Abuzimi seksual i të miturve: midis brishtësisë dhe indiferencës
Për të luftuar abuzimin seksual të të miturve, duhet të fillojmë nga konflikti midis asaj që përjeton fëmija dhe frikës ndaj botës së të rriturve
Abuzimi seksual i fëmijëve është një nga format më ekstreme të dhunës në shoqërinë tonë. Dëmton zhvillimin fizik, psikologjik, emocional dhe shoqëror të fëmijëve.
Është një fenomen me përmasa të mëdha: sipas Kombeve të Bashkuara, rreth 10% e të miturve evropianë janë ose kanë qenë viktima të një forme të abuzimit seksual.Përgjatë viteve të punës kam hasur raste të abuzimeve seksuale brënda familjes dhe jo vetwm ,nga njërëzit që duhet të ishin më të afërt ,nga ata që të japin jetë. Megjithatë, është e vështirë të njihet efekti shkatërrues që mund të krijojë, edhe pas shumë vitesh. Shpesh nuk kuptohet me të vërtetë se çfarë ndodh me një fëmijë të abuzuar dhe të rritur, të prekur thellë nga tregimet e viktimës, kanë tendencë të mos dëgjojnë me kujdes, të dyshojnë.
Baza e zhdukjes së këtij fenomeni është të përmirësojë studimin dhe mirëkuptimin e saj, të ndihmojë të miturit që janë viktima të abuzimit. Përkundrazi, ndodh shpesh që të rriturit dyshojnë në fjalët e një fëmije, ndërsa viktima lufton të shprehë atë që ndjen dhe ka përjetuar.
Pesë fazat e përshtatjes ndaj abuzimit
Një nga teoritë që mund të na ndihmojë të kuptojmë se çfarë u ndodh këtyre fëmijëve është Sindroma e Përshtatjes së Abuzimit, e zhvilluar nga psikiatri amerikan Roland Summit (1987). Autori e ndan këtë sindromë në pesë faza.
Fillon me atë të “fshehtësisë”, në të cilën i mituri manipulohet emocionalisht. Para abuzimit, krijohet një kontekst i errët, ku fëmija mund të perceptojë se diçka nuk është në rregull, por megjithatë i beson fjalës së të rriturit. Abuzuesi merr nënshtrimin fizik dhe emocional të të miturit, i cili është në situatë frike dhe pasigurie. Shpesh viktimat thonë se kushdo që i shkaktoi dhunë atij “ishte i mirë” dhe se ai nuk raportoi sepse “iu kërkua të mos thoshte asgjë”.
Faza e dytë është “ndjenja e pafuqisë”. Fëmija viktimë e abuzimit është në gjendje të cenueshme dhe mungesës së mbështetjes. Vuajnë nga braktisja dhe mungesa e mbrojtjes. Abuzuesi mund të përfitojë nga kjo, duke përfituar nga nevoja për dashuri që ka fëmija.
Në një situatë abuzimi seksual kronik dhe të përsëritur, fëmija kërkon dëshpërimisht një ekuilibër, i përshtatet dhimbjes dhe dhunës. Në fakt ai/ajo shkëputet nga ajo që i ka ndodhur. Mundohet të izolojë emocionet e shkaktuara nga abuzimi në mënyrë që të mos pushtojë pjesën tjetër të jetës së tij. Kështu i mituri mban një fasadë të normalitetit, pa treguar vuajtjet e tij. Ai përshtatet me traumën. Kjo është faza e tretë, e cila Samiti e quan “bllokim dhe adaptim”, dhe shpjegon se sa shpesh të rriturit e tjerë që rrethojnë fëmijën e abuzuar nuk janë në dijeni të asaj që po ndodh me ta.
Faza tjetër është ajo e “zbulimit të vonuar, konfliktual dhe jo bindës”. I zhytur në frikë dhe manipulime nga i rrituri, i mituri nuk ka gjasa ta raportojë atë spontanisht, madje edhe më pak jashtë familjes. Sidoqoftë, mund të ndodhë që dhuna të zbulohet aksidentalisht ose një profesionist mjekësor të ndërgjegjësohet për të. Ose, i mituri gjen mundësinë për të raportuar në një kohë krize brenda familjes. Por denoncimi vetë çon në një krizë të re dhe në reagimin e familjes dhe kjo shpesh bën që viktima të ndjehet fajtor, frikëra të tjera, turp. I mituri mund të ndihet përgjegjës për reagimin e të rriturve, të pendohet që ka folur dhe si pasojë – kjo është faza e fundit që Samiti e quan “tërheqje” – duke shkuar aq larg sa të thotë se ai/ajo e kishte gabim, nuk e kujton mirë .
Përgjegjësia e të rriturve
Tani le ta kthejmë vëmendjen tek të rriturit. Shpesh ata nuk dinë të dëgjojnë kërkesat e fëmijëve për ndihmë ose si të ndërhyjnë. Ato janë pengesa të lidhura me mitet dhe paragjykimet e gabuara: besohet, për shembull, se abuzimi seksual i të miturve ndodh vetëm në klasat më të ulëta socio-ekonomike, ose që fëmijët gënjejnë ose ekzagjerojnë tregimet e tyre, ose që këto gjëra kanë të bëjnë vetëm me vajzat dhe në çdo rast janë shumë e rrallë. Shumë njerëz janë akoma të bindur se abuzimet ndodhin vetëm jashtë shtëpisë dhe se ato janë serioze vetëm nëse përfshijnë bashkësinë. Ose që vetë të miturit provokojnë ose joshin të rriturit dhe për këtë arsye ata janë përgjegjës aktiv për abuzimin.
Por ata që punojnë në këtë fushë e dinë shumë mirë që e gjithë kjo është e rremë: abuzimet ndodhin në të gjitha nivelet e shoqërisë, në dëm të djemve dhe vajzave. Një fëmijë nuk ka gjasa të shpikë një episod abuzimi. Abuzimet që kryesisht kryhen brenda familjes ose nga të njohurit: në përgjithësi, ekziston një marrëdhënie besimi ose afeksioni para-ekzistues midis abuzuar dhe abuzuesit.
Për më tepër, është e nevojshme të zgjerojmë konceptin tonë të abuzimit seksual: kjo nuk kufizohet vetëm në depërtim. Për të miturit, episodet e ekspozimit, masturbimit dhe kontaktit me organet gjenitale gjithashtu mund të kenë efekte shkatërruese. Dhe është një gabim i rrezikshëm të mendosh që fëmijët kanë disa përgjegjësi pasi janë ata që kërkojnë dashuri dhe kontakt fizik. Ata janë të pafajshëm, megjithëse kanë nevojë për afërsi, përkëdhelje, përqafime të përshtatshme për moshën e tyre. Fajësimi i tyre për këtë nuk është gjë tjetër veçse një mënyrë e poshtër për të hequr përgjegjësinë nga të rriturit.
Abuzimi seksual i të miturve buron nga faktorë të ndryshëm. Për ta luftuar atë, duhet të fillojmë nga pika qendrore e pyetjes, domethënë konflikti midis përvojës së fëmijës dhe indiferencës së botës së të rriturve.
• Ne duhet të promovojmë një vetëdije më të madhe për rreziqet ndaj të cilëve janë të ekspozuar të miturit,
• si dhe të crrënjosim mitet dhe besimet e gabuara për fenomenin që parandalon kërkimin e ndihmës e duhur nga viktimat.
Mbi të gjitha, i rrituri që njeh një fëmijë që vuan nga abuzimi seksual gjithmonë ka përgjegjësinë të raportojë dhe të bëjë gjithçka në fuqinë e tij për të ndaluar dhunën.
Kjo nuk do të thotë të besosh gjithçka që një fëmijë thotë, por të zgjerosh sytë për të mos rënë në pavëmendje ose paragjykime që mund të jenë të dëmshme.
Shumë fëmijë të abuzuar shpresojnë se rritja do të sjellë shpëtim dhe liri. Por personaliteti i formuar në mjedisin e kontrollit dhe abuzimit nuk përshtatet mirë me jetën e të rriturve. I mbijetuari ka mbetur me probleme të mwdha në besimin themelor, autonominë dhe iniciativën. Ajo/ai i afrohet detyrës së adoleshencës së hershme – në vendosjen e pavarësisë dhe intimitetit – por janë të ngarkuar nga dëmtimet kryesore në kujdesin për veten, në njohjes dhe në kujtime të hidhura, në identitetin dhe në aftësinë për të krijuar marrëdhënie të qëndrueshme. Aiështë ende një i burgosur e fëmijërisë së tij; duke u përpjekur të krijojë një jetë të re, ai rimendon traumën.
“Fëmijët duhet të jetë lumtur, të luajnë në diell; të qeshin,tu gëzohen prindërve, natyrës dhe jetës jo të jetojnë një makth në errësirën e shpirtit”./gsh.al/
Msc.Sonila Luzi, Psikologe Edukimi