Luan Rama: Në çdo rrugë të Parisit/Dans chaque rue de Paris
Dans chaque rue de Paris… L. Rama (soirée poetique – 11 mars, 2016 à Paris – Poésies migratoires. Montmartre.
Në çdo rrugë të Parisit…
Në çdo rrugë të Parisit ka një gjurmë, një varg poeti
një rresht të nxehtë, të ngjizur,
në buzët e një kënge që s’ka rreshtur,
copëza jete, klithma dashurie,
në sheshet e mëdha në afreskun e kohrave,
me lindje, vdekje e kambana,
nëpër rrugë janë përshëndetjet e letrarëve të mëdhenj
që i dhanë frymë e gjak historisë!
François Villon do ishte varur në një trekëndësh të Grand Châtelait,
por atë e falën që të shkruante «Ballada e të varurve»,
në fund të sallës në «La Rotonde»,
i mjeri Baudelaire po kthen gotën e fundit
bashkë me terrin e natës,
Rimbaud ka shkuar me nxitim në La Roche,
të shkruajë «Një stinë në ferr»,
Victor Hugo, tribuni i lirisë, po flë prej kohësh në Pantheon,
pak metra më tutje Dumas vazhdon të tregojë takimet me kontin e Monte Kristos
Proust ende nuk e ka fikur abazhurin e tij
në katin e parë të dhomës në Boulevard Haussman,
gjithnjë në kërkim të kohës së humbur,
buzë Seine-s bukinistës shesin “Madame Bovary”
duke joshur mushterinjtë me kopertinën e saj të bukur
“Vdekja dhe dashuritë e Emma Bovary!”,
në shtëpinë e Balzakut kafeja e ftohtë ka mbetur përgjysmë
pranë konteshës Walewska të mbytur në lotë,
dora e tij e vdekur veç dy fjalë ka lënë mbi një fletore të zverdhët,
kaloj nga “Café Select” dhe përshëndes në fund të kafenesë Verlaine
që ende ka gotën me absint në buzë,
tutje, në një hotel të vogël të Montmarte-s,
Sand dhe Chopin po kalojnë natën e tyre të fundit
të dashurisë dhe të stuhisë mes tyre,
eci në Rue neuve des Capucines dhe shoh si në mjegull
trupin e Stendhal që shëmbet papritur i pa jetë mbi trotuar,
vështroj Senën që rrjedh nën urën Mirabo
dhe murmuris nën zë vargjet e Apollinaire për Lou
që nuk e jetoi plotësisht jetën e tij,
Eluard nxjerr nga xhepi foton nudo të Galës
«Shiko sa e bukur është!» më thotë,
edhe pse ajo iku me shokun e tij të afërt, Dali,
Camus është fshehur e mbyllur diku me Casarés
ndërkohë që gruaja e tij tenton të hidhet nga ura mbi Seine,
Kambanat e katedraleve po bien për trishtin e saj
dhe gjithë shpirtrat e trazuar të poetëve dhe të dashurave të tyre,
Sartre sapo ka vdekur në një spital të Parisit
dhe Simone de Beauvoire me shokët e tij
nga një uiski pijnë pranë kufomës,
të kujtojnë mikun dhe të harrojnë dhimbjen,
ndërkohë që Duras nxiton si e çmendur drejt Trouville
për tu dehur atje me letrat dhe të dashurin l’Amant e saj
të tjerët, të shumtit, nga lodhja e madhe,
kanë shkuar të prehen në Père-Lachaise.
Në çdo rrugë të Parisit shoh një zemër, një ngjizmë,
ndjej një britmë, gjakun dhe frymën e dashurisë
shkrimet e tyre që hapin na e bëjnë më të lehtë
në këtë ditë të dielltë…
L.R.
Dans chaque rue de Paris
Dans chaque rue de Paris il y a l’empreinte d’un poète,
des vers brûlants,
gravés sur la bouche d’une chanson sans fin,
fragments de vie et cris d’amour,
dans les grandes places, dans le fresque du temps
leurs naissances, leurs morts, sonnés par mille cloches,
dans les rues, les salutations des hommes de lettres
donnent de l’âme et du sang à l’histoire,
François Villon devait être pendu au Grand Châtelet,
gracié pour écrire «La ballade des pendus»,
au fond de la «Rotonde»
le malheureux Baudelaire boit son dernier verre
avec les ténèbres de la nuit,
Rimbaud s’est hâté à la ferme de la Roche
pour écrire sa « Saison en enfer»
Victor Hugo, le tribun de la liberté,
dort depuis longtemps au Panthéon
à quelques mètres,
Dumas raconte ses rendez-vous avec Monte Christo,
Proust n’a encore pas éteint sa lampe
au premier étage Boulevard Haussmann,
toujours à sa recherche du temps perdu,
au bord de la Seine,
les bouquinistes vendent «Madame Bovary»
et charment les clients avec sa belle couverture
«Les amours et la mort d’Emma Bovary!»,
à la maison de Balzac sur les berges,
une tasse de café reste à moitié vide
la comtesse Walewska à côté
noyée dans ses larmes,
seuls quelques mots écrits sur une feuille jaunie,
je m’approche du café Le Select où je salue Verlaine au fond à sa table
son verre d’absinthe encore aux lèvres,
plus loin dans un petit hôtel de Montmartre,
Sand et Chopin
passent leur dernière nuit d’amour et de dispute orageuse,
je marche Rue Neuve des Capucines et je vois comme dans un brouillard
la figure de Stendhal qui tombe subitement sur le trottoir sans vie,
«Le Rouge et le Noir»,
la Seine coule sous le Pont Mirabeau
et je murmure un poème d’Apollinaire à Lou,
il n’a pas pu vivre sa vie jusqu’à la fin,
Eluard sort de sa poche la photo de Gala, seins nus,
«Regarde comme elle est belle!» me dit-il,
même si elle était partie avec son proche ami Dali,
Prévert joue avec une boîte d’allumettes,
allumer la nuit, voir un visage d’amour,
Camus est caché enfermé quelque part avec Casarès
alors que sa femme tente de se jeter d’un pont dans la Seine
les cloches des cathédrales sonnent pour sa douleur
et pour les âmes tourmentées des poètes et de leurs amours,
Sartre vient de mourir dans un hôpital à Paris
et Simone, avec ses amis proches,
boit du whisky auprès de son corps
entre temps Duras court comme une folle vers Trouville
s’enivrer là-bas avec l’Amant et son écrit,
les autres, la plupart, par la terrible fatigue,
sont partis se reposer au Père Lachaise.
Dans chaque rue de Paris, je vois les cœurs gravés des poètes
je sens leurs cris, leur sang et leur souffle d’amour,
leurs écrits font plus légers nos pas
en ce jour ensoleillé…
Luan Rama, 10 mars, 2016
Please follow and like us: