Bislim Ahmetaj: Gjuha si fill i mbijetesës

“Shënime të shpejta për romanin “Hijet e muzgut” të shkrimtarit Arben Kallamata.

Isha mes qindra njerëzve në Tetovë i ftuar në ceremonitë e organizuara në përvjetorin e 25 të Universitetit Shtetëror të Tetovës kur m’u dridh telefoni, e nxorra nga xhepi, ishte një mesazh që vinte nga një numër që nuk ishte i listuar me emër në telefonin tim.
E hapa dhe lexova “Miredita, jam nje shok i Ben Kallamates. Me ka dhënë një porosi për ju. Kur të keni mundesi, më telefononi tek ky numër. Faleminderit”- ky ishte teksti.
Arben Kallamatën nuk e kam takuar kurrë, e kam njohur thjesht si një publiçist që lëshon shigjeta ironike të shpeshta në qiellin e qelbur të politikës shqiptare.
Arbri më kishte thënë që shkruan letërsi elitare.
Unë s’kisha lexuar qoftë edhe një tregim të tij. Mendja më shkoj se porosia e Ben Kallamatës do të ishte ndonjë libër i tij i ri.
S’arrita as t’i kthej përgjigje dërguesit të mesazhit në numrin e panjohur.
Kur u ktheva në Shqipëri e thirra në telefon numrin e panjohur i cili më tha që kishte dy libra nga Beni, një për ty dhe një për Arbrin, është romani i tij i fundit “Hijet e Muzgut” i cili sapo ka dalë nga shtypi.
U gjetëm shpejt me mikun e Benit edhe pse nuk qe e lehtë për shkak të adresarit të Tiranës që vazhdon të jetë njëlloj si në kopshtin e S’Edinit ku Zoti vendosi Qygjën dhe Palloshin, personazhet kryesore të romanit “Hijet e Muzgut”
Libri m’u duk i trashë dhe ishte i tillë, plot 414 faqe, duke u rrotulluar në trafikun e tmerrshëm të vendit të Qygjes dhe Palloshit përtypa një shprehje që e kam prodhuar kohë më parë. “Jo çdo libër i trashë është shkruar nga një mendje e hollë”, çka nënkuptoj tek nënvetëdija ime se do marr mundimin t’i lexoj nja 30 apo më e shumta 50 faqe, aq sa për ta vlerësuar respektin që kishte treguar autori i këtij romani për të ma dërguar librin e tij në dy kopje, një për mua dhe një për Arbrin.
Në darkë vonë kur iu dorëzova krevatit e nisa leximin e romanit “Hijet e muzgut” jo pa mundim, pastaj eca, eca dhe në mëngjes e gjeta librin mbi sy fiks në faqen 70-të.
Që do të thotë që jo vetëm mund të lexohej por të përbinte dhe të bënte të mos i shqitesh pa e mbaruar as kur je duke ngrënë dhe as kur je duke menduar që mund të dalësh jashtë për një kafe.
Të 414 faqet e këtij romani janë një triller magjik, një humor dhe sarkazëm e larë me ironi të hollë bash si venat e trurit të një filozofi.
Autori edhe pse dredhon, kamuflon, trillon, tallet, anatemon, mitizon dhe pse jo shpesh edhe tall ‘me nderen’ me historinë e paraardhësve të tij tregon që është një hulumtues dhe njohës i përpiktë i historisë së njerëzimit dhe për më tepër i historisë së paraadhësve të tij që nga pellazgët dhe deri tek ‘rilindasit’.
Ku në qendër të këtij evolucioni ka vënë me sarkazëm, por edhe me fakte të hiperbolizuara dhe të mbytura me humor dhe sarkazëm, tiparet thelbësore që karakterizojnë shqiptarët.
Të cilat janë shpesh asgjë-ja, hiç-i, mos-i.
Historia e gjakut tonë, e mbijetesës tonë, e qënies sonë biologjike është gjuha e Zotit, gjuha që foli Qygja dhe Palloshi, gjuha që folën Pellazgët si trashëgimtarë të Palloshit, gjuha e Qygjes që më vonë u ba gjuha e Shqipes.
Gjuha, ky tipar që na lidh, që na banë të veçantë, që na banë të dallueshëm është filli i jetës dhe i vetmi tingull që kumbon kumbueshëm dhe na shquan që jemi nji komb, nji etni, nji gjenialitet krejtësisht i ndryshëm prej të tjerëve që herë i kemi bërë e herë na kanë bërë, ky është filli serioz dhe dominues i romanit që e lexova me një frymë.
Kjo ishte edhe arsyeja pse isha në Tetovë aty ku mora mesazhin nga miku i Benit i cili ishte kujdesur për botimin e librit në shqip tek “Toena”
Pak kush e di në Shqipëri se sa gjak, sa vuajtje dhe sakrifica janë dashur që shqiptarët e Maqedonisë ta kishin Universitetin e Tetovës që sot mban emrin e themeluesit dhe veprimtarit Fadil Sylejmani.
Gjuha shqipe ashtë ‘Nyja Gordiane’ që na ka mbajtë gjallë, këtë ‘nyje’ Arben Kallamata e ka kapë për fyti dhe i ka sjellë letërsisë shqipe një roman mahnitës që të rremben e të merr me veti, aq sa kur e mbaron të vjen keq, ndihesh bosh, të dhemb stomaku. Aq keq më erdhi kur e mbarova sa nisa të lexoj një roman të Murakamit për të ikur larg atje në Lindjen e Largët.
Tiranë me 27 Dhjetor 2019