Harallamb Fandi: Teli i këputur i dashurisë

Harallamb Fandi, farmacist, piktor, shkrimtar, kritik arti, përkthyes

I dashur Andrea! …megjithë moshën e thyer dhe sëmundjet që më pengojnë, vazhdoj të shkruaj e të pikturoj. Ti me siguri do të gjesh forca e mundësi përpilimi për një volum të dytë (Jetë tjetër- Mjekë artistë) “Dhosto, Andrea”, “Dai, Avanti”!

Unë gjatë vitit të fundit, pas botimit të librit të dytë “ME JU”, me shqipërime poezish nga bota, kam bërë më shumë se gjysmën dhe për të tretin. Kisha thënë që, pas të dytit s’bëj tjetër, sidomos nga dëmi që po u bëj syve, po ja, që s’më rrihet, letërsia është sëmundje dhe më bën më shumë mirë, se sa keq. Çdo ditë gjej mundësi të pakufishme për shqipërime poezish, që më mrekullojnë dhe as që e mendoj depresionin që mund të më fundoste si shumë  të tjerë.

Nga mesi i majit deri në 4 qershor do jem në Shqipëri dhe do të takohemi bashkë me Çerçizin, që, falë teje është bërë miku dhe botuesi im, që më ka shkruar dhe, që për mua dera e tij është gjithmonë e hapur. Jepi të fala dhe besoj se shumë shpejt do t’i shkruaj dhe atij, madje, do t’i dërgoj dhe shkrime për publikim.

Sot po të dërgoj tregimin tim të fundit, me një violiniste, me që violina për ty është më shumë se një instrument muzikor.

Tregimin e shkruajta i frymëzuar nga një e vërtetë e këndshme, që e lexova nga jeta e një violonçelisteje të shquar angleze, e cila, duke bërë prova në kopshtin e saj, vuri re se, sapo filllonte violonçeli, një bilbil e shoqëronte në duet me të. Kur kjo u bë e përditshme ajo lajmëroi BBC, që kishte vetëm dy vjet që ishte krijuar dhe nuk vonoi ta regjistronte e ta përhapte në gjithë botën.

Post Sciprum: Duetin mund ta dëgjoni duke klikuar në You tube  me kërkesën: Beatrice Harrison and the nightingales (1920s). Bari, 26.04.2025.

Teli i këputur i dashurisë

Shumëkush mund të mendojë ndryshe, po ngjarja që po ju tregoj nuk është trillim letrar. Për vite të tëra jam munduar ta mbaj brenda vetes, po ja që i erdhi dita të dalë nga vendi ku kujtoja se do të harrohej. Kjo, ndoshta ngaqë si çdo dashuri është krijesë që rreket të dalë në dritë me të njëjtën forcë si të atij që e mban mbyllur. Dhe… sado e brishtë, më mundi.

Nuk do të flas për gjithë vuajtjet e mia para kësaj ngjarjeje, por më duhet të them patjetër se, krahas shumë gjërave, nga lufta humba dhe mundësinë për të qenë ndër violonçelistët më të talentuar të vendit. Gjithsesi, veshi im muzikor dhe aftësitë e tjera bënë që, më pas, të isha një teknik mjaft i vlerësuar i regjistrimit të zërit në BBC, e cila në pak vjet pas krijimit po bëhej shumë shpejt e famshme. Gjithashtu më duhet të tregoj se në prag të përvjetorit të dytë të radios, ne realizuam regjistrimin mahnitës të një dueti, ku violonçelistja e shquar Beatriçe Harrison, shoqërohej me ulje-ngritjet e zërit të një bilbili në parkun “Surrey”. Transmetimi i duetit bëri bujë të madhe. Ishin miliona dëgjuesit, ndërsa letrat e falënderimeve vinin me mijëra. Drejtori ynë kishte caktuar njerëz të posaçëm për t’i lexuar ato. Më të veçantat i kishte çdo ditë përpara, mbi tavolinë.

Në një mëngjes ai më thirri në zyrën e tij. Pasi më dha një prej letrave, me një buzëqeshje të lehtë e ngacmuese më tha:

– Këtë e ka dërguar një violiniste e re që pretendon se mund të bëjë me violinë atë që ka bërë Beatrisi me bilbilin… pa shikoje një herë dhe më thuaj nëse vajza është dhe ndopak simpatike.

Në ato dy vite pune ne ishim afruar e ishim bërë shokë me njëri tjetrin. Me fjalët e fundit dhe me buzëqeshjen e përsëritur, ai priste të shihte te unë shënja të ndryshimit të humorit, sepse “zhgënjimi i madh”, pasojë e Luftës së Parë Botërore, kishte lënë edhe te ne, të rinjtë e “Brezit të Humbur”, vulën e një pezmatimi të pashqitshëm.

–  Hej, jemi apo s’jemi të rinj? – shtoi ai.

Bëra sikur qesha, futa letrën në xhep dhe dola.                                   

*****

Vajza ishte vërtet simpatike. Kishte një pamje të ndrojtur, ndryshe nga shumë të tjera, që u ishin futur gëzimeve pa fre dhe, as që donin të t’ia dinin se ç’kishin hequr njerëzit nga lufta. E se mos vetëm ato! Edhe shumë të tjerë, që gjithsesi kishin vuajtur, kujtimet dhe dëshpërimet na i kishin lënë neve, “fatkeqëve të gjymtuar”.

– Si mund t’ju ndihmoj? – e pyeta vajzën sapo u takuam.

Ajo ngriti supet.

– Nuk kam ardhur për t’u bërë e famshme me regjistrimin, që ndoshta do të ma bëni e as për të fituar para, – tha ajo duke më vështruar ngultas me sytë, që mua m’u dukën lutës.

“Të kuptoj”, desha t’i them për t’u treguar në lartësinë e detyrës, po s’i thashë gjë, sepse mendova që edhe ajo, si shumë të tjera, famën donte. Ndërkaq mendja më vajti te një gjë tjetër: Po sikur t’i hyja “një loje” të ngjashme me diçka që kisha lexuar dhe pastaj ta lija të zhgënjyer? Nuk e meritonte zhgënjimin një ambicioze e rëndomtë si kjo?

Buzëqeshja ime edhe pse e shoqëruar me atë që kisha në mendje, të cilën ajo s’kishte nga ta vinte re, e bëri të “hapte kartat” dhe të më lutej sidomos me tonin e fjalëve të saj:

– A mund të mos qeshni me mua po t’ju tregoj më përpara një histori dashurie?

“Tani po, rrugën për lojën e kam të hapur, thashë me vete. Në fund të fundit s’ka pse të më brejë ndërgjegjja duke u tallur me dëshirën meskine për famë, që vajza bëri sikur nuk e llogariste”.

– Po të mos dalim nga tema mund të vazhdosh,- i thashë me mirësjellje.

– Jo, jo, s’kam për të dalë – tha ajo e vendosur- vetëm se sot nuk është e lehtë të gjesh njerëz që të kenë durim për të dëgjuar gjëra që u kujtojnë luftën.

Fjalët e fundit më habitën dhe ma lëkundën disi dëshirën për lojën që do të doja t’i bëja.

– Edhe unë kështu mendoj, – i thashë. – Beso që përpara teje ke një njeri që nuk shkëputet dot prej kujtimeve të trishta të luftës.

Vajza u prek dhe ma vuri instiktivisht dorën e vet mbi dorën time. Për ta nxitur, i bëra një shenjë me kokë që të fliste. Kjo e ndihmoi dhe, pas pak, duke parë duart e saj që lëviznin si të kërkonin fillin e bisedës te sipërfaqja e tavolinës, filloi të fliste:

“Në prag të luftës kisha një të dashur… (“Nuk e ke? – desha ta pyes, po e mbajta veten. S’duhej të tregohesha i lehtë apo i gëzuar ngaqë ajo la të kuptohej se mund të ishte “e lirë”). …ai erdhi në qytezën tonë nga një vend malor dhe u shqua shpejt si djalë simpatik e i sjellshëm. Unë pata fat ta njoh kur në një prej të shtunave erdhi të takonte profesorin tonë të muzikës, ndërsa po diskutonim për provat e mia me violinë. Ndënji te dera dhe priti me durim deri sa biseda mbaroi. Pastaj u afrua dhe iu lut profesorit ta regjistronte në një prej kurseve për të mësuar një vegël çfardo. I tha gjithashtu edhe se shpresonte që në të ardhmen donte të bëhej pjestar i bandës muzikore të qytezës. Profesori e priti me kënaqësi kërkesën, sepse disa instrumentistë të formacionit i ishin larguar në qytete të tjerë. E regjistroi menjëherë dhe, pas asaj dite, ne u njohëm e u takuam. Fillimisht si rastësisht. Më pas u dashuruam.

Mbrëmjeve, në të perënduar të diellit, unë bëja përherë prova te kopshti që fillonte pas shtëpisë sonë. Kopshti nuk ishte aq i madh sa “Surrey” i zonjës Harrison, po për mua ishte vendi më i bukur sepse ishte plot pemë, ku zogjtë mblidheshin me tufa dhe cicërimat e tyre krijonin një sfond muzikor tepër të pëlqyer. Aty, pas punës vinte edhe i dashuri im, Ridi…”.

Pa pushuar e me një zë që mua m’u duk i zhytur në mall, vajza më tregoi se si në një nga buzëmbrëmjet, një bilbil i shkëputur nga tufa e zogjve të shpërndarë nëpër pemë e i afruar mes shkurreve, gjatë pauzave muzikore këndonte me një bukuri të veçantë. Ridi, që ishte aty, u kënaq jashtëzakonisht dhe e dëgjonte gjithë kërshëri.

“Një bilbil si ky, krejt si ky, m’u bë shok atje ku banoja para se të vija këtu, – më tha. – Unë, që kisha aftësi për të fishkëllyer si askush nga djemtë me të cilët rrija, u mundova t’i mësoja gjuhën. Dhe bilbili çuditërisht, filloi të vinte sa herë e “thërrisja”.

“Në je i zoti, bëji një ftesë këtij bilbili që, i tërhequr nga muzika ime, vjen e këndon këtu. Pa le sa e fortë do të jetë sikur t’i hynim një gare ku do të shohim se cilës prej thirrjeve, times apo tëndes do t’i përgjigjet, – i thashë “.

Kaq mjaftoi që Ridi t’ia niste fishkëllimës.

Unë mbeta si e shatisur kur e dëgjova. Fishkëllima ishte krejt si kënga e bilbilit. Po bilbili, qëndoshta ishte kthyer te shokët, nuk u përgjigj. Pritja m’u duk e kotë edhe pas nisjes së melodisë sime me violinë. Por, pas pak, kur violina ndali për një pauzë, që mua m’u duk e gjatë se nuk po dëgjohej gjë, bilbili e theu heshtjen me zërin e tij të mrekullueshëm. Gëzimi im, kuptohet, u bë i papërmbajtur, sidomos kur spektakli vazhdoi të përsëritej. S’kishte asnjë dyshim se unë e fitova garën, po Ridi nuk dorëzohej. “Me siguri, bilbili nuk m’u përgjigj se do të jetë mashkull, – mbrohej ai. – Po të ishte femër do të më përgjigjej mua e jo ty.”

Ishte si ishte, s’doja ta dija. Fitova. Ndoshta në ndonjë mbrëmje mund të fitonte dhe ai, po kjo s’ndodhi, sepse gara u ndërpre si shumë gjëra të tjera ngaqë filloi lufta. Ridin e mobilizuan dhe e dërguan që të nesërmen në front.

Vajza heshti dhe uli kokën nga pesha e kujtimeve. Pas pak, me një shfrim ku qenë mledhur gjithë vuajtjet e saj, tha “Unë u ktheva në humbëse dhe jo vetëm në lojë… Ridi u vra pa kaluar një muaj nga dita që iku”.

Pasoi një heshtje e gjatë, e rëndë. Vështrimi i vajzës mbeti i ngulur mbi tavolinë si zakonisht te duart që s’po i lëvizte më. Nuk mund të them se sa zgjati ajo heshtje, sepse edhe unë e humba përqëndrimin nga kujtimi i beftë i bombës që ra kur isha në llogore si dhe nga përfytyrimi shoqërues i copave të trupit të shokut pranë meje, që fluturuan bashkë me gishtat e mi. Nuk kishim arritur t’i mësonim as emrin njëritjetrit e ai iku sikur të mos kishte qënë kurrë. Po sikur ta quanin Ridi, mendova me naivitet… e pse jo… po sikur të ishte vërtet ai për të cilin lotët e vajzës po binin mbi tavolinë?

Kur u përmenda s’po e gjeja dot fillin për ta lehtësuar atë vajzë. Për pak i thashë frazën e rëndomtë dhe idiote: “Qetësohu… qetësohu, vazhdo se po të dëgjoj”, sikur ajo të ishte një makinë e jo njeri.

*****

Pas lajmit të tmerrshëm vajza nuk doli më në kopsht. Nuk i bënte zemra. Violina heshti. Edhe zëri i zogut nuk mbërrinte si dikur deri te ajo. S’kishte tinguj që ta thërrisnin.     

Prindërit që e panë të tretej nga dita në ditë, u munduan me të gjitha mënyrat ta qetësonin pa bërë dot gjë. Jastëku i saj lagej çdo mbrëmje nga lotët.

Kaluan kështu javë të tëra kur në një prej mëngjeseve, teksa e ëma hapi dritaren e dhomës së gjumit, një bilbil që fluturoi prej parvazit të dritares te dega e bajames aty pranë, nisi të këndojë. Shumëkujt kënga s’do t’i kujtonte gjë, po jo vajzës. Melodia ishte tepër e ngjashme me atë që kishte hyrë në zemrën e saj. Ajo u ngrit nga shtrati e u afrua të dritarja. Si ta bënte bilbilin që ta përsëriste atë këngë? Duart nuk i bindeshin ta merrte violinën e fishkëllima kishte humbur përgjithmonë bashkë me të dashurin e saj. E mbylli dritaren dhe e ngashëryer u kthye e ra përmbys në shtrat. Bilbili fluturoi kushedi se ku.

Me kohë, vajzës së zhytur në kujtime iu ndez edhe më fort dëshira për ta dëgjuar përsëri bilbilin. E ai, sikur t’ia dinte hallin, në një prej ditëve u kthye te dega e bajames e heraherës këndonte. Vajza i tha vetes se nuk do ta tradhëtonte kujtimin e hidhur të humbjes duke u “argëtuar” me muzikë, por gjithsesi çuçuritja e bilbilit e bëri të mendojë se fati me siguri kishte dashur që lidhja me Ridin e saj të mbetej e pandërprerë nëpërmjet asaj kënge. Fytyrën e të dashurit tashmë e kishte edhe më pranë e dhimbja i paksohej duke e parë si dikur, të qeshur e me fishkëllimën e njëllojtë me melodinë rrënqethëse të bilbilit. Edhe kur i rrëshqiste ndonjë lot, ishte dora e Ridit që ia fshinte. E donte pafundësisht atë ngushëllim, madje shpesh, në përhumbje, thoshte se nuk ishte në ëndërr dhe se i dashuri i saj ishte ende gjallë. 

Vajza filloi ta kërkonte bilbilin me“melodinë”që bilbili “sigurisht“e “mbante mend”, po ai, ndoshta i pleksur në shoqërinë e tij me cicërima të hareshme te pemët e kopshtit, s’po vinte më. Kishte “harruar” të dukej. Ajo nisi të zbriste si më parë në kopsht, ku iu kthye ritualit të dikurshëm me violinë. Bilbili paskish qenë atje, se ia nisi me tingujt e gëzuar këngës së bërë tashmë simbol për të. Dhe që atëhere vajza mendoi se duhej të gjente patjetër një mundësi që të mos ta humbiste kurrë atë këngë.

Ja, për këtë i duhej ndihma e radios sonë.

“Mos u mërzit”, i thashë me bindjen se duhej ndihmuar. “Do të bëj çmos ta regjistrojmë melodinë e bilbilit dhe diskun do të ta falim që ta kesh për tërë jetën”.

*****

Ditën që vajta për të bërë regjistrimin me aparatet e duhura, vajzës iu këput papritmas një tel i violinës. Ajo u pre, u zbeh e tëra dhe e mori të papriturën si shenjë fatkeqësie.

– Ke tel rezervë?

– Kam, – tha – po s’di ta vendos.

– Mos u shqetëso, sillma mua ta shoh. Para luftës kam qënë violonçelist dhe nuk e kam të vështirë ta kthej violinën në gjendjen që ishte.

– Violonçelist?

Unë pohova me kokë. Vajza s’humbi kohë. Vrapoi për në shtëpi e u kthye shpejt me telin. Kur më pa që po punoja vetëm me dy gishta u çudit, madje kafshoi buzën. Bëra si bëra, ia vendosa telin.

– Në luftë? – pyeti pa e hequr vështrimin nga dora.

– Në luftë, – i thashë.

Ajo e mori me drojtje violinën dhe s’po dinte ç’të bënte.

–  Bjeri, mos mendo për gjëra të kaluara. Siç e sheh edhe kështu dora më hyn prapë në punë.

 Papritmas vajza ma mori me rrëmbim e ma puthi dorën.

Pas kësaj filloi provën me melodinë e njohur. Violina e bëri atë që duhej, se bilbili erdhi si me urdhër dhe unë e regjistrova.

Të nesërmen u ktheva me rezultatin ne duar. Ajo u mahnit. E pashë që u lumturua e u lumturova dhe unë teksa m’u hodh në qafë pa rezerva.

Që nga ai përqafim, mbrëmjeve, para se të flija, nisa ta shoh shpesh fytyrën e saj, veç jo të qeshur si pas atij çasti të magjishëm. Gjithsesi mendova se ajo vajzë e mirë s’duhej lënë vetëm e vazhdimisht e zhytur në kujtime të trishta. S’kishte arësye të mos e gëzonte jetën. Dhe s’di, vertet nuk më kujtohet, se si m’u krijua bindja që duhej të isha unë fati i saj i ri.

Shumëkush mund të mendojë se ky do të ishte një fund i natyrshëm.  Si të gjithë edhe unë ashtu mendova. Jo më vonë se pas dy-tre muajsh ne u bashkuam. Thjesht, pa ceremoni të bujshme. Megjithatë drejtori, shoku im më i mirë, s’ndenji pa prurë si dhuratë një aparat të ri, ende të pavenë në shitje, për të dëgjuar muzikë.

Jeta që nisëm të bënim ishte si e gjithë çifteve të reja, po pa teprime. Bashkëudhëtarja ime, për të mos më mërzitur, regjistrimin e duetit me bilbilin e dëgjonte mëngjeseve, kur unë isha në punë. Sapo shikonte që po vija, e ndalte muzikën. Qëllonte jo rrallë që edhe ta shihja duke e vendosur aparatin në raftin e madh të dhomës së pritjes.  Natyrisht, në çdo rast, bëja sikur nuk e vija re.  Në njërën prej mbrëmjeve, kur hyra në shtëpi, ajo s’më dëgjoi dhe unë mbeta si i ngrirë teksa e pashë të dëneste duke dëgjuar duetin e saj me bilbilin. Sapo më pa u ngrit dhe unë iu afrova e ia vura kokën në gjoksin tim për ta qetësuar. “Më fal, tha disa herë, me fal… nuk desha, po sot… sot ishte ditëlindja e tij…”.    

Për t’ia larguar zymtinë ia mbulova me të puthura floket e saj të artë. S’kishte kuptim të mërzitesha. E mbajta veten. Po gjithë natën nuk më zuri gjumi. Unë e doja, e doja shumë, ndërsa ajo, ndonëse mundohej, nuk i bënte dot bashkë dy dashuri. Patjetër që i vinte keq për mua dhe me siguri më mëshironte për ato që kisha hequr e që shpesh e tronditnin edhe atë, kur ndodhte të zgjohesha nga ëndërrat me tmerret e luftës. Po ndonëse përpiqesha të ruaja durimin, s’mund qetësohesha me mëshirën e saj.  Doja patjetër të më dashuronte edhe ajo, ashtu siç e dashuroja unë.

Kur u binda se kjo ishte e pamundur, një ide absurde, (e pse mos ta quaj djallëzore?), filloi të më shponte trurin. Dhe nga dita në ditë u sundova nga mendimi për gjetjen, pa u venë re, të një mënyre për zhdukjen e muzikës, e cila po më dukej se po bëhej pengesë në dashurinë tonë. Fillimisht më ndihmoi fati, sepse disku me melodinë, që tashmë nuk e duroja dot, në një prej ditëve të pastrimit i ra nga dora dhe iu kris. Unë provova një gëzim e lehtësim të mbështjellë me keqdashje, të cilën nuk e përfilla thuajse fare ngaqë mendova se gjithçka u zgjidh vetë. Në fund të fundit, unë ta ndihmoja desha, se dukej qartë që ajo nuk kishte për ta kapërcyer dot këtë fazë të vështirë të jetës. E ndyshova medimin për ligësinë që paskësha patur dhe, si për të larë fajin, kalova në skajin tjetër. I thashë se kisha një kopje rezervë në zyrë dhe ia solla pa vonesë. Gëzimi që e pushtoi ishte i papërshkrueshëm. Ndryshimi i gjendjes së saj erdhi i menjëhershëm, ndërkaq te unë ai ra si një ortek që më goditi dhe më përfshiu keqas, befasisht. Aty për aty u ktheva përsëri te mendimi i parë dhe i thashë vetes: “Prit dhe ca, duro derisa dëmi që i bëri diskut ajo vetë, të harrohet”.  Do të vinte dhe rasti kur unë do të gjeja me siguri ndonjë mënyrë tjetër, gjithmonë me shumë kujdes, për ta bërë të papërdorshëm atë disk. Dhe sa e mendova lojën në të cilën po hyja, ndjeva përseri djallëzinë. Sepse kjo tashmë nuk ishte lojë. Fajin ia hodha menjëherë fatit tim mizor e sidomos luftës, i bindur që mëkishte bërë të mos besoja në mëshirën e askujt e që më kishte mpirë ndjeshmërinë, fillimisht ndaj dhëmbjeve të vogla, pastaj edhe ndaj dhëmbjeve të mëdha.

Po sikur të zbulohesha? “Punë e madhe”, i thashë vetes. Unë të humbur që të humbur e kisha dashurinë, sepse dukej qartë që bashkëshortja ime nuk më donte. Vetëm më mëshironte. 

Kur i hyra veprimeve për ta mbyllur “kapitullin e prapësive”, ajo pa te disku një gërvishje që e kisha bërë më të thellë nga sa duhej, sepse nga emocionet nuk e kisha mbajtur dot veten për të mos u kuptuar. Pasie fërkoi me kujdes dhe me shqetësim diskun, pa mundur që ta hiqte vragën, i thashë “Do të ketë shkarë pa dashur gjilpëra e kokës mbajtëse kur ke mbyllur kapakun dhe s’e ke venë re. Megjithatë prit ta provojmë se ndoshta nuk është dëmtuar shumë”. 

E dija se tashmë disku kishte dalë jashtë përdorimit. Kur gjilpëra vajti te vendi i gërvishur, një zhurmë therrëse u përhap në gjithë dhomën. “Si ka mundësi, – tha me zë të shuar, – unë gjithmonë… jam kujdesur…”. E kapa mga supet dhe i thashë shpejt e shpejt: “Mos u mërzit, se do ta marr me vete diskun dhe do të mundohem ta mbush me kujdes  gërvishjen  në laborator”.

Kot, sepse kishte të ngjarë që dhe ajo e dinte, meqë shpesh kishte ndodhur të ishte e pranishme në diskutimet teknike me shokët e mi të punës. Kujtova se shpëtova ngaqë nuk më tha gjë, as kur e mora dhe as kur e solla diskun. Erdhi dhe çasti kur gjilpëra ngeci në vragë. Ne u pamë sy në sy. Veç dëshpërimit nuk kuptova gjë tjetër nga vështrimi i saj. Për t’u treguar si gjithnjë, shpëtimtar, i thashë se e vetmja mënyrë për zgjidhje ishte ta regjistronim edhe një herë duetin. Nëse bilbili…

Ajo s’foli e m’i hoqi sytë, teksa unë po i thoshja me tone që po më dukeshin bindëse se do t’i sillja menjëherë aparaturat, tashmë edhe më të përsosura. Madje i thashë se edhe violinës do t’ia ndërroja për siguri të gjitha telat që asnjë të mos këputej gjatë regjistrimit, si ai teli që…

“Nuk është e keqja te telat e violinës”, më tha ajo dhe u zhyt në një heshtje të rëndë, që më bëri menjëherë të dyshoja se gjithçka tashmë ishte kuptuar. 

Megjithatë, përpara se të dorëzohesha, bëra edhe një përpjekje që s’di pse m’u duk shpëtimtare e moralit tim të rënë përtokë. Doja t’i tregoja patjetër që s’jam njeri i keq.

U nisa pa vonesë për në laborator, duke shpresuar se, pas asaj që do të bëja, fati do ta sillte bilbilin dhe ajo, kur ta shihte e ta dëgjonte si te dega e bajames në dritaren e saj, do ta merrte për shënjë të re ndryshimi dhe do të luante patjetër me violinë.

Por kur u ktheva i ngarkuar me të gjitha mjetet për të punuar, në shtëpi nuk kishte njeri.

Ajo kishte lënë mbi diskun e dalë jashtë përdorimit një letër, që m’i vrau sytë me bardhësinë e saj. Nga padurimi leximin e fillova te rreshtat e fundit:

“…as telat e violinës nuk kanë për të hyrë në punë, se teli i këputur s’është në violinë, është në zemër dhe nuk është nga ata që ndërrohen. Mos më kërko më, në asnjë vend”.