Miho Gjini: MJELMA E PËRRALLËS

Me Dorin u takova krejt rastësisht, tek zbrisja nga kodra a Akropolit. Isha i pushtuar nga emocionet që më zgjuan skulpturat e lashta, bazorelievet, monumentet dhe godinat e kultit. Portiku, Parthenoni e Akropoli i madhërishm, më lanë fare pa mendje… Dori po ngjitej nëpër shkallët e ngurta të kodrinës së blertë, midis ullinjëve dhe unë, thuajse i harruar në mendimet e mia, zaptuar nga mrekullia e antikitetit, gati sa nuk u përplasa me të.

– Dori!

Ajo lëshoi një klithmë gëzimi dhe m’u hodh në qafë. Mbetëm ashtu të përqafuar një copë herë midis kalimtarëve vendas dhe turistëve të huaj. Dy lotë i’u shkëputën nga faqet dhe unë ndjeva shijen e tyre të kripur.

– Ja ku u takuam, Roni, -tha ajo duke u shkëputur e ngashërryer nga krahët e mi. As që e mendoja. Kaloi një vit e ca.

– Kur erdhe?

– Ka një javë…

– Po ku? Si?!

– Erdha tek një kushëriri i mamasë. Ja ku është,-tregoi ajo me dorën që bëri një lëvizje të beftë në ajrin e freskët, nga ana e një burri rreth të dyzetave që m’i kishte ngulur sytë…

– Po përse ndenji aq larg?,-thashë unë. – Le të vijë në shtëpi kushëriri. E pastaj të përcell unë. Fol tani me të dhe unë të pres aty poshtë. Tek ajo kafeneja me mbulesën blu, rrethuar nga qiparizat

– Jo, Roni! Nuk dua ta bëjë të presë. Është nga ata kushërinjtë e mamasë nga Dropulli që ka ardhur herët këtu dhe që as shqipen s’e flet mirë. Më solli me makinën e tij deri këtu e nuk dua që ta bëjë të pres…

– Atëhere, të shtunën. Mirë?

Dori më pa në sy e përhumbur. Ndërsa unë kaq desha dhe ia mora këngës “Do të të pres, pa tjetër do të pres”,të kujtohet ajo kënga ruse”? Ja zhdu tebja!…”. Mos harro! Në sheshin “Omonia”, në orën 7 të mbrëmjes. Mirë, Dori?

Ajo u shkëput prej meje me një lëvizje tjetër të shpejtë, si të ishte vetë mjelma që shkëputet nga uji dhe ecte mbi gishtat e këmbëve, si dikur në skenën e teatrit të saj të baletit, me një buzëqeshje premtuese vagëlluese, mbetur në ajrin ndarës. E ndoqa me vështrimin tim, gjersa zbriti në kalldrëmin e hershëm drejtë Portikut Romak të Zapios.

Aty ajo më humbi nga sytë, si ta kishte rrëmbyer ndonjë skifter i atyre anëve. Tek ecja midis ullinjëve homerikë, më përtejë pishave të larta të kafeneve që gëlonin nga turistët e huaj, mbartja me vete edhe ngrohtësinë e përqafimit të Dorit. E kishte marrë malli të gjorën vajzë… Kështu e pata marrë përqafimin e saj, përvëlim të nxehtë, edhe disa vite më parë, kur vendosa të hyja në Ambasadën Greke në Tiranë. Ishte biseda jonë e fundit në ato ditë korriku. E doja Dorin dhe kisha dëshirë që të iknim bashkë. Eksodi sa kishte nisur. Dy nga shokët e mi hynë në Ambasadën Gjermane. Aty e ndjeva menjëherë boshllëkun e ndarjes. Dori nuk guzoi dot të vinte me mua. Ç’e kishte penguar vallë? Persekutimi i dikurshëm imi, hija e të atit komunist, dashuria ende e pasigurt për mua apo përkushtimi i saj për baletin? Apo që të gjitha së bashku? Ne takoheshim fshehtasi atëhere, ndofta edhe për shkakun se ajo që e bija e një koloneli që kishte mbaruar Akademinë Ushtarake “Frunze” në Moskë, po kur ranë edhe mbi të ca hije dyshimi, si të ishte një agjent rus, pas ndëshkimeve të egra që mori kasta e ushtarakëve, Dori kridhej në gjoksin tim nga frika se mos e ‘hante’ edhe ai plumbin ballit si ca shok të tij të shkollës ruse, që për pasojë, edhe ajo do të humbiste baletin përgjithmonë, të vetmin kënaqësi shpirtërore. Pas asaj ngjarjeje tronditëse të mbetjes në Itali të balerinës së parë shqiptare, me grupin artistik të Teatrit të Operas e Baletit, vite të shkuara, Dori u bë këtu “prima balerina” dhe po i afrohej rolit te mjelmës që e ëndërronte. Qëlloi që edhe mua më pëlqente baleti që bënte ajo, me atë kërcim të hatashëm në majë të gishtave, brishtësia e delikatesa e balerinës, e cila nganjëherë dukej sikur do më mbetej në dorë, pas puthjeve dehëse… Kjo ‘gjethe mështekne’ më kishte hyrë në zemër.

Ishte hera e dytë që ndahesha me Dorin. Në historinë e dashurisë sonë kishte edhe një ndarje tjetër, më të papritur e më të dhimbshme. Ajo ndodhi disa vjet më parë kur mua më arrestuan, vetëm pse dyshonin që dajua im, i arratisur nga Himara me atë varkën e peshkimit, më kishtë thënë edhe mua për planin e tij, kur ato ditë të tmerrshme u ndodha aty, po s’e hapa gojën kurrë, edhe pse dija gjithçka ngjau. Po tronditja ime qe e madhe. Mund ta pësoja si im kushëri, Rodolfi, që ëndërronte të aratisej në Korfuz dhe që guxoi e ia tregoi ëndrrën e vet shokut të tij më të ngushtë, të cilin e quante ‘shokun e zemrës’ dhe ai e kishte dhënë këtë si ‘lajm’ në Degën e Punëve të Brendshme “taze fare”! Dhe u kalb i ziu Rodolf 15 vite në Burgun e Burelit qe e hapi Mbreti i dikurshëm për “miqtë e tij të dashur”! Unë flisja me veten atëhere: “si mundet të dënohet njeriu edhe për një ëndërr që shehë natën”?! Të mos kisha rezistuar, aq vite do bëja edhe unë, po atje… A gjetkë… Se qenë hapur aq shumë burgje atëhere, sa qimet e kokës… duke sajuar edhe një ligj të tmerrshëm, me dy pesa, neni 55 i Kodit Penal, të cilin nuk e kishte asnjë vend në botë. “Fole gjëkafshë, e hëngre sa krahu”,-më thoshte im at… Më dukej sikur bashkë me veten, do të humbja edhe Dorin. Në atë egërsi që treguan ndaj Rodolfit, po edhe ndaj meje, vetëm se dyshonin, ta marrë dreqi ta marrë, m’u kujtua përshtypja e zymtë e atëhershme se jeta mbeti në vend! Lodhja mendjen me gjithfarë hamendjesh e vuaja shpirtërisht, ngaqë më arrestuan për tjetër gjë dhe më pastaj u sajuan disa ‘akuza’ banale për të tjera gjëra, sikur kisha folur për jetën e mirë që bëhej në Korfuzin e Grekut,-akuza e parë, se kisha shprehur keqardhjen për dënimin e Rodolfit, vetëm për një ‘ëndër’ që kishte parë,-akuza e dytë dhe se, më pëlqenin këngët greke që i këndoja ato haptazi, me shokët e mi të ahengjeve, -akuza e tretë. Kaq duhej që të të hidheshