Artur Spanjolli: ENXHI

Flitej mes grupeve të shokëve të qytetit, për një udhëtim rinor njëjavor nën kujdesin e profesor Filipit të gjimnazit N dhe të tjerë të mitur, të cilët do të ishin të pranishëm atje, në fshatin K. Në breg të detit. Gjithçka ishte përgatitur më së miri dhe kush donte, mund të shkonte. Atje, në breg të detit, duke kënduar, lozur, duke u larë dhe duke gatuar do të flenin jashtë duke kaluar netë të bukura rinore. Të gjithë bashkë, djem dhe vajza, ndoshta nja 20 vetë. Ishte korriku i vitit 1990. Vapa ishte aq e madhe sa gati zbuste dhe asfaltin dhe gati sa nuk digjte krahët e zogjve në fluturim. Ardi, jo vetëm që kishte vendosur të shkonte, por e kishte marrë iniciativën me një entuziazëm të paparë. Sidomos mbasi kishte marrë vesh se do ishte dhe ajo, Enxhi. Vajza e vetme në qytet që e hipnotizonte me bukurinë e saj mahnitëse dhe ai gozhdohej duke e vështruar si i ngrirë dhe pa frymë. Në atë epokë ai sapo kishte hyrë në moshë pjekurie dhe mund të vendoste vetë, por kish ndodhur diçka, diçka e paparashikuar dhe tërë hovi, tërë entuziazmi i tij 19-vjeçar, ishte zbehur me pezm. Çasti pra, mbi të cilin ai kishte bazuar të ardhmen e tij sentimentale, ishte trandur dhe të gjitha planet ishin prishur. Nga një e papritur e tmerrshme. Ishin fill ditët pas hapjes së ambasadave dhe njerëzit, prindërit sidomos, kishin frikë se mos djemtë e tyre, arratiseshin jashtë shtetit, duke e braktisur vendin, por sidomos shtëpiat e tyre. Ato i  gjente hataja sepse i  interrnonin si dënim. Në këto kushte nuk ishte aq e thjeshtë të largoheshe larg shtëpisë. Gjithkund njerëzit rrinin si të mpirë nga frika. Ç’po ndodhte? Po i vinte fundi botës? Mos vallë diktatura ishte dobësuar sa të lejonte të rinjtë të futeshin nëpër ambasada? Më në fund, mbas 45 vjetësh terror diçka po ndodhte. Një erë e re lirije po fryente nga muri i rrëzuar i Berlinit.

Prindërit kishin frikë se mos fëmijët e tyre ia mbathnin në Tiranë dhe futeshin tek Ambasadat. Diçka e përafërt ndoshta po i ndodhte edhe Ardit. Fare papritur gjithë ai entuziazëm në nisje ishte shndërruar në hidhërim frenimi. Prej asaj pra, ndodhisë së papritur. Një fatkeqësi familjare.

Mëngjesi i 7 korrikut erdhi me diell, rrëmujë njerëzish nëpër rrugë dhe me atë gjallërinë pa kufi, me atë entuzjazmin rinor në verë, kur gjithçka të shtyn të rendësh në plazh. Të marrësh rreze dielli shtrirë në rërën e nxehtë, të lozësh me top apo 500ndësh me letra nën çadër, apo të zhytesh në detin e kaltër. Por ai ishte një mëngjes i tjetërllojtë. Të gjithë njerëzit kishin në gojë ndodhinë e bujshme të ambasadave. Tërë qyteti ziente. Një ndodhi me të vërtetë e paparë dhe gati e pabesueshme. Ishte pra grushti i parë serioz që diktatura po merrte. Ardi, me një ndjesi pafuqishmërie dhe ngathtësie, po shkonte për të përcjellë shokun e tij më të ngushtë, Endin. Kishte një maraz të madh që nuk arrinte të shkonte dhe ai atje. Ç’kish ndodhur? Ai, shoku i tij, po nisej për atje, në K me grupin ‘Rocky 90’. Shoku i tij, po. Më i miri shok që kishte. Më i hedhuri dhe moderni. Ai, shoku pra, kishte babain marinar. Për muaj të tërë ai udhëtonte nëpër ujrat e globit. Kishte edhe nënën tejet të butë dhe tolerante. Nuk kishte pasur kurrë probleme lirie në jetë. Ai gjithmonë kishte bërë çfar kishte dashur. Kurse atij Ardit, atë mëngjes vere, diçka i kishte ndodhur. Diçka shumë e rëndë që nuk po nisej. Veshur me një bluzë të kuqe, pantallonat xhins dhe atletet e bardha, bluante brenda atë brengën e tmerrshme të pamundësisë.

Buzëqeshte, shtirej i gëzuar, por thellë ishte i hidhëruar pa masë. E kishte vendosur tashmë atë mëngjes të përcillte shokun e tij, Endin atje, në mes të atij grupi rinor, ku do të ishte dhe ajo, dielli fuqiplotë i ëndërrës së tij. Dashuria e tij. Tiransja e  ardhur Enxhi.  Bëri rrugën përgjatë bulevardit duke vështruar vitrinat e dyqaneve të asaj kohe dhe u ndal poshtë pemëve mbrapa Teatrit “A. Moisiu”. Aty ku do të nisej grupi. Ishte një grup të rinjsh të qytetit, që tashmë ishin njohur dhe bërë miq mes tyre që prej vitit të kaluar. Që kur, korrikun e shkuar, kishin vajtur në një tjetër lokalitet. Një eksperiencë e paharruar e cila i kishte bërë të afroheshin dhe të lidheshin pazgjidhshmërisht me njeri-tjetrin.

Nëpër rrugë, atij mëngjesi, ndjehej akoma aroma e mirë e verës dhe ajo fryma bregdetare e këndshme, ajo frymë pushimesh kur njeriu do veç të shlodhet dhe të argëtohet. Ardi kishte dy emocione brenda vetes. Nga njëra anë kishte keqardhjen e tmerrshme se po humbte ndoshta rastin e vetëm për t’u njohur nga afër me atë, – e priste që prej 19 muajsh -, dhe nga ana tjetër, provonte dhe një si kënaqësi sadike. “Sa mirë? Ti nuk ma vare mua kurrë? Tani ndoshta është tepër vonë. Ajo hyjnorja tek ty, ndoshta është zhdukur, ndoshta nuk ekziston më! Ti u lidhe me atë tjetrin”! Ardi mendonte këto çmendurira djaloshare, të cilat si një fluks i rrembyer, si një përrua psiqik, atë mëngjes vere po i pushtonin ndërgjegjen. Më në fund u gjend afër grupit në nisje. Diçka kishte ndodhur pra në jetën private të vajzës hyjnore. Qyteti ishte i vogël dhe fjala ishte përhapur gjithandej. Ai, i dashuri i saj e kishte lënë Enxhin. Pra, ishte hapur për Ardin, të pandreqshmin ëndërrimtar, një shteg i hollë shprese. Dukej qartë, një dritë e mekët nga ku mund të rendte drejt saj. Ta provonte sa vlente nē punët e dashurisë.

 Shoku i tij nuk kishte ardhur akoma. Pak më tej, ai shihte atë grupin gazmor. Grupin ku nuk kishte arritur kurrë të depërtonte. Ishte plot djem dhe vajza, të cilët, me çantat e sportit plot me ushqime, veshje sportive, rrinin të shpërndarë poshtë hijes së pemëve. Ajo tani ishte e lirë pra. Rast më të bukur nuk kishte si të kombinohej nga rastësia, për të dashuruarin e fjetur, Ardin.

 Pak me tutje, ishte autobuzi i kuq me derën akoma të mbyllur mbi te cilin do te ngjiteshin. Mes grupit ishte edhe ajo, bukuroshja Enxhi. Flokët, derdhur këndshëm mbi supe. Buzëqeshja gati hyjnore, sytë e ëmbël, rrinte e pështjellë nga një dritë mëngjesore. E kishte lëkuren të lëmuar dhe perfekte tamam si mermer artistësh. Me një dritë, të cilën veç Ardi kishte sy për ta parë në atë formë aq tërheqëse. Një dritë gati të pavërtetë. Një dritë aq e fortë, gati verbuese sa ai stepej dhe t’i afrohej. E bënte jo vetëm të dridhej i tëri, por të humbte dhe toruan. Më pas nuk ishte më për asgjë. Por ai, aty shihte dhe zanafillën e një lumturie të thellë. Një lumturi të ndaluar. Vetëm se jeta e saj ishin aq larg nga e tija, sa gjithçka ishte e pamundur. Ajo dritë qiellore pra, e kishte hipnotizuar Ardin që prej shumë e shumë muajsh. Një dritë që vezullonte në qytetin e tij bregdetar, qytet që e donte aq fort.

Që nga ajo mbasdite e largët kur ai, e kish pikasur për herë të parë në shkollën tetëvjeçare, me flokët e praruara, qeshjen joshëse, përparësen e zezë dhe shallin e kuq të pionjerit, nuk kish rreshtur së emocionuari, sa herë e pikaste të ecte nëpër rrugët e qytetit.

Dashuri e idealizuar? Tani të flasësh për dashuri poetësh, artistësh, duke filluar nga Dante, Paolo dhe Franceska, duke vazhduar me poet të tjerë si Petrarka e Laura, Silvie i Nervalit, ajo e Florentino Arizas të Markezit, Martin Iden-i, Tonio Krëgeri i Man-it, për t’i lënë mënjanë lumenjt e dashurive platonike që femrat ushqejnë per aktorët apo këngëtarët e famshëm. Të flasësh pra, për dashuri platonike do të nevojitej një libër më vete. Adhurimi i Ardi-t kishte diçka të veçantë.   Ai nisej nga ajo drita e jashtëme të cilën si ai e dallonin edhe shumë të tjerë në qytet. Një dritë e cila e kishte mbërthyer krejt në një magjepsje prej budallai.  Bota e ideve të Platonit, në këtë lloj dashurie ishte himnizimi në skaj i bukurisë së jashtme. Aty pra, vajza ngrihej lart, merrte tiparet e një hyjnie, i këndohej deri në sublimimin më ekstrem. Si Dante për shëmbull. Pra, vetëm njerëz tejet të ndjeshëm pra, mund t’i shihnin si hyjni vajza të tilla. Shëmbuj të tillë, letërsia njihte pa fund.

Kur shoku i tij erdhi, ato ishin fare pranë grupit.

“Si ka mundësi, mor burrë?! Ke 2 vjet që e kërkon këtë moment. Dhe tani që u bë e mundur, nuk mund të vish?! Ngjitu tek ai mut autobusi”, tha Endi, mes habisë dhe marazit.

“Nuk mundem. Ai po vdes, në spital”!

Flisnin me njëri-tjetrin dhe Enxhi kthente shpesh sytë nga Ardi. I buzëqeshte bukur, plot dritë. Si në fillimet e lumtura të majit të 89-tës. Qëndrimi i saj e ndizte krejt. “Po më buzeqesh”, mendonte Ardi dhe ngazëllehej si fëmijë. “Oh ti që i mëson yjeve të ndrisin. Dielli është xheloz për ty”! Një alarm plot tmerr dhe ulërimë i ngjitej nëpër shpirt. Ishte ai:  carpen diem. Momenti i tij. Ai moment që e kishte pritur për muaj të tërë. Plot psherëtima dhe brenga. “E vetmja gjë që nuk mund të braktis është pritja”, mendonte shpesh. Dhe ja tani, dukej sikur ishte në brigjet e suksesit. Kur ajo e lënë aq pabesisht, nga ai tjetri, bukuroshi dy metrosh, po kalonte një moment delikat. Kjo dobësi femre, kjo nevojë për ngushëllim do ta shtynte ndoshta drejt tij. Drejt poetit të marrë, drejt ëndërrimtarit të përgjumur që veç shikonte i heshtur. E ndiqte si i marrë që prej shumë muajsh. Aq shumë sa vajzën ndoshta e zinte tmerri edhe të dilte nga shtëpia. As edhe në ballkon nuk dilte kollaj, sepse shihte gjithmonë. Në cep të rrugës, poshtë hijes së plepave, shihte ato sytë e trishtë, shprehjen prej të rrahuri , atë të varfrin e sëmurë. Ardin.

 “Unë i loza gurët e mi! Humba”, i komunikonte Ardi atë mëngjes me sy. Enxhi i buzëqeshte aq tmerrshëm. “Nuk vij dot! Dua më shumë se të tërë të rinjtë marrë së bashku të jem atje, por Qielli nuk don! Fat vërtetë i lig”! Enxhi vazhdonte të fliste me shoqet e saj atë mëngjes vere. Ishin pranë rrënojave të Macellum Dyrrahium. Era e gjelbër, puhiza e ngrohtë verore plot aroma gjethesh, po frynte  gjithkund sikur të ishte e shpirtëzuar nga vetë hyjnia e erës. Gjithmonë Ardi e shikonte me sytë e adhurimit ekstrem. Nuk dinte ta shihte ndryshe. Një vajzë e cila qëndronte shumë më lart se gjithçka mediokre përreth. Por aq e paarritshme. Aq larg nga jeta e tij. Aq larg sa i duheshin vite të emancipohej. I duhej të studjonte gjuhë të huaja, shumë libra, të ndiqte shkollën e lartë. I duhej të bëhej dikushi nëse do të donte të ishte i denjë për një të tillë perëndeshë. Dhe ajo tani po i buzëqeshte?! Ajo, pra. E paarritshmja, e mrekullueshmja ëndërr për hir të së cilës kish filluar të shkruante, të lexonte, të studionte. Nuk kishte ëndërr më të madhe në qytet se Enxhi. Ecte gjithmonë rrugëve të qytetit me shpresën se do ta shihte. I mjaftonte tani, veç të ngjitej në autobus. Të shkonte në K dhe atje, do ta njihte me doemos. Do ta prekte ëndërrën. Do të ishte dhe ai një i lumtur në galaksinë diellore të saj. Enxhi vezullonte plot nur. Fati pra po e ndihmonte. Pra të mos mbetej gjithmonë, spektator i mahnitur i dramës që ajo luante në muzgun e tij. Po përse, përse nuk ikte? Ishte ndoshta i marrë? I pandërgjegjshëm? Apo mazokist. I pëlqente të vuante?

“Ardi”, ndahemi atëherë. “Bëfsh qejf,” i tha ai, “E kalofsh sa më mirë”. Kur u nda, ndjeu një ulërimë bishe të plagosur. Ndjeu t’i griseshin gurët e butë të shpirtit. Ndërkohë vajza me këmishën e bardhë plot lule të verdha dhe xhinsat e gjërë, vazhdonte t’a vështronte me një simpati të dukshme.

 Pertej misterit të syve të saj, ëmbëlsisht të zinj, kishte diçka akoma më të thellë. Nuk dihej nëse ishte iluzjon apo e vërtetë.

“Ti nuk don të vish? Përse? Ke shumë muaj që ëndërron këtë çast”, dukej sikur thonin sytë e saj.

Ardi e shikonte si përtej një kristali ëndërre. Si përtej një dimensioni tjetër. Gjithçka emërtohej lumturi.

Rezistoi si një aktor i vërtetë me maskën e buzëqeshjes, duke pershendetur mikun e tij. Kur u ngjitën të gjithë dhe autobuzi u nis, ndjeu atëherë të njëjtën zbrazëti ulëritëse në gjoks.  Një ulërimë rebele që oshëtinte në ndërgjegje. Po kush e kishte fajin? Jetët aq të largëta? Fati i tij i keq? Plogështia e tij pa fund? Diçka pra e rëndë kishte ndodhur në jetën e tij dhe ai e humbi të rast të mrekullueshëm.

 U kthye në shtëpi, u mbyll në dhomë dhe u shemb mbi krevat. Aty askush nuk e shihte. Familjarët ishin në spital. Filloi të dënesej në gjysëm errësirën e dhomës. Heshtja kishte diçka të mistershme, si një kristal i tejdukshëm ku botët komunikonin vetëm falë misterit. Asaj lënde hyjnore, që depërtonte gjithçka. Rrinte akoma me sytë e hapur, duke nxjerrë lot të thellë, të nxehtë, i kredhur në plogështinë pa kohë të një gjendje përjetësie, nën sundimin e asaj ëndërre të plogësht. “Enxhi, Enxhi. Veç nëpër ëndërra do të shihemi e di”! Vullneti i tij, plogështohej aq shumë sa shembej në lotë. Shans i humbur!

 Për një çast të tillë, shpesh njerëzit luftonin per vite dhe vite. Il caso è la grazia. Kish lexuar diku. Në një jetë paralele, ndoshta ishte ngjitur mbi atë autobus të kuq dashurie dhe ndoshta kish gjetur lumturinë!

 Qante në vetminë e tij, -asnjë nuk duhej ta dinte – dhe rrinte ashtu. Me zemrën përplot me dashuri. Një dashuri që digjej me një flakë plot dritë. Dashuri e pastër poetësh. Ndërsa rrinte ashtu, i humbur në plogështinë më të thellë atëherë ra në gjumë. Iu shfaq në ëndërr një figurë që i afrohej. Kishte sytë e sgurdulluar. Ishte tepër i vendosur. Kish veshur një mantel liri të bardhë dhe leshra argjendi. Ishte ndoshta hyjnor? Dukej sikur t’ishte shembelltyra e tij e ardhshme. I njëjti vështrim, të njëjtët sy, i njëjti ball, dhe ai zëri i tij i ëmbël, si erë muzgu. I ngjante, por edhe nuk i ngjante. “Lufto”, i ulëriti. “Duhet të luftosh”! Dhe i hodhi tek këmbët e krevatit një shpatë arkaike. Arma tingëlliu fort në pllakat e porcelanit. “Në perandorinë e dashurisë, të dobëtit nuk hyjnë kurrë”, vazhdoi i paepur. Kishte një vështrim heroik. Kur u zgjua filloi të fërkonte sytë e kuq, të nxehtë. Ato i digjnin nga lotët plot kripë. I fërkoi akoma me mollëzat e gishtërinjve. Vazhdoi ta shihte me syte e mëndjes, sikur të ishte mbledhur nën mjergullën e mugët të mbrëmjes.

U ngrit dhe ndezi dritën. Figura e burrit të thinjur, i cili pati thënë fjalë të mënçura, po i humbte në kujtesë. Ç’ishte ajo shpatë arkaike? U ngrit dhe filloi të lexojë prap librin që kishte në dorë. Pooezitë e Lasgushit.

Pas një jave dy shokët u takuan përsëri. Ardi e bënte gjithmonë me shumë dëshirë rrugën drejt shtëpisë së shokut. Ajo rrugë kalonte nga pallati ku jetonte Enxhi. Kish rastisur dhe e kishte parë. Shpesh ndodhte që ta haste në ecje, edhe pse ajo nuk dilte kurrë vetëm, sepse gjithmonë dikush do ta ngacmonte. Ardi, vazhdonte pastaj drejtë. Kalonte Pallatin e Sportit dhe e mbante frymën tek shoku. Aty gjithmonë kalonin kohën duke dëgjuar abume rock. Në përgjithësi dilnin bulevardit,  -deri tek kanali -, thonte me ironi therëse Endi, pastaj uleshin diku dhe flisnin për çka i interesonte. Për të ardhmen e tij. Endi ishte i gjatë, vishej me pantallona tub dhe me xhaketën e lëkurës së zezë me figurat gjeometrike të kuqe, prej metalari. Kur fliste ishte gjithmonë në lëvizje dhe  fliste sa me duar dhe me këmbë duke detajuar mirë çdo argument. Shpesh, e mbushte kokën aq shumë me orët e muzikës heavy, sa ndodhte që në ecje e sipër në bulevard, argëtohej duke i ulëritur papritur në vesh, ndonjë zoçke të njomë që kalonte aty afër. Natyrisht, pas klithmës prej metalari, ajo ulëriste akoma më shumë nga frika dhe ia mbathte e lebetisur. “Eshtë i marrë”, justifikonte xhestin e shokut Ardi. “Mos ia vë re”!

 Atë ditë ia mbathën në plazh. “Ikim në det”, i tha Ardi. “Kam disa para për të prishur”! Dita ishte e bukur dhe plot diell. Kishte atë bukurinë dhe freskine e pushimeve verore, kur çdo emocion, çdo ndjesi rrit vrullin dhe shton përjetimet. Historia e ambasadave tashmë kishte marrë dhenë. Ishte bërë problem diplomatik ndërkombëtar dhe nga vetë OKB kishin ardhur per të nxjerrë nga tokat e huaja të arratisurit. I kishin marrë me autobusë dhe i kishin futur nëpër anije gjatë natës. Ndërsa ndodhnin këto fakte të rënda, më të rëndat në Shqipëri që prej 45 vjetësh, i gjithë vendi po reflektonte mbi ndodhinë. Atë  javë pushimesh, grupi rinor, i shtyrë nga entuziazmi i paparë, ishte argëtuar si asnjëherë. Ndërkohë Ardi psherëtinte pa fund duke shtrënguar dhëmbët. “Si shkoi java atëhere”? mori kurajo dhe pyeti shokun. Kishte një shije të hidhur nën gjuhë tek fliste.

“Mrekullueshëm. U kënaqëm shumë. Nuk flenim gati fare. Gjithë kohës duke kënduar, fillimisht me kitarën e djaloshit të hedhur me syze. Por kur sollën korentin me kavo dhe vendosën magnetofonin në funksion, atëherë nuk u ndërpre kënga gjatë gjithë kohës. Natë e ditë. Mrekulli fare! Nuk lamë kengë pa ulëritur”. Ai tregonte me atë stilin e vet si përherë. Duke i dhënë vlerën e duhur çdo fjale. Flokët e zinj sterrë të ngritur si të Presleyt, balli i lartë, vetullat e zeza të prera shigjetë, qeshte me dhëmbët jashtë dhe fliste me atë ironinë e tij, të cilën Ardi e njihte që prej kohës së shkollës. Endi kishte talent kur tregonte gjërat, sepse i jepte rëndësinë e duhur çdo detaji. Tregonte dhe i bënte gjithmonë reklamë me një stil të përkryer. Tamam sikur të ishte  prezantues në televizion. Fliste duke përsëritur gjithmonë fjalët: për shëmbull dhe straordinario. Ishte i fiksuar me këto dy fjalë, por ama kur tregonte dinte si ta mbërthente dëgjuesin. I dhënë jashtë mase mbas Elvis Preleyt dhe Simon Lebonit te Duran Duranëve në atë periudhë rinore, Endi, kishte arritur t’i vizatonte me lapsa me ngjyra, figurat e tyre në përmasa gjigande posteri. Orë pa fund pune. Një punë e mrekullueshme, ku ai kishte shprehur tërë adhurimin e tij për këto dy këngëtarë të muzikës në modë. Rrinin gati gjithë kohës duke përpirë albumet e fundit që filtronin nga trafiku i jashtligjshëm në port. Natyrisht, Endi kishte dhe magnetofonin i cili ishte një luks i paparë për kohën dhe ai objekt e mblidhte shoqërinë.

Flisnin gjithashtu dhe për koncertet e tyre nëpër botë. Fshehtas e kishte pak zili. Ai, shoku i tij ishte i lirë. Ai nuk ishte skllav i një vajze si Enxhi. Nuk e kishte mendjen e shkallmuar, të dëmtuar nga një obsesion aq lodhës.

Gjatë orëve që kalonin bashkë, gjithashtu mundoheshin të imitonin këngëtarët rock duke komentuar jetë metalarësh mu në zemër të leninizmit. Në atë kohë, kasetat e magnetofonit të Skorpjonsa-ve, Europë-ve apo Sting-ut xhironin gati gjithë qytetin dorë më dorë. “Ti e ke mëndjen akoma tek kanaçet e Bitëllsave”, i thonte Ardit me tallje. “Kurse unë mor plak, ndegjoj Claus Maine, e David Coverdale”! Vetëm mbasi ngopeshin me ulërimat e këngëtarëve si të çmendur, dilnin darkave përgjatë bulevardit. Diskutonin për gjithçka. Endi, i gjatë, dhe i fisshëm në sjellje, ishte një antikonformist i tërbuar. I pëlqente pak dhe vetja. Kishte filluar prej kohësh të përgatitej për konkursin e “Institutit të Lartë të Arteve” në Tiranë dhe ndërkohë vazhdonte të punonte si disegnator në uzinën e UEM-it. Aty në qytet. Duke notuar  në ujrat e kripur të korrikut, folën për shumë gjëra. Folën për konkursin e pamundur për t’u fituar, për të ardhmen, për të arratisurit e ambasadave, për muziken, folën për vajzat e bukura të qytetit. “Kam bërë një stekë”, i thonte Ardi, duke iu referuar stekës me të cilën hiqte baltën e skulpturës. Ndërsa Endit, i dukej sikur e kishte fjalën për ndonjë vajzë të hollë dhe të gjatë. Rinia e papunë e bordurave i quante, Steka. Qeshnin. “Unë mendova se kishe bërë ndonjë stekë gjimnazi ti, more?! Ç’a po na thua kështu mor plak?! Stekë bushi! Hajde, Ardi hajde”!

Folën atë ditë gjatë edhe për pikturën. Sidomos për Van Ghogun dhe për impresionistët të cilët I adhuronini. Më në fund Endi i rrëfeu një sekret: “Po u hap Porti. Po ra kjo qeveria, unë do t’ia mbath jasht shtetit. Nuk rri më këtu. Në këtë vend të qelbur”!

“Ti Shqipëri më jep nder”, e ngacmoi Ardi.

“Jo. Jo. Ti Shqipëri ma bën në derë, për shëmbull. Po nuk e kam të keqen tek vendi unë or plak. Jo. E kam tek njerëzit. Janë njerëzit këtu që nuk funksionojnë. Njerëzit gdhë e prishin këtë vend”!

“E paske ndarë mendjen”?

  “Do iki. Pse ore? Kur do ta bëj jetën unë? Kur? Atje, në Miami, në Santa Barbara, po ma bën jetën e bukur zezaku. Pse mos ta bëj dhe unë? Pse duhet të jem i dënuar të rri në ketë vend, me tallon? Pse duhet të vegjetoj këtu në mes të kësaj injorance dhe llumi feudal? Mjaft! Kemi vuajtur shumë. Duhet t’ia mbathim një orë e më parë”!

Ardi, jo vetëm që nuk e mendonte një gjë të tillë, por pyeste shpesh veten, nëse kishte ndonjë vend në botë ku ai nuk mund të jetonte më mirë se sa nën hijen e një dashurie kaq të madhe!

Atë ditë plazhi, ai vazhdonte të tregonte per mrekullinë njëjavore në Karpen. Ato pinin birrë, nën hijen e çadrës në plazh dhe Ardi, i ndrojtur si përherë nga forca shkatërruese e asaj ndjenje pa kufi e pyeti me gjysëm zëri: “Po ajo. Ajo që më pëlqen mua ç’bënte”?!

“Ajo?! Edhe emrin ke frikë t’ia shqiptosh”, ia ktheu Endi me një fije ironi. “Po më pyet për Enxhin”? Ardi pohoi me krye.

“Ç’je fiksuar kot me atë ti aman?! Nuk të kuptoj fare unë ty! Ti je i marrë, për besë! Ajo e ka hundën si patllëxhan”!

“Mos flit budallallëqe se është e bukur”!

“E bukur?! E bukur”, vazhdoi ai me një ton ironie. Pastaj lëvizi kokën duke buzëqeshur dhe tek sytë e tij u dukën qartë grimcat e një sarkazme pa fund. “Mos u tall të lutem. Ti e di që e kam fiksim”!

“E ke fiksim?! Shko vizitohu atëherë”, tha ai dhe qeshi duke fërkuar fytyrën me pëllëmbët. “Ajo vetëm dukjen ka, mor plak. Bjen në sy vetëm se është bjonde. Por nuk ka as buzë, me ato faqet ashtu bullafiqe duket si derr. Ndëgjo mua. Nuk është Marylin Monroe, për shëmbull! As Liz Tayler”!

“Do më tregosh apo jo”?!

“Ti je i marrë për nder”! shtoi ai duke buzëqeshur, i ardhur në qejf nga birra e pirë esëll. Lëvizi kokën nga ana tjetër dhe ia dha prap një nga ata ulërimat çjerrëse prej metalari.

Kur mbaruan dhe birrën e tretë vendosën të bënin një xhiro bregut të detit. Horizonti ishte aq blu dhe i pafund sa vështrimi nuk dinte ku të ndalej dhe dielli i ngrohte aq shumë emocionet sa gjithçka dilte nga buzët më me humor. Fjalë të nxitura nga pija.

“Më trego pra, çfar bënte ajo”, ngulmoi prap Ardi, kur u ulën në breg. Rrinin me këmbët e zhytura në rërën e qullët. Herë pas here dallgët plot shkumë përkëdhelnin këmbët e tyre.

“Unë nuk të kuptoj ty. Për zotin. Po pse nuk erdhe? E kishe në dorë atë muhabet. Ishe afër fare. Afër realizimit! Ajo ishte e gatshme t’i afrohej gjithkujt për ngushëllim”! Ardi shikoi larg, drejt pistës me një brengë në gjoks. Tek ajo Pistë, në një epokë tjetër të lumtur, në ëndërr, ai kish hequr një bluzë të kuqe dhe ia kish dhuruar asaj. Në ëndërr, një muzikë hyjnore zbriste nga qielli dhe gjithçka përreth kish qenë e kalter, e bukur, e pafundë. “S’më ecën mua në dashuri. Ndodhi  e pamundura, ti e di”!

Atëherë Endi filloi të rrëfehej. Tashmë ishte bërë serioz përnjëherësh.

“Ajo Tiransja jote rrinte tërë kohën duke qarë e gjora. Në breg të detit. Të tjerët këndonin, loznin, laheshin, bënin shaka. Ajo rrinte atje tej. Qante si e dënuar shtrirë në rërë! Shkonin ato shokët e saj. Miqtë, – Eja, i thonin. Eja të rrimë bashkë. Por ajo nuk donte. U prish në fytyrë. Sytë iu enjtën, flokët iu shprishën dhe kur fliste, kishte në tingullin e zërit atë dhimbjen e ndarjes nga njeriu që dashuron. Shpesh dehej. Na vinte keq të gjithëve, por sidomos atyre që e kishin më pranë”!

“Si e la ai gomari. Gjithë atë femër”?!

“Si e la, the? Je duke bërë shaka”? Bertit iu krijua mundësia për të shkuar në Kanada për të studjuar gazetari. Je mirë ti apo jo? Jo për atë bukuroshen, por edhe sikur të ishte lidhur me Romy Schneider-in do ta linte, veç për t’ia mbathur një orë e më parë nga ky vend”!

“Ma kanë treguar ndarjen e tyre. Berti e kishte takuar veças. -Nuk mund ta bësh! I kishte thënë ajo. Unë të dua!- Të dua? – i ishte kthyer ai. – Të dua? Jo ti, por edhe babai im të më lutet, unë nuk rri më këtu-. Ajo kishte filluar të qante fort. Berti e kishte marrë dhe e kish shtrënguar me krahët e tij të bëshëm prej sportisti. -Më vjen keq,- i kishte thënë, sidomos tani, pas fatkeqësisë që të ndodhi, dhe ti ke më shumë nevojë për mua! – Ti e njeh Bertin, apo jo”? pyeti Endin. Por ndërsa fliste po i ikte ngjyra e fytyrës nga emocioni.

Ata vazhdonin të pinin birrë të ftohtë. “Alamet çuni, dy metra”, foli Endi. “Eshtë shoku ynë. Gjithë ai djalë. Normal, ajo kishte zgjedhur më të bukurin e grupit. Ç’a do zgjidhte ajo një wanker, si puna jote?! Normal. Alamet femre”.

“Mos bëj shaka të lutem”!

“Çfarë të duhet ty ajo mor vëlla. Çfarë lidhje ke ti me atë?! Megjithatë, mendimi im është se po të kishe ardhur mund ta njihje nga afër. Të paktën hiqje fiksimin tënd”.  Ardi nuk tha asgjë. Pastaj u shpreh: “E si. Ndodhi e pamundura, e papritura”! Vazhdonte të shikonte drejtë pafundësisë blu, nga ku vinin pa ndërprerje dallgët e holla të bardha. Aroma e jodit hapte mushkëritë. “Do të vijë një ditë”,  shtoi “kur do të kem nostalgji për këto lotë dashurie. Nuk zgjasin tërë jetën. Ndoshta do kem mall për këtë dhunë ëndërre që më mban në kthetra! -Vuaj tani-, i them vetes. -Këto gjera nuk zgjasin tërë jetën”!

“Po si ore? Ato ditë duhej të ndodhte e pamundura”?!

“Ne kishim muaj që e prisnim atë moment. Duhej patjetër të isha aty”.

“Po të ishte aq shumë e rëndesishme për ty ti rebeloheshe”.

“Rebelimi e ka një kufi. Ishte e pamundur. Ai po vdiste, Endi. Duhej patjetër t’i rrija në krah. Janë disa gjera me të cilat nuk mund të luash”,  tha Ardi.

“Por dogje rastin më të mirë! Ndoshta të vetmin. Më pas të ndodhte ç’të ndodhte”.

“Enxhi”, tha Ardi duke mbledhur buzët. “Eshtë një ëndërr shumë e madhe për mua. Nuk e di ç’mund të ndodhte? Nga larg më rreh fort zemra, por nga afër ajo fal veç lumturi”.

“Endërr e madhe? Por mund të jetë edhe iluzion i madh”, shtoi Endi.

“Është veç një ëndërr e madhe! E aftë të pjelli poetë. Nuk e imagjinoj dot, një vajzë të emancipuar si ajo të lidhet me mua”.

“Për nder nuk e kuptoj këtë ndjenjën tënde! Edhe do, edhe tenton t’i largohesh”, ia ktheu Endi.

Ardi tha çka mendonte dhe ndjeu një dallgë ngazëllimi në shpirt. Ishte si një një përrua drite, i papritur, i përbërë prej mijra pikash lotë që i shkisnin nëpër gurët e shpirtit. Fryma e shenjtë e dashurisë. “Kështu qe shkruar”, shtoi në heshtje. Dhe me turitë e varura bënte vazhdimisht një gropë në rërë. Gropë e cila, mbushej herë pas here, kur dallga vinte me tërbim.

“Fatin ti e bën vetë. Unë i urrej qaramanët”, ia ktheu Endi i bindur. Kishte pak mendjemadhësi në zërin e tij. “Ti je pesimist. Duhet të jesh më i hedhur. Më i shkathët! Në gjahun e dashurisë gjuhet larg” .

 “Ndoshta yjet duan që unë mos ta kaloj kurrë pragun e ëndërrës. Ajo vajzë më ka ndryshuar jetën. Ti e di shumë mirë. Unë përpara, veç vizatoja dhe bëja skulptura. Kurse tani shkruaj poezi dhe lexoj pa fund. Dua të studioj letersi. E kam mbyllur me skulpturën. Mjaft më me Fidian dhe Mikelanxhelon. Tani dua të këndoj si ai poeti hyjnor. Dantja! Ku e dimë ne ç’fat kemi në gjithësi? Nuk dimë asgjë. Ti nuk di asgjë, unë nuk di asgjë. Asnjëri nuk di asgjë. Ne ecim si të verbër duke shpresuar. Duke luftuar, duke u pregatitur për objektivat tona. Gjëja që nuk e kuptoj është: pse jam kaq i tërhequr nga e pamundura? Ndoshta sepse dua të ëndërroj gjithmonë gjëra të mëdha? Kërkoj të bëj në jetë gjëra gjigande?! Unë kështu kam qenë përherë. Kur isha i vogël gjithmonë ëndërroja të bëja ndërmarrje kalorsiake dhe digjesha prej lotëve të dashurisë. Endërroja me sy hapur sikur largohesha nga shtëpia për vite dhe vite, pastaj kur kthehesha, asnjë nuk më njihte. Unë i mjeruari, bridhja larg pragut të shtëpisë, si ai djali plangprishës”.

“E kam thënë. Ti je i marrë”, ia ktheu Endi duke qeshur me ironi dhe duke psherëtirë.

 Ai fliste kështu dhe nuk kuptonte. Po atë mbasdite, në shtëpinë e shokut i zunë sytë një bllok blu ku Endi kishte kopjuar këngët e Skorpjonsave. Albumin e fundit, Savage Amusement. “Po ky blloku”? -e pyeti Ardi.

“Ky blloku. Ky blloku ka një histori”, tha ai. “Sapo ajo, tironsja jote e mori vesh, ma rrëmbeu duke m’u lutur dhe i kopjoj të tëra kengët”.

Ardi e mori në dorë dhe po e shfletonte me kureshtje.

Ndërkohë gjeti aty brenda tekstin e një këngë të Luçio Batistit. Më të famshmen këngë të tij. “Po ky teksti”, vazhdoi të pyeste i mbetur pa frymë nga kureshtja. “Ky teksti? Nuk e di për nder! E ka shkruar ajo me siguri. Enxhi”, dhe filloi t’i rrihte zemra fort.

“Ajo?! Ajo e di që ne jemi shokë! Na ka parë shumë herë bashkë. Atëherë ndoshta ka dashur të komunikoj diçka”, shtoi Ardi, me zemrën që po i dilte nga kraharori. Filloi të lexonte tekstin: “Che ne sai di un campo di grano/ poesia di un amore profano?…”. Ardi lexonte me zë dhe ideja se mund t’i ishte drejtuar atij po ia ngazëllente shpirtin. Zemra iu ngrit peshë. Një gjendje drite gati hyjnore, po e pushtonte nga brenda. Ishte fare pranë lotëve kur shoku ia rrëmbeu prej duarve bllokun blu. I habitur po lexonte dhe ai vetë. “Nuk e di”, tha. “Nuk e di për nder përse mund ta ketë shkruar? Unë nuk i kërkova asgjë. Veç i dhashë bllokun tim të kopjonte këngët e Skorpionsave”–che ne sai di un ragazzo che ti amava, che parlava e niente sapeva, eppure quel che diceva, chi sa perche chi sa? Si tu lo sai…davanti a me c’è un’altra vita, la nostra è già finita… Endi recitonte dhe Ardi ishte tërësisht i skuqur nga emocioni dhe ndroja.. .kishte folur, pra. Ajo  kish dashur t’i komunikonte diçka…

Më vonë kish ikur me eksodin e marsit të ’91. Ishte tretur në botën e madhe duke lënë prapa veç heshtje, zbrazëti dhe mungesë.  Tani do të dhuronte dritë gjithkund veç jo më në tokën e saj.

Vite më vonë, jashtë shtetit, të dy kishin marrë rrugë të ndryshme në jetë. Endi kishte përfunduar në Amerikë. Atje ku kish ëndërruar gjithmonë të ishte, në Los Angeles. Tashmë dhe Ardi, jashtë shtetit. Kishte kaluar shumë eksperienca dashurie. Nga më të ndryshmet, edhe pse do të kish dashur veç nje dashuri të madhe në jetë. I ishte bindur fatit të tij prej aventurjeri të rastësishëm, të pandreqshëm. Kish dashuruar shumë trupa vajzash. Çdonjëra nga to, i kishte dhënë dritë dhe gëzim. Hare dhe entuziazëm, por asnjëra nuk kishte qenë e ngjashme me Enxhin. Asnjërën nga ato nuk e kishte idealizuar aq shumë në muzgjet e adoleshencës në qytetin e tij bregdetar. Ajo kish humbur në botën e madhe. Kur e rigjeti, vite më vonë, gjithçka mbeti si përherë, e pamundur!  Mbeti përherë ashtu, një ëndërr rinore. E pakapshme, me substancën e saj prej mjergulle. Një ëndërr për të cilën ai kishte shkruar poezi pa fund. Një mal me letra.

 Për një kohë të gjatë i shfaqej në ëndërr. Gjithmonë i dilte në formë mjergullore. Pa vështrim. Atje sipër, tek rrinte mbi ballkon, me duart e lidhura, bërrylat e mbështetura mbi parmakë dhe tek shikonte përskuqjen e diellit në perëndim. Ajo pra rrinte atje sipër. Si një diell i bukur. E largët. Përherë e gatshme të ndizte shkëndijën më të thellë të frymëzimit brenda tij. Një frymëzim poetësh. Ajo. Enxhi e ardhur me familjen nga Tirana. E mrekullueshmja vajzë e atij qyteti, gjithmonë e rrethuar nga gjahtarë të plagosur. Enxhi plot diell.