Tri tregime nga Ali Podrimja

MITI PËR DJALOSHIN QË NUK EKZISTON

 

Thyheshin dritare e dyer kur shkilte amerikani i përçudshëm në Gjakovë. Det Kaçi alarmonte forcat e rendit. Xhoni Uajsmiler kaq e kaq dëme i kishte sjellë kinemasë “Hysni Zajmi”. Bileta vështirë sigurohej. Stafit të kinemasë ia kisha fituar besimin. Tri-katër kërcime nga Ura e Shenjtë dhe sa gjendej në mes nesh Tarzani, akrabacionet e tij mund t’i përcillja nga rendi i dhjetë. Aq kushtonte çmenduria, e cila arrinte shkallën më të lartë. Se heroi nga xhungla ishte mbinjeriu ynë. Ai mund të zgjidhte edhe të pamundshmen. Amerikan më. Nga ne të rinjtë nuk guxonte askush të pajtohej me atë që fliste çarshia. Kryesore, xhungla trokiste edhe sokaqeve tona, bile rëndë.

Sy vezullues më përcillnin nga të dy anët e bregut. Në mes Urës së Shenjtë dhe Grykës së Drinit i ngjaja një dallëndysheje, e cila hulumtonte drejtpeshimin e vet. Por, zhgënjimi ndodhi kur mësova se filmi “Tarzani” ishte një truk fantastik, i xhiruar diku në ndonjë kopsht zoologjik, ose në një kadë gjiganteske prej gome. Aty heroi ynë ishte vetëm një kukull në dorën e padukshme, që ne nuk e shihnim. Çfarë fuqie ishte ajo, or zot?

Ditën kur Tarzani na braktiste, qyteti hallakatej. Një fjalë nuk e thoshte kush. Det Kaçi dilte para kinemasë së vjetër me duar në xhepa. Pëshpëriste diç nëpër dhëmbë. Fjalët e tij kush i përcillte me fishkëllimë e kush me ndonjë guri në drejtim të xhamave të zeza. Prapë me ne kishin punë forcat e rendit. Me ndonjë plagë të re ngrysej qyteti.

Tek kisha hyrë në bylyk dhe në kujtesën time vendin e Tarzanit e kishte zënë një ëngjullore, Det Kaçi kishte zgjuar qytetin në këmbë. Ishte kthyer Tarzani në mes nesh pas disa vjetësh. Unë kisha zbardhur dhëmbët. Në sytë e mi kishte parë një dritë të çuditshme ëngjullorja, për të cilën më foli shumë më vonë. Ai nuk ishte më heroi im. Shkaktar për këtë ishte aktori Bejker, ndoshta, i cili nuk mahnitte dhe na bëhej se ishte një antihero. Nuk kishin ndodhur më as thyerje dritaresh as dyersh. Një ditë Tarzani kishte braktisur qytetin tonë pa bërë fije zhurme. Unë ndahesha definitivisht nga mosha e adoleshencës. Fytyrës i kisha rënë briskun e parë.

Tash unë isha ai djaloshi i sokaqeve të qytetit tim: Flokëverdhi. Binte në sy: zbathur e me një kanotiere detari. Në kaçurrelat e tij, tregonin, nuk kishte rrëshqitur kurrë krahri. Me një karafil të kuq, në skaj të buzëve, e hapte Çarshinë e Madhe dhe mbyllte atë të Voglën. Me poetin e Mëhallës së Hadumit pinin nga një kafe në kafenenë “Atdheu”. Aty ushtronin edhe leksionin e ri të patriotizmit. Zbriste tevona në Taphane. Te Kasaphana përcillte fundin e luftës së rosakëve, të shoqëruar nga britmat e sharjet e vizitorëve të shumtë, që me ferk i linin shtretërit e tinëz grave të përgjumuara strukeshin në breg të Krenës për të parë se cili rosak do të fitojë. Ca ktheheshin të dëshpëruar. Edhe në luftën e shpezëve kishte hile. Flokëverdhi kalonte Urën e Taphanes. I lante sytë te Kroni i Panxhallës. Tregonin se aty një zemërplasur, në pikë të natës, dilte në këmishë e brek për të takuar Floçkën, që i kishte ikur nga shtrati. Bindte mëhallën se ajo kishte qenë e ëndërruara e tij, madje dhe virgjinë. Sy e buzë të saj ishin përzierë me ujin e ftohtë, që rridhte me rrëmbim nga solonjara e lartë. Një natë e kishin gjetur cipërdoncullak. Imitonte diç nën dritën e hënës dhe ushtimën e ujit. Për të nuk dihet më asgjë.

Sapo dilte dielli mbi Çabrat ose ngatërrohej nëpër degët e hardhive të dendura, Flokëverdhin e zinte mbrëmja në Fusha të Bajram Pashës. Ikte në breg të Erenikut me ëngjulloren nën sqetull. Nuk ktheheshin derisa çmështilleshin nga nata e kaluar, që i kishte sosur. Loja fshehtas kishte zgjatur me vjet.

Në krye të Çarshisë së Madhe prapë ishte parë Flokëverdhi me një karafil në buzë. Ndoshta ishte gjetur rastësisht në kasabanë më të çuditshme të vilajetit. Pas origjinës, aty kishte dhe një guri, që mbante emrin e tij, diku atje mbi Urë të Shenjtë.

Përmallshëm, poshtë e lart, i kishte rënë qytetit. Nuk ekzistonte më romantika e dikurshme: Çarshia e Madhe, as e Vogla, as Taphanet, as Kroni i Panxhallës me solonjare, as Fushat e Bajram Pashës. Bile nuk dihej as varri i Bajram Daklanit e Kulla e Bajram Currit. Ekzistueka djali, që i ditka të gjitha, thoshin. Por ai nuk dukej më; se nuk ekzistonte as xhiri i Jahocit, as i Shahës, as Ura e Tabakëve. Asgjë nuk ekzistonte më. Katrahurë kishte ndodhur në kujtesën e njeriut. Një tmerr i paparë si në poezinë e një miku të tij.

Flokëverdhi ishte nisur drejt Urës së lartë një verë të vonë. Miti për djaloshin, që nuk ekzistonte, prapë kishte nisur të pëshpëritet në mes turmës së derdhur në të dy anët e Drinit: Oi nonooo, paska ardhë Taljani…

Pse ua kisha prishur imazhin për djaloshin që e kërkonin?

Isha ulur pranë Ujit të Madh, ballë urës përrallërore, ku dhe babai im kishte vënë gurin. Dikush në rërë kishte shkruar emrin e heroit të fëmijërisë sime: Tarzani. Kisha buzëqeshur. Me një shkop fshiva vetëm germën z. Në vend të saj e vura c. Vogëlushi, që më rrinte mbi kokë, zgurdullueshëm më kishte shikuar. Dikur mori vrapin. E dëgjova kur me rrëmbim dilte nga hija ime. Nuk di as vetë: Urës së Shenjtë ia kisha kthyer shpinën apo ajo më refuzonte me atë madhështinë e saj. Më kishte rënë karafili i kuq nga skaji i buzëve, aty te këmbët. Isha plotësisht i humbur në mes turmës, që gumëzhinte tmerrshëm rreth meje. Oh, zot, fundi ishte?

Kishte ndodhur lufta pastaj. Njeriu nuk vlente as sa një mi. Varre masive. Pastrime etnike. Plaçkitje. Në forma më tragjike reprizohej Toplica, Çamëria… Qindvjeçarët shtonin: E shikoni, nuk e kemi pasur lehtë as ne me ardhacakët. Mos e kanë rrënuar edhe Urën? Kisha pyetur. A ishte shfaqur ndonjë përendi i ri? Është koha e tyre. Ka diçka nga antikiteti. Sidomos ta kujton shfaqjen e fisve sllave, rrënuesve të qytetërimeve të lashta…

 

 

ZOGU I TEJDUKSHËM

 

Në besë lajmëronte Dritëro Agolli se afër Maltës e kanë syrgjynosur piratët ulqinakë Servantesin e famshëm. Ia kishin vënë prangat tek çonte dashuri me një mullate. Spanja është alarmuar nga ky gjest i pahijshëm i shqiptarëve. Aty-këtu në Arbëri flitet se atë e kanë ngujuar diku në Kullën e Balshajve. Ruhet në fshehtësinë më të madhe nga fuqitë e mëdha. Pse? Askush nuk e di. Bile as Sanço Pança, i cili me një varkë bambusi arriti në vendin tonë pa Don Kishotin. Burri i botës nuk e sheh të arsyeshme të na thotë asnjë gjysmë fjale për babanë e trurit të kthjellët njerëzor: A është e vërtetë se ai gjendet në duart e shqiptarëve? Devolliti kërkonte të dijë për fatin e mëtutjeshëm të Servantesit se po shkruante një roman për burgimet e mëdha të tij në mes të shqiptarëve.

Tek pinim e hanim qefulla në një tavernë kallamishteje në derdhje të Bunës, fill e për pe i tregova poetit B. Në besë i thashë, në qytetin tuaj gjendet i ngujuar truri i kthjellët njerëzor. Turp është të torturohet nga piratët ulqinakë. Ia bëra me dije se Agolli kërkon lirimin e tij të menjëhershëm dhe hyn dorëzan me krejt ç’ka. Poeti B. vetëm shtoi: Servantesin ende nuk e kanë liruar? Do ta shohim.

Pas hulumtimeve disavjeçare e të hollësishme ishte paraqitur prapë poeti B. nga Cepi i Epërm i Ilirisë: për Servantesin dihet më pak këndej se në Arbëri. Hulumtimet, megjithatë, nuk do t’i ndërpresim. Është nder për Ulciniumin tonë përkundër protestave të shumta të Spanjës. Flitet për ca fosile të dyshimta. Mund të jenë edhe nga koha e atij të krisurit. Por këndej pari kurrë nuk është luftuar me mullinj ere. Ashtu na thonë baballarët. Do ta lajmërojmë devollitin bekri, sapo të mësojmë diçka të re. Ca gjëra i biseduam me poetin skarpiot, të cilin e kishte qitur udha këndej Bune. Njërën nga porositë e mbështolli me gjeth ulliri dhe e përbiu, pastaj desh na rrënoi Kullën me bubullimë.

Devolliti nuk pran: A e gjetën Servantesin? Nuk më vete humori …

Me muzgun e parë zbrita nga Kulla e Balshajve. Desh u rrokullisa atje në hon nga trupat e cullakuar. Mezi u përbirova nëpër turmë. Tek një bango, nën kurorën e një rrapi zura vend, aty në mes dy makrorestoranteve, që nuk kishin në mes tyre as njëqind metra. Por ishin larg njëri-tjetrit sa më bëhej nganjëherë se bangoja, ku vetmoja unë i ngjante një planeti të humbur, që rastësisht ishte shkëputur nga sistemi i tij dhe dergjej aty para këmbëve të mia. Më vonë u shndërrua çdo gjë në zhurmë.Vizullonin vetëm lëkura dhe sytë e mi. Mos e takoja Servantesin në shoqëri me poetin B.

Në anën e majtë, ku ikte udha në Plazhin e Madh, aty tek Ura, siç njoftonte devolliti, piratët mund ta kenë futur Servantesin tebdil në qytet. Dhe sipas tij, trurit të kthjellët njerëzor i kishin premtuar, se do ta lironin ditën kur të përfundojë kallëzimi për Don Kishotin. U bënë ca vjet e kallëzimi nuk përfundon. Gjë tjetër nuk dihej. Në fund të kësaj udhe gjendej njëri nga makrorestorantet, që më mbulonte me hije të drunjve të lartë. Pak më tutje ishte bangoja, ku shpaloja një zog të bardhë, të cilin ma dërgonin vashat e rëna nga Libohova e largët. Zogu nuk ishte i zakonshëm. Kishte diçka që u mungonte zogjve veriakë. Dhe tek më jepte ujë, në gaz më kishte thënë njëra: Zogu ishte rritur diku tej Ujit të Madh. Prandaj mundëson të shohësh krejt ç’ndodh në bregun tjetër. Është i tejdukshëm. Mund edhe të humbësh në brendinë e tij. Unë e kisha vënë mjekrën në mes të dy shuplakave. E shikoja siluetën e vashës si largohej. Më kishte bezdisur me atë zog, i cili hapte krahët e më bënte hije kur dielli soste në kokë. Dhe isha mësuar disi me të. Ditën kur ai nuk binte në shuplakën time, ndieja në vete vakum të madh. Dhe kur pritja fluturimin e tij, nga makrorestoranti tjetër një zë më kishte qitur në kokërr të shpinës. Pa dashje zogu i tejdukshëm kishte vazhduar fluturimin. Isha kthyer në anën e djathtë. Rruga shpiente në qytetin e lashtë. E shkilnin krajanët në këmishë e brekë, ashtu dathur me gra e fëmijë, ngujoheshin në Kullën e Balshajve sa herë i ndiqnin fusharakët ose kur barinjtë ua hante ndonjë bajloz.

Në cepin e krahut më ishte shembur një copë muzgu, sytë e të cilit nuk i kisha harruar. E kisha prekur me dorën e majtë: Fëmijëria ime me ibrik në dorë! Pastaj kisha humbur ngadalë në dredhën, që më kishte mbështjellë. Ndieja rrapëllimin e çepengave të Çarshisë së Madhe, atë atmosferë kasabaje me një fjalor të lodhur: këngët e vjetra që monotonshëm mbaronin diku pas mesnate, atëherë kur gratë shterpe dilnin në oborr dhe i shtrydhnin gjinjtë në dritë të hënës. Ndieja thyerje dyersh nga komitët e rraskapitur: ngulfatjen e hieroglifeve të fëmijërisë të dredhura sokaqeve të Gjakovës. Me skaj buze i kisha buzëqeshur asaj tufe muzgu, që ma kishte fërfëlluar nga xhepi i djathtë miku i fëmijërisë. Isha bërë pjesë e turmës. Ajo nuk ishte magji. Më vinte erë shkrumbi. Kallej diçka në mua. Nuk kishte të bëjë as me nostalgji. Në mes zogut të tejdukshëm, që krijonte perëndinë e re dhe copës së muzgut, që më kishte mbështjellë tmerrshëm, kishin kaluar vjet. Por një popull që nuk është në gjendje të vlerësojë ai nuk është në gjendje të kontribuojë, as të mbrojë lirinë e vet.

Më vonë në qiellin qiqërr kisha veneruar një njollë: përgjakeshin zogu i tejdukshëm me atë copë muzgu, që ishte ngritur çuditshëm nga krahu im. Çfarë do të jetë e ardhmja, cilës udhë të shkel? Turma e gjorë kishte mbetur me gisht në gojë, unë galuc në bangon time të vetmisë. Asgjë nuk ishte më këngë, vetëm zhurmë. Në mes dy makrorestoranteve zhvillohej garë e hatashme në mes të kaluarës e të ardhmes, të cilës përgjakesha t’ia shoh fytyrën. Vizioni im ishte gozhduar diku në horizont.

Dikur lëviza vendit. Shthurje në të dy anët. Pak më parë isha ndarë nga fëmijëria dhe nuk kisha arritur as të ngihem me ujë nga ibriku i nënës. Tani ku shkilja, në mjegull? Obobooo. Ç’m’u kishte kujtuar Servantesi. Kisha rënë në anën tjetër të bangos.

Natën nga dritat përreth dalloja Kullën e Balshajve. Trupin e saj të frikësuar si një hata, që kishte mbirë aty në qytetin e labirintheve. Miku im nga Arbëria më bezdiste se diku aty e kishin ngujuar trurin e kthjellët njerëzor. Tërë Devollin e jap për Servantesin. Bini në gjurmë…!

Poeti B: Punë e kotë kjo!

Me Bindin në krahë ishte larguar. Pa pritur më kishte rrjedhur një lot. Dikur gulshima më kishte mundur. Vajin ma kishin dëgjuar deri në Shkodër. Nga turma ishte ndarë një zonjë. Padiktueshëm m’u kishte afruar: Pse qani zotëri? Kishte pyetur me një zë gjentil. Qaj, ashtu… Dua të qaj se më ka marrë malli zonjë. Pra punë për mua pse qaj. Pakëz arrogançe iu kisha përgjigjur. Dhe pasi isha shfryrë mirë së qari kisha zënë të qesh si një i shkalluar. Nga turma ishte ndarë prapë zonja e mëparshme. Ishte afruar në majë të gishtërinjve duke u luhatur: Zotëri, vërtet pse qanit? Zërin e kishte më të hareshëm se herën e kaluar. Me sy pakëz më të ndrtitshëm e kisha shikuar duke thënë pikëllueshëm: Qaja për të kaluarën time, zonjë. Ashtu! Me një ton krejt tjetër kishte folur ajo. Në vendin e mëparshëm ishte kthyer duke shkelur rëndë. Pastaj ishte nisur në drejtim të Ujit të Madh, pas së cilës kisha vrapuar edhe unë.

Si do ta përfundojë Dritëro Agolli romanin për Servantesin një zot e di. Spanjolli i krisur na nxori punë të madhe. Humbëm mjaft kohë pas tij. Do të ishte mirë Sanço Pançon ta mbajnë peng atje në Arbëri. Nëse është gjallë, Servantesi do të paraqitet vetë, mbasi heronjtë iu shkapërdherdhën. Është koha t’i kërkojë, të peshojë besnikërinë e tyre.

Nuk dukeshin më kulmet nga Uji i Madh.

Mbaj mend se hëna ishte pesëmbëdhjetëshe dhe këmbëzbathur bridhte gjithandej Vendenisit.

(Ulqin, 1994).

 

TETEKU

 

Teteku e kishte sajuar apo qitur në dritë një fjalë për gaz. Në trupin e saj hiç më pak as më shumë nuk kishte se gjashtë shkronja. Përdorimi i saj bëhej me kohë. Gjuhëtarët ngulnin këmbë se nuk ishte ky ndonjëfarë zbulimi. Madje këtë biçim fjale e kishte përdorur më parë edhe një gjakovar, megjithëse origjina e saj mund të hulumtohej më herët, nga koha e Buzukut ndoshta. Nëpër trojet tona qarkullonin mjaft fjalë të tilla. I kishte dalë nga goja madje dhe Kastriotit.

Mirëpo, në momentin kur kthehej ose ringjallej – e shëndetshme e plotë zehër, ishte më se një dush për gjuhësinë. Ishte përfolur dhe bërë çështje se kjo fjalë gjendej jashtë përdorimit, bile nuk e shfrytëzonin as ata që kokën e bënin pazar. Ja, pra, ajo shpalosej. E paemër. Enigmatike. Përplaset në mes nesh, frymon dhe na shpëton nganjëherë kur venerojmë ndonjë të shembur. Dërmohet dhe prapë në këmbë të qelqta përdridhet hapësirës. Autorin e saj, i cili e nxori nga harresa, nuk mund të mos e përmendësh. Ai quhet Teteku.

Interesimi për historinë e saj sa vjen e bëhet problem. Me poetin B. ramë deri në Shas të Ulciniumit. Hulumtuam nëpër arkiva të tij se mos ka mbetur ndonjë gjurmë apo gjymtyrë e saj në ndonjë tra. Edhe fjalët harrohen. Ato nxirren nga përdorimi. Vdesin. Atëherë nis të vdesë edhe gjuha, populli. Ose ato gjymtohen e kërkohet të bëhet shërimi i tyre shumë vonë. Mu për këtë shkuarja në Shas kishte rëndësi të posaçme. Me nxjerrjen në dritë të kësaj fjale, ne mund të shkaktonim hallakamë edhe në metropole. Përmes saj po ashtu mund të konstatonim edhe ekzistimin e shtypshkronjës së parë shqiptare, ku ishin shtypur librat e baballarëve tanë. Nëse mundemi dhe na mban shëndeti, rrënimi i supozimeve dashakeqe rreth varfërisë së gjuhës sonë deri te fjala që, rastësisht e kishte sajuar apo rizbuluar Teteku, është krejt afër. Çarshia e Trurit të Kombit pret këtë sihariq nga udhëtimi ynë në Shas. Bën përpjekje ta konservojë e të konkurojë e të flitet në kongrese për një zbulim të rëndësishëm gjuhësor. Me këtë rast ca thonin nuk bën të harrohet sajuesi as shënuesi i saj. Fat nëse nuk konstatohet se fjala nuk është e sotme. Do të dëshmonim se gjuha ka origjinë të lashtë nga kohët vërtet më të hershme se Buzuku.

Puna shkonte mbarë derisa nuk u shfaq një i krisur e tha se kjo fjalë megjithatë ka të meta. Mendonte se është e pakuptueshme shkaku i një germe që në trupin e saj ishte montuar gabimisht, ose Teteku nuk kishte pasur kujdes tek na dërgonte me e-mail. Si e tillë vështirë të pranohet. Vlerë kapitale dhe autoriale do të ishte ndoshta, po qe se në vend të c-së të vihej germa s. Stafi gjuhësor kategorikisht kishte kundërshtuar. Me ndërrimin apo zëvendësimin e germave humbaste kuptimin, po ashtu vizuelisht nuk mund të kapej forma e përmbajtjes. Në rastin e parë gazin e shkaktonte shqiptimi, pra i germës c, e ruante fuqinë e demaskimit të shembjes, e cila ka zënë të përhapet në vilajetin tonë. Në rastin e dytë dëshmonte për shpërbërje të mëdha.

U shënuan edhe ca vërejtje të tjera rreth kësaj fjale, të cilën e kishte sajuar apo nxjerrë në dritë Teteku dhe na kishte dërguar me e-mail derisa shkruante veprën e vet kapitale. Fjala ishte reprezentative, megjithatë. Avanconte gjuhën e Buzukut. Madje ishte për një çikë më afër nderimit ndërKombëtar. Si e tillë, çfarë na është, e lansojmë si të mbërrime tonë, por nuk mund të bëhet çështje dhe në kongrese ndërkombëtare. Planeti ynë bën të pësojë ndonjë havari nga grekosllavët e të mos e dëgjojë kush fjalën e rrallë, që dy-tri herë i kishte rrëshqitur nga goja edhe Kastriotit. Bile shoku Enver e kishte majë gjuhe.

Shkuarja në Shas të Ulciniumit lë mundësi të reja zbuluese. Teteku mirë kishte bërë që edhe një herë e aktualizoi fjalën, ose e kishte nxjerrë nga bagazhi ynë gjuhësor para se të fundosej liburna në grykën e Otrantos. Lashtësia e saj po të vërtetohet, shumëçka rreth nesh ndërron; po ashtu dhe në vetë Europën e përgjumur që nuk është hiq më e moçme se fjala e Tetekut. Në kavanoza të akulltë, a mund të konservohet qytetërimi i ri, të ruhet drejtpeshimi?

Hulumtimet në arkivat e 360 kishave të Shasit kishin shqetësuar tepër grekosllavët: Zorrët litarë, lëkurën opinga, opinga lëkurën, litarë zorrët… oboboooo… burrecat e Heliadës, ç’po m’i kujtojnë minjtë e stepës! Zbulimi i asaj fjale ndikonte në baraspeshë në Gadishullin Ilirik. Pra, me fjalën e Tetekut dëshmohej se ne vërtet qenkemi rrënjë e lashtë dhe e fortë që vështirë shkulet, edhe pse tokën e kemi të brishtë. Ne ruajtëm shëndetin e gjuhës deri në ditën e sotme, për të cilën vazhdon interesimi i mendjeve të ndritura. Edhe Xhojsi i famshëm tek shkruante Zgjimin e Finigenit kishte shkundur shumë fjalë shqipe dhe kishte pyetur edhe për këtë biçim fjalë që, më në fund, Teteku e shpëtoi nga harresa e sigurt.

Mesazhi është se fjalët e gjuha ruhen nga harrimi, të mos harxhohen vend e pavend. Mund të kemi probleme më vonë rreth dëshmisë se kush jemi. Pra, fjalën që e sajoi ose e zbuloi Teteku nuk ka nevojë publikisht ta shqiptojmë. Ndoshta, mu këtu qëndron edhe fatkeqësia e saj se, ekziston edhe për të cenzura. Apo nga teneqet nuk ka bukë. Ato siç nxehen dhe ftohen, shpejt dalin nga loja.

