Çajup Kajtazi: Shënime mbi një poezi të Havzi Nelës

Poezia “Kurrë s’u ulëm në nji sofër, kurrë, o Nana ime” e Havzi Nelës është një krijim i fuqishëm që reflekton mbi dhimbjen, humbjen dhe sakrificat e një djali për nënën e vet, si dhe përjetimet e tij në një kontekst të dhunshëm shoqëror. Duke u përballur me arrestimin dhe vuajtjet e tij, autori shpreh një ndjenjë të thellë tragjedie, duke i drejtuar biseda nënës, e cila përfaqëson mbështetje dhe ngushëllim në një botë të mbushur me dhimbje.

Elementet tematike, dhimbja e nënës dhe djalit: Poema fillon me një ton të thellë melankolik, ku autori ndien dhimbjen e nënës, e cila është e ngarkuar me shqetësime dhe merak për fatin e djalit të saj. Kjo dhimbje shpesh shprehet në mënyra metaforike, si p.sh. psherëtima e nënës, që sugjeron ndjenjën e fajit për vuajtjet që ai po kalon.

Sakrifica dhe heroizmi: Havzi Nela nënvizon se, pavarësisht situatës së tij, djali mbetet i vendosur dhe i ndershëm, duke siguruar nënën se nuk do ta turpërojë. Ai e përshkruan veten si një “shqiptar të ndershëm,” duke theksuar vlerat e patriotizmit dhe qëndresës.

Konflikti dhe nata e errët: Poema ndodhet në një kontekst të errët historik, me referenca të drejtpërdrejta ndaj persekutimit dhe shkeljes së të drejtave. Arrestimi i djalit nga “policët e zi” është një simbol i represionit që ka prekur shumë shqiptarë.

Kujtimi i familjes: Mungesa e babait dhe përkushtimi i nënës për t’i siguruar djalit një jetë, megjithatë të mbushur me sakrifica, është një temë që rrjedh në gjithë poezinë. Kujtimet e ngrohta dhe tragjike rreth shtëpisë dhe përjetimeve të fëmijërisë së tij janë të qarta dhe shprehin dëshpërimin e tij.

Shpresat dhe aspiratat: Pavarësisht dhimbjes, poezia gjithashtu shpreh një ndjenjë shprese. Djali shpreh dëshirën për t’u rikthyer dhe për të qenë pranë nënës së tij, duke e siguruar atë se do ta dojë dhe do të kujdeset për të. Ai e përfundon me një thirrje për ngushëllim, duke e inkurajuar nënën që të mbetet e fortë dhe trimërore.

Stili dhe gjuha: Havzi Nela përdor një gjuhë të thjeshtë, por të fuqishme, që ndihmon në krijimin e një atmosfere emocionale. Imazhet e përdorura janë të forta dhe prekëse, duke sjellë në jetë ndjesi të thella të vuajtjes, shpresës dhe dashurisë. Rima dhe ritmi e bëjnë poezinë të rrjedhshme dhe të lehtë për t’u lexuar, duke theksuar ndjenjat e thella që përshkojnë çdo varg.

Konkluzion: “Kurrë s’u ulëm në nji sofër, kurrë, o Nana ime” është një poezi që kap thelbin e dhimbjes njerëzore dhe sakrificës në kontekstin e historisë shqiptare. Me një stil emocional dhe një përmbajtje të thellë, Havzi Nela përcjell një mesazh të fortë për dashurinë ndaj familjes, përkushtimin ndaj atdheut dhe mbijetimin në kushte të vështira.

‘KURRË S’U ULËM NË NJI SOFËR, KURRË, O NANA IME’

Po, o nanë, po,
N’emën të ligjit jam arrestuar,
E duar m’i kthyen prapa policët e zi,
N’hekur m’i kanë ngujuar!
Me gazin 69 u pamë sy ndër sy.

Si me keqardhje m’u bë se më vështroi,
E kur lëshova kambën brenda me hy,
M’u bë se psherëtiu, m’u bë se rënkoi!
Ndoshta e ndjeu veten fajtor,
Pse erdhi e më mori përsëri!

Ndoshta i gjori ishte lodhur,
Gjithkah n’udhëtime nëpër Shqipëri.
Gjithkund duke shkuar nëpër atdhe,
Sa djem nanash kështu po i merr!
Si një kuçedër në “Shqipnin’ e re”
Emri i tij ka futur tmerr!

Ti mos u druej, o Nana ime,
Sido që bëhet jam pa faj,
Qëndro malsore, mbahu trimë,
Mos e mbyll jetën me vaj!
Djali yt s’ka me t’turpnue,
Gjinin tënd s’do ta tradhtojë,
Shqiptar i ndershëm ka me qëndruar,
Po prehnin tënd do ta kërkojë.

Ka me dasht me t’pasun pranë,
Ta vështrosh, ta ledhatosh,
E një fjalë t’ambël me ia thënë,
Plagët zemrës t’ia shërosh!
Pusho, mos qaj, o nanë e mjerë,
Ti me mua s’je kënaqur kurrë.

N’merak e mall ke qenë përherë,
Qysh i vogël dhe sot burrë!
Qysh nënë vjeç m’ke nxjerrë prej shpie,
Jetim, pa babë, bukën me nxjerrë;
M’shkule nga prehni prej vorfnie,
Vetë jam rritur derë më derë!

Tri ditë bashkë s’i bëmë në votër,
Shtëpia jonë nuk qeshi kurrë;
Kurrë s’u ulëm në një sofër,
Kurrë, o Nana ime, kurrë!