Si do të ngjante një fitore e Ukrainës?
Fitorja në luftë ndonjëherë është e lehtë për t’u përkufizuar. Lufta e Dytë Botërore përfundoi me trupat aleate në kontroll të Berlinit dhe Tokios dhe me largimin e lidershipit gjerman dhe japonez. Lufta e Vietnamit, nga ana tjetër, përfundoi me një disfatë të qartë për Shtetet e Bashkuara: Vietnami i Veriut pushtoi Vietnamin e Jugut pavarësisht humbjes së kotë të 58,000 jetëve amerikane. Lufta Koreane nganjëherë quhet një ngërç sepse nuk përfundoi kurrë zyrtarisht.
Por përkufizime të tilla mund të jenë mashtruese. Në Irak, SHBA-ja e hoqi Sadam Husein-in, por as nuk gjetën armë të shkatërrimit në masë (arsyetimi për dislokimin e tyre) dhe as nuk e kthyen atë vend në një demokraci funksionale. Më keq akoma, disa cinikë do të argumentonin se fituesi i vërtetë ishte Irani, i cili u bë forca politike më me ndikim në Irak.
Nga ana tjetër, megjithëse zonat e çmilitarizuar mbetet në Kore, gjysma jugore e gadishullit ka evoluar në një demokraci të gjallë dhe të begatë me të ardhura vjetore për frymë prej 35,000 dollarësh, ndërsa Koreja e Veriut është një diktaturë e rrezikshme me një vlerë vjetore të vlerësuar për të ardhura për frymë prej 1,200 dollarësh dhe kriza të përsëritura ushqimore. Kush e fitoi luftën në ngërç?
Kjo na sjell tek Ukraina, ku përkufizimi i fitores varet nga synimet e luftës dhe horizontet kohore të pjesëmarrësve. Në vitin 2014, Rusia pushtoi Ukrainën me pretekstin e mbrojtjes së rusishtfolësve në Krime dhe pjesë të rajonit lindor të Donbasit. Tetë vjet më vonë, Rusia u përpoq të përfundonte procesin duke shkatërruar Ukrainën si një shtet të pavarur. Siç shkroi presidenti rus Vladimir Putin në vitin 2021, ai nuk e konsideronte Ukrainën si një komb të pavarur, por si pjesë të botës më të madhe ruse. Ai grumbulloi trupa në kufi me qëllimin për të pushtuar Kievin brenda pak ditësh dhe për të zëvendësuar qeverinë ukrainase, ashtu siç kishte bërë Bashkimi Sovjetik në Budapest në 1956 dhe Pragë në 1968.
Ai dështoi. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky hodhi poshtë këshillat për t’u larguar nga vendi dhe për të krijuar një qeveri në mërgim, dhe në vend të kësaj mblodhi trupat e tij, shpëtoi kryeqytetin dhe prishi planin e Putinit. Zelensky më pas përdori fuqinë e butë të tërheqjes për të fituar mbështetjen e huaj dhe për të rritur fuqinë e fortë të fuqisë ushtarake të Ukrainës. Rezultati i pushtimit të Putinit ishte forcimi i identitetit kombëtar të Ukrainës dhe NATO-s, e cila ka shtuar dy anëtarë të rinj, Finlandën dhe Suedinë, që më parë kishin një politikë të gjatë neutraliteti. Duke gjykuar nga objektivat fillestare të luftës së Putinit, Ukraina tashmë ka fituar.
Problemi, natyrisht, është se trupat ruse ende kontrollojnë afërsisht një të pestën e territorit të Ukrainës dhe Putin ka riparë qëllimet e tij të luftës për të kërkuar që Ukraina të njohë aneksimin e tij të katër provincave lindore (duke përfshirë disa që trupat ruse nuk i kontrollojnë plotësisht). Lufta duket se është në një ngërç, por Putin e ka kthyer atë në një luftë rrënimi. Ndërsa viktimat ruse janë të mëdha, ai mund të vërë bast se koha është në anën e tij, duke pasur parasysh popullsinë dhe ekonominë më të madhe të Rusisë. Përfundimisht, vullneti i Ukrainës për të luftuar mund të gërryhet, ashtu si edhe mbështetja perëndimore.
Sipas një sondazhi të fundit, 26% e ukrainasve janë të hapur për një zgjidhje diplomatike, por ata nuk janë të gatshëm të angazhohen në negociata të rreme me një Putin të pa penduar. Rreth 86% e ukrainasve besojnë se Rusia ka të ngjarë të sulmojë përsëri edhe nëse nënshkruhet një traktat paqeje. Megjithëse Rusia dhe Ukraina kanë shprehur gatishmërinë për të negociuar, ato mbeten shumë larg. Këtë verë të kaluar, kryeministri i Hungarisë pro-Kremlinit, Viktor Orbán, shkoi në Moskë për t’u përpjekur të ndërmjetësonte, por nuk arriti ta ndryshojë qëndrimin e Putin. Ndërkohë, Donald Trump vazhdon të pretendojë se ai mund ta zgjidhte luftën brenda një dite; por është e vështirë të shihet se si mund të arrihet kjo me ndonjë gjë ndryshe nga dorëzimi i Ukrainës.
Kohët e fundit, presidenti çek Petr Pavel, një ish-gjeneral i NATO-s i cili ka qenë një mbështetës i fortë i Ukrainës, deklaroi se “të flasësh për një disfatë të Ukrainës ose një humbje të Rusisë, kjo thjesht nuk do të ndodhë. Kështu që fundi do të jetë diku në mes.” Pavel paralajmëroi se një pjesë e territorit ukrainas do të mbetet nën pushtimin rus përkohësisht dhe se “përkohësisht” mund të nënkuptojë vite. Nëse Ukraina e përkufizon fitoren si kthimin e të gjithë tokës që Rusia ka pushtuar që nga viti 2014, fitorja nuk është ende në dukje. Por nëse ajo synon të ruajë pavarësinë e saj si një demokraci e lidhur me Evropën, duke rezervuar të drejtën e saj për kthimin përfundimtar të territorit të saj, fitorja mbetet e mundur.
Por kjo fitore e mundshme do të thotë gjithashtu se Putin nuk duhet të jetë në gjendje të shpallë fitoren e tij. Ukrainës duhet t’i jepet mbështetja që i nevojitet për të forcuar pozicionin e saj negociues. Edhe nëse Ukraina nuk mund t’i arrijë qëllimet e saj maksimaliste në planin afatshkurtër, legjitimiteti i pozicionit të saj do të ruhet në planin afatgjatë për sa kohë që përfitimet ruse nuk njihen.
Kjo nganjëherë referohet si një zgjidhje koreane. Një zonë armëpushimi dhe e çmilitarizuar përgjatë vijës së kontrollit do të monitorohej nga paqeruajtësit ndërkombëtarë. Ndërsa mund të mos jetë e mundur që 32 vende anëtare të NATO-s të bien dakord për anëtarësimin zyrtar të Ukrainës në aleancë në këtë kohë, një grup anëtarësh të NATO-s që e quajnë veten “miq të Ukrainës” mund të monitorojnë zonën dhe të zotohen se do t’i përgjigjen çdo akti të ri agresioni nga ana e Rusisë.
Së fundi, Ukraina do të ketë nevojë gjithashtu për ndihmë për të ringritur ekonominë e saj dhe për të hyrë në tregjet e BE-së. Ndërsa një zgjidhje koreane nuk do të kënaqte objektivat maksimaliste të Ukrainës në planin afatshkurtër, ajo sigurisht që do të meritonte të quhej një fitore e Ukrainës.