Arriti Ivetëquajturi, Iashtuquajturi aty, Igjithëfuqishmi këndej-andej. Mbante një çantë të zezë. Skllotë e kishte bërë ku kishte shkelur. Megjithëse fytyrën ia pamë tek ngjitej shkallëve. Gjuhëtari kishte veneruar në fytyrën e tij një hije të çuditshme nga paneli i padukshëm, që e kishte ndarë likpërmjet. Rreth fjalës së Tetekut, sapo fliste për dëshmi të reja, iu duk interesante ajo fytyrë si maskotë atje lartë. Se montimi e çmontimi i fjalëve në Shas ishte tmerrues; kishte shkaktuar dyshime edhe në rikonstruimin e gjërave të tjera nga lashtësia. Me dhembje tha se nuk di një fjalë që nuk ekziston në Fjalorin Kombëtar bën të lansohet në Planetin tonë.

Tek përcillte demonstrimin e Gjuhëtarit ishte zgërdhirë Ivetëquajturi, i cili shkaktoi nervozë me fishkëllimën e tij. U shtrembërua shkallëve sa për pak ra. Nxori një kokërr fasule. Në mes aty e hodhi. Dhe biseda u ndërpre. Gjuhëtari e ndjeu veten tepër të fyer. Megjithate rrokullisja e fasules e bëri kureshtar. Shënoi diçka në notesin e vet. Shenjat e fjalës vështirë të kapeshin, të asaj bezdisëse që e kishte sajuar apo rikthyer në jetë Teteku tek shkruante veprën e tij kapitale mbi shpërbërjet.

Poeti B. reagoi pa pardon. Ivetëquajturi nuk e pranoi, sidomos gjestin e Gjuhëtarit, që fjalën vazhdoi ta zhvlerësojë. Më mirë arkivat e Shasit t’i shkundim edhe njëherë, tha ai. Montimi i fjalës bën të jetë i gabueshëm, ka aty ndonjë defekt, që duhet shikuar sërish e-mailin.

Pas ca kohe u kthye ekspedita nga Shasi. Më i shqetësuar ishte poeti B. Nga hulumtimet rreth fjalës nuk ka shenjë se rrymat e ublave e kishin fshirë, tha. Por ndodhi një e keqe, Dritëro Agollin e kishin parë në TV tek u bënte lutje rrënuesve të gjuhës. Për pak nuk kishte qajtur për gjuhën e perëndive dhe për Nënën Shqipëri. Kishte sharë fjalën për të cilën debatohej. Ç’do të thotë kjo, zoti e di. Liria vërtet na qenka një mut i madh, tha poeti B.

Lajmi se devolliti mund të qajë mori dheun. Në fund të sallës iu afrova grupit dramatik. Rreth tryezës ishin tubuar gabimisht, ku debatohej mbi historinë e një fjale, ndërsa skeçi i Art Bostonit nga Kungëllia e Epërme ushtrohej në një bodrum. Paska qarë Dritëro Agolli? Pyeta poetin B. Dhe fort, tha ai. Kjo është ditë zije kur qan gazi i kombit.

Nga lart ra para nesh një kokërr fasuleje. Ivetëquajturi i hodhi pastaj dhe të tjerat derisa e zbrazi çantën. U luhat nëpër shkallë. Më ha palla, tha, që nuk mund e zbuluat enigmën e fjalës së Tetekut. Isha larguar pa thënë gjë. Në krye të udhës u duk telallxhiu i kohës së Luigjit XIV. Çfarë haberi do të na thoshte. Hulumtimi i mëtutjeshëm i fjalës së sajuar apo të rizbuluar, ku u zëvendësua germa c me s, mbetet të debatohet në kohë më të qeta; se a ishte i qëlluar ky ndërrim.

Mungonte brisku i berberit t’ia shihnim surratin Tetekut…

 

Marrë nga përmbledhja me tregime “Fundi i mitit”. Ndalohet riprodhimi i paautorizuar i përmbajtjes së kësaj faqeje.