A duhen ripyllëzuar sipërfaqet e djegura?

Zjarret dhe Mjedisi

Ing. Qerim Ismeni

Mjedisi një resurs me vlera të mëdha të matshme e me peshë deri në Sigurinë Kombëtare.

Vera 2017 megjithëse pothuajse mbaroi do mbahet mend gjatë jo për të mirat që solli, por për tëmperaturat e larta për më shumë se një muaj, për mungesën e reshjeve si dhe për më shumë se 950 zjarre të lemeritshme në pyje të lartë apo të ulët. Këto zjarre janë një thirrje- kushtrim për qytetarët e kësaj toke:

– Mendoni e veproni sa s’është vonë – se këtu do të jemi të detyruar të jetojmë! Ne këtë kontekst i tronditur nga ky realitet mendoj që të mos heshtë, por të flas, të kontribuoj sadopak. Ndërkaq do të kërkoja K/Ministrit që të urdhërojë ngritjen e një grupi pune me specialistë të Energjetikës, Bujqësisë, Pyjeve, Ujrave, të Metrologjisë, të Emergjencave Civile të kompletuar me juristë e sociologë me detyrë: 1- Të mbledhë të dhëna nga institucionet përgjegjëse, të bëjë bilancin, të analizojë në kompleks dhe t’i japë përgjigje pyetjes: këto zjarre janë si pasojë e temperaturave te larta ekstreme dhe mungesa e reshjeve , apo pasojë e Politikave te gabuara sociale e penale të ndjekura në këtë vend? Sa hektarë pyje, kullota, rrënjë dru frutorë, ullinj e shtëpi u bënë shkrumb e hi dhe se në konkluzion sa dëm u krijua dhe sa investime duhen për ta reabilituar.

I gjithë studimi në fund duhet koncentruar në vlerën e dëmit total si shoqëri (Shtet) dhe specific në Euro /Kokë, banorë të këtij vendi. Kjo përsa i përketë vlerësimit, ndërsa si pjesë e dytë – edhe këtë të ndarë në dy pjesë (kapituj): Shkaqet që sollën këtë dëm, raportin relativ midis shkaqeve, faktorëve subjektivë (që varen nga njeriu) dhe atyre objektiv si dhe masat që duhen marrë që Shqiperia të mos ngjasë me një fushë luftimi ku pushtuesi në terheqje e sipër bënë shkrumb e hi çdo gjë që lënë mbrapa.

Konkluzionet të kthyera në gjuhën e thjeshtë ku të ndahet pesha e faktorëve natyror dhe atyre shoqëror që demonstrojnë keq-qeverisjen 27 vjeçare kundër cdo gjëje publike (që zvetnon fjalën Atdhe) të bëhen të ditura për publikun, i cili shpresoj të behet më i vetëdijshëm për sfidat që na presin në raport me forcimin e shtetit si garant i ruajtjes identitetit shqiptar, nëpërmjet rritjes së mirëqënies dhe përshtatjes me ndryshimet klimatike si faktor që sjell rrëzik edhe për sigurinë kombëtare. Natyrisht sjellja në vemendje të popullatës të dëmeve që erdhën prej zjarreve – nga marazi ndaj qeverisë ku mesa duket gjeti vend shprehja e popullit “Për inat të sime vjerrë shkoj e flej me mullixhinë”, apo makutëria në drejtim të fondeve të Emergjencës Civile gjetën elementë, që shfrytëzuan lehtësinë, që sollën temperaturat e larta për ndezjen e zjarreve. Në vendin tonë sado extreme që mund të arrijnë temperaturat 38 deri në 43 apo edhe 50 gradë celcius, megjithse janë me pasoja mbi njerëzit, kafshët, bimët e arave përsëri nuk shkaktojnë zjarre. Që të digjet biomasa e tharë e nxehur në këto temperature natyrore sipas reaksionit C+ O2 = CO2 – është e pamundur. Që të ndizet kërkon një flakë ndezje ose nxehje në temperaturë 300 – 425 minimum 250 gradë celcius (1). Pra zjarret ne pyje shkaktohen në mënyrë natyrore , jashtë vullnetit të njeriut- nga vullkanet , rrufeja apo nga ndonjë shkëndij elektrike. Ndërsa në të gjitha rrethanat e tjera ato janë të shkaktuara nga dora e njeriut.

Sa më sipër argumentohet nga shefi e Emergjencës Civile z. Shemsi Premçi se “zjarret kanë qenë të orientuara në zona turistike, objekte kulti, objekte të rëndësisë së veçantë, etj” – pra kemi zjarr-vënie selektive – fenomen që natyra nuk e bënë. Zjarr-vënia në mënyrë selektive më sjell ndërmënd një nga tezat e e artit ushtarak: “Godite armikun atje ku i shkakton dëmin më të madh”. Pra keq-bërsit duhen studiuar, analizuar dhe njohur filozofia e tyre, në të kundërtë do të jemi të pasukses-shëm në parandalimin e zjarr-vënies. Pikërisht për këtë e shoh të nevojshme që të studjojmë e gjejmë metodat më efikase të luftës kundër krimit mjedisor, që në rastin konkret nuk duhet neglizhuar versioni, që të jetë krim I organizuar e jo spontan – rastësor! Gjë që shtron detyra për shtetin – si për institucionet hartuese e zbatuese të politikave zhvillimore e sociale që të plotësojnë standardet minimale për qëniet njerëzore (që t’ju japë kulaçin kontigjentit të mundshëm potencial, që rekrutohet për këtë lloj krimi në mënyrë që numri i tyre të ulet në minimum, në këtë menyrë do të rritet eficienca e punës nga organet e Policisë, Prokurorisë e Gjykatës.

Ndër institucionet hartuese e zbatuese të politikave sociale të kërkohet të mbaj peshë arsimi, shendetësia e ministria e Financës, të cilat sa më parë duhet të paraqesin për miratim në qeveri projekt studimin – projekt ligjin mbi Minimumin Jetik dhe plotësime të tjera për mbrojtje sociale në Shqiperi. Në këtë menyrë shqiptarët pas 27 vitesh pordhosje e cvetnim të fjalës Atdhe të fillojnë të ndjejnë se dhe ne kemi nje shtepi të vogël të përbashkët që është Shqiperia para se të na pranojnë në shtepinë e madhe –Bashkimi Europian , që kemi 27 vjet që e Ëndrrojmë, e nuk jemi qytetar pa shtetësi apo refugjat në tokën tonë. Që të funksionoj sistemi, që jemi -sipas politologve të kohës duhet të ruhet strikt raporti në marrëdhënien e Ekonomisë Tregut dhe të të drejtave njerëzore , ku në radhë të parë duhet të jenë të drejtat bazale- si ajo për egzistëncë, që hynë e drejta për shtetësi reale jo vetëm dejure , që pason me të drejtën për ushqim , ujë strehë, mjedis të pastërt e në vijim me të drejtat e tjera . Pra që të funksionoj sistemi , sipas Francis Fukuyamës – shteti duhet të mbaj tre funksione , ndër të cilat po citoj vetëm njerin, që i përket kësaj teme, që po diskutoj. Shteti duhet të siguroj të mirat publike (Ato që nuk mund t’I siguroj tregu). Le të kthehem tek mjedisi: Pyjet, Kullotat, Përmbytjet, Thatësirat apo Epidemitë. Në të gjitha këto individët kontribuojnë, por që të sigurohet e mira publike duhen zgjidhje komplekse- multidisiplinare dhe se këto zgjidhje komplekse vetëm shteti i centralizuar mund të realizoj të mirën publike me eficiencën maximale. Natyrshëm lind pyetja-PSE ?

1- Zjarret mund të ndizen nga individ të papërgjegjshëm apo criminal, por as shuarja e zjarreve e aq më tepër parandalimi, bile as edhe reabilitimet nuk mund të bëhen pa mobilizim shoqëror e në mënyrë të decentralizuar, aq më keq nga privat (I cili kerkon fitimin e mënjihershëm) Shembujt e decentralizimit nuk I shërbejnë Shqiperisë, sepse njësitë e decentralizuara në botë kalojnë shumëfish madhësinë e shqiperisë në siperfaqe apo popullsi.

2-Po kështu Epidemitë si Gripi, Tifo, Kolera, Antraksi, Bruceloza, Dermatoza Nodulare , Reja e Karkalecave, Brejtsat, Mushkonjat apo ….nuk mund të bëhen në mënyrë të decentralizuar – sepse ato nuk njohin kufij administrative apo elektoral siç i kemi ne.

3- Lufta kundër thatësirës, përmbyetjeve apo temperaturave extreme nga ndryshimet klimatike nuk mund të behen në mënyrë të decentralizuar, por të centralizuar bile fuqishëm. Sepse edhe këto nuk njohin kufij administrative. Intensiteti i këtyre goditjeve është shumë dimensional e si rezultat i ndërveprimit të shumë variablave e për rrjedhoj mbrojtja nga inondatat natyrore është detyrë e vështirë, komplekse që nuk mund të zgjidhet nga privatët, por detyrimisht nga nje rrjet institucionesh . Nga ketej del se është detyrë dhe përgjegjësi publike që i takon shyetit për ta menaxhuar e zgjidhur. Sipas studimeve te Bankës Botërore dhe të EVN Starkraft-2009 – nga ndryshimet Klimatike Shqiperia klasifikohet si zonë “Mesdhetare Subtropikale”, që do të thotë dimër i butë me 80% të reshjeve vjetore nga Nentori deri në Mars e me numer të ditëve me shira të rrëmbyeshëm me më shumë se 77 milimetër /24 orë nga një ditë /vit për periudhën 1980—2008 do të jetë 2 deri në 3 ditë/vit (2). Nga ketej del detyra -Mbrojtje nga thatësira , që do të thotë Siguro ujin per Vaditje e nevoja të tjera dhe e dyta ndaloje atë në rezervuar me prita e diga që të mos na përmbytë. Në vendin tonë pamvarsisht nga studimet që disponojmë sot për Ndryshimet Klimatike – në vitet shtatëdhjetë është investuar shumë për potencialin që kishte vendi ynë. U ndërtuan 626 rezervuarë me aftësi ujëmbajtëse afër 560 milion metro kub (3) dhe aftësi vaditëse nga 130 deri në 190 mijë hektar kundrejt 423 mijë hektar që vaditeshin në vitin 1989 ose 60% e sipërfaqes totale – 704 000 ha (4). Aktualisht në gjithë Shqiperinë siperfaqia nën ujë është afër 43% e siperfaqes totale prej 676027 ha (5) 0se ~ 130 000 ha më pak.

Gjatë këtyre 27 viteve demokraci në vend që të rritej siperfaqia nën ujë në shqiperi ajo eshtë zvogluar në shifër absolute për ~ 190 000 ha dhe në shifër relative për 17 %. Aktualisht 65%e e 626 rezervuarve kanë të dëmtuar trupin e digës, shkarkuesin katastrofik apo të dyja sëbashku dhe për pasojë apriori mund të themi se sasia e ujit disponibël është më pak se 150 million m3. Imagjinoni se sa vlerë do të kishte thjeshtë marrja e ujit nga Emergjënca Civile për shuarjen e zjarreve . Sot ka studime që argumentojnë se Vaditja si një process që njihet nga njerëzimi që në shekullin e katërt deri në të tretin para lindjes Krishtit në Kinë (6) – shumfishon vlerat sikur edhe pyellin ta vaditesh e jo më bimët bujqësore. Prandaj do të kërkoja që në prioritetet e këtij vendi , për t’ju përgjigjur më mirë kerkesave për rritje mirëqënie duhet të jetë rritja e kapaciteteve ujëmbajtëse për të shmangur përmbytjet , Erozionin , thatësirën , për të ulur koston e shuarjes zjarreve, të eliminimit të pasojave të përmbytjeve, humbjes siperfaqeve bujqësore, pyjore dhe mbulimit të humbjes së pjellorisë tokës si rezultat I shplarjes, dhe për të fituar më shumë energji elektrike.

Perfundimisht dua të theksoj se pasojat e zjarreve në pyje janë:

1- Një kontribut negative në rritjen e emetimeve të gaseve serrë.

2- Pakësojnë aftësinë akumuluese të ujitsi rezultat i mungesës së mbulesës bimore.

3- Rritë në menyrë eksponenciale erozionin dhe se për ta ndaluar (frenuar) – kompënsuar dëmet nga vetëm nga këto tre factor duhet sa më shpejtë – mundësisht në dimrin 2017 deri fillim marsit 2018 të merren masat në drejtim të parandalimit sa vijon:

a -Rishikim i politikave sociale dhe atyre penale;

b – Të hartohet një plan gjithë kombëtar me urgjëncë, të gjënden fondet e nevojshme që në fillim të nëndorit 2017 për ripyellzimin e gjithë sipërfaqeve të djegura;

c – Të filloj riparimi, sjellja në kapacitete rezervuarve egzistues dhe të ndertohen kapacitete te reja , kudo ku eshtë e mundur mbështetur fort në studime që duhet të paraprijnë. Dhe së fundi do të sjell shprehjen e politikanit Kinez- Vang Hui që thotë: “Nuk duhet t’i japim përparësi absolute rritjes së GDP-së duke lënë menjëanë të drejtat njerzore dhe mjedisin”.

Please follow and like us: