Fritz Radovani: Poezia e Gjergj Fishtës: “Çohi, të dekun”!
AT GJERGJ FISHTA OFM: SURGITE, MORTUI! (ÇOHI, TË DEKUN)
1. Shqyptarë, a ndiet? Evropa, mrrutë e ndyt,
Shkerdhye me Evrej t’ Parisit e t’ Londonit,
( Se cillës dreqi ia plasi të dy syt
E marren ma s’ e sheh, njitash n’ e s’ vonit)
E bani gjyq, qi t’ nipat e Kastriotit
Shkjevet t’ Balkanit urë t’u rrijn mbas sotit.
2. Po; per Shqyptarë pleqnue e ka Evropa,
Qi shi njatyne urë t’u rrijn per dhé,
Të cillët Kishat rrënue ua kanë me topa
E n’ djep foshnjet e njoma ua kàn pré:
Qi t’ ndertat vasha u kanë koritë përdhuni
E rrugash bamë i kanë me dekun ûni.
3. E mbas sotit Shqyptarët n’ gjuhë t’ huej do t’ flasin;
E gjaksvet t’ vet do t’ bajn kta t’u ngjatët jeta?
Hajnat lapera zotëni do t’ thrrasin,
E t’ pa rodit do t’ i apin pagë e t’ dheta;
Me armë shqyptare, n’ za gjithmonë e n’ namë,
Sogje Shqyptari shkjaut do t’ rrijë sod m’ kamë.
4. Ah vaj! Ah kob! A ka ma zi n’ ketë jetë?
A ka si i bahet kuj ma teper dhún?…
Ehu! Shka do t’ bajn, thue, tash Shqyptarët e shkretë:
Ata, qi m’ vedi pasë e kanë kanun:
Ata, qi n’ dej kanë gjak të Skanderbeut:
Qi sheklli mbajtë i ka per burra t’ dheut? –
5. Shka bajn Shqyptarët?… Hán’ fiq e kastraveca:
E pijn mastikë, e qesin petlla n’ ujë;
E ngrehen rrugës e fryhen si gjeldeca;
E rrijn tue kqyrun udhës ushtarët e huej
Palè a kanë ksulen qyp a se kapelë,
A e ka uficiali kalin at’ a pélë.
6. E armët e t’ Parvet shkojn kta tue kerkue,
Ndo ‘i karajfile t’ gjatë, a ndo ‘i tagan: –
Por, jo, – mos drueni! – jo per me luftue
Me malazez të shkyem a me serbjan:
Por per me mujtë me xjerrun kund ndo ‘i grosh
Tue rrêjtë me to ndonji hingliz balosh.
7. Jo, po; Shqyptarët kanë sot të madh kujdes…
Njata, po thom, qi ndo‘i mirás e presin,
E druen se êmta a gjyshi vrik s’ u des:
Pse per Shqypni, qi krajlat po ua shesin,
S’ çajn kryet aspak, me sa çaj kryet un sot
Per shkarpa t’ vjetra, qi kam shkye kahmot.
8. Ahi! Turp e marre! Burra, lé e rritun
Me armë mizore n’ dorë, e qi fatosa
T’ Parët i kanë pasë, me ndejë kshtu sod t’ topitun
Si t’ dekunt n’ vorre, sod qi i mbrrika sosa
Së mjeres moj Shqypni edhe Shqyptarvet,
E u shueka Atdheu e u shueka ndera e t’ Parvet!
9. Ktu, ktu Shqyptarë!… A ndiet?… Ku u kam… Ku jéni?…
Mo’ lêni, burra!… M’ armë!… Mbaroi Kosova!…
Janina humbi!…e ndoshta, Tepeleni…
Shkoi Manastiri! Dibra edhe Gjakova!…
Vendet ma t’ mirat né na i mori shkjau,
E, shk’ asht ma zi, né vlla me vlla na dau!
10. Ah! M’ kambë, brè burra! Shka jini mshehun
Nder furka t’ gravet, si do rrole t’ kqija?…
Sod armët duen rrokë; taganat sod duen prehun;
Asht turp, per Zotin! Shurdhë me hupë Shqypnija.
Mo’ lêni, burra, bre! Kushtrim! Kushtrim!
A gjallë me ndérë, a dekun grue e trim.
11. Ku jé, Bibdoda, ti nji rrfé prej qielle?…
Jé derës bujare, e trim i drejtë ti jé!
Flamurin e Shqypnis, sod n’ ajr ti shtielle;
E grishi malet me qindrue p’r Atdhé.
Ku themra e jote per Atdhé të shklase,
Atje kryet t’onë, po, per Atdhé t’ humbase!
12. Mo’lé’Toptan, qi me shpatë t’ande binde
Nji shekull mbarë m ’at maje Taraboshi!
Prap shpaten njesh, e priju prap ti gjind’e,
– Ndejun n’voter s’ prarohet jo kondoshi…
Mblidh Toskë e Lapë, e sod per Shqyptari
Qindro, s ‘i herë qindrove me trimni.
13. M’ kambë Dedë Gjo’ Luli! Thonë se ‘i t’ biri t’ shkinës
Lekët e Malcis sod t’ dhetat do t’ ia lajn
Se edhe do t’ vêjn kapicen e Cetinës:
A i mend, thue, ti, kaq marre do t’ a bâjn;
Ata sokolat t’u Lekët e Malcis,
Qi aq gjak kanë derdhun per Liri t’ Shqypnis?
14. Jo kurr! Jo kurr! Por mbi Deçiq ti xiri
Shka asht i Lekë, e thueju, se Shqypnija,
Aty kufin e ka, per ball me Viri,
E ké me pá ti atëherë, se rrokullija
Me u çue m’ e zhgulë andej, nuk mund t’ a hjekun;
Pse per Shqypni Malcorët janë msue me dekun.
15. Ah! M’ kambë, Shqyptarë! E mos t’ u lshojë, jo, zemra,
Pse Perendija s’ ka me u lanë me u thye.
T’ u bijë nder mend, se fort ma e randë asht themra
E shkjaut kokëtrashë, se guri i vorrit m’ krye.
Urra! Po, djelm! Shqyptar kushdo ka lé,
N’ mos mujtë Shqyptar me mbetë, Shqyptar t’ hijë n’ dhé!
16. E n’ kjoftë se lypet prej s’ hyjnueshmes Mni,
Qi flije t’ bahet ndo ‘i Shqyptar m’ therore,
Qé, mue tek m’ kini, merrni e m’ bani fli
Per Shqyptari, me shue çdo mni mizore. –
Oh! Edhe pa mue Shqypnija kjoftë e rrnoftë
E nami i sajë per jetë u trashigoftë!
17. Po: Rrnoftë Shqypnija! E porsi krypa n’ Dri
E porsi krandja e that n’ nji flakadâ,
U shoftë me arë, me farë me mal me vrri
Kushdo Shqyptar, qi s’ brohoritë me zâ,
Kushdo Shqyptar, qi s’ brohoritë me uzdajë
Oh! Rrnoftë Shqypnija! Rrnoftë Flamuri i Sajë!
Shenim nga Fritz Radovani:
Asht marrë pa asnjë ndryshim nga libri “LIRIKA” i At Gjergj FISHTES.
Botue në librin “LIRIKA” në 1941 prej At Viktor VOLAJ OFM.
Melbourne, 15 Maji 2025.