qetë në të cilën ju e përballoni këtë fatkeqësi.

SOKRATI: Pse, Krito, kur një burrë ka arritur moshën time, ai nuk duhet të shqetësohet në afrimin e vdekjes.

KRITO: E megjithatë të tjerë pleq e gjejnë veten në fatkeqësi të ngjashme dhe mosha nuk i pengon ata të kërkojnë të rrojnë sa më gjatë.

SOKRATI: Kjo është e vërtetë. Por ju nuk më keni thënë pse keni ardhur në këtë orë të hershme.

KRITO: Unë vij t’ju sjell një mesazh të trishtuar dhe të dhimbshëm; jo, siç besoj unë, për veten, por për të gjithë ne që jemi miqtë tuaj dhe më e trishtuara nga të gjitha për mua.

SOKRATI: Çfarë? A ka ardhur anija nga Delos, me ardhjen e së cilës do të vdes?

KRITO: Jo, anija nuk ka mbërritur në fakt, por me siguri do të jetë sot këtu, pasi personat që kanë ardhur nga Sunium më thonë se e kanë lënë atje; dhe prandaj nesër, Sokrat, do të jetë dita e fundit e jetës sate.

SOKRATI: Shumë mirë, Krito; nëse i tillë është vullneti i Perëndisë, unë jam i gatshëm; por besimi im është se do të ketë një vonesë prej një dite.

KRITO: Pse mendon kështu?

SOKRATI: Unë do t’ju them. Do të vdes një ditë pas mbërritjes së anijes?

KRITO: Po; kështu thonë autoritetet.

SOKRATI: Por unë nuk mendoj se anija do të jetë këtu deri nesër; këtë konkludoj nga një vegim që pata mbrëmë, ose më saktë vetëm tani, kur fatmirësisht më lejove të fle.

KRITO: Dhe cila ishte natyra e vizionit?

SOKRATI: M’u shfaq shëmbëlltyra e një gruaje, të bukur dhe të hijshme, të veshur me petka të shndritshme, e cila më thirri dhe më tha: O Sokrat, ‘Ditën e tretë, pra, do të shkosh në Fthia pjellore’ ëndërro, Sokrat!… Nuk mund të ketë dyshim për kuptimin, Krito, mendoj.

KRITO: Po; kuptimi është vetëm shumë i qartë. Por, oh! Sokrati im i dashur, më lër të të përgjërohem edhe një herë që të marrësh këshillën time dhe të shpëtosh. Sepse nëse vdes jo vetëm që do të humbas një mik që nuk mund të zëvendësohet kurrë, por ka një të keqe tjetër: njerëzit që nuk të njohin ty dhe mua do të besojnë se mund të të kisha shpëtuar nëse do të kisha qenë i gatshëm të jepja para, por Nuk më interesonte. Tani, a mund të ketë një turp më të keq se ky – që unë të mendoj se i vlerësoj paratë më shumë se jetën e një miku? Sepse të shumtët nuk do të binden se unë doja që ti të ikje dhe se refuzove.

SOKRATI: Po pse, Krito im i dashur, duhet të na interesojë mendimi i të shumtëve? Burrat e mirë, dhe ata janë të vetmit persona që ia vlen të merren parasysh, do t’i mendojnë këto gjëra me të vërtetë ashtu siç kanë ndodhur.

KRITO: Por ti e sheh, Sokrat, se mendimi i shumë njerëzve duhet të merret parasysh, sepse kjo që po ndodh tani tregon se ata mund t’i bëjnë të keqen më të madhe kujtdo që ka humbur mendimin e tyre të mirë.

SOKRATI: Do të doja të ishte kështu, Krito; dhe se të shumtët mund të bënin të keqen më të madhe; sepse atëherë ata do të ishin gjithashtu në gjendje të bënin të mirën më të madhe – dhe çfarë gjëje e shkëlqyer do të ishte kjo! Por në realitet ata nuk mund të bëjnë asnjërën; sepse nuk mund ta bëjnë një njeri as të mençur ose budalla; dhe çdo gjë që ata bëjnë është rezultat i rastësisë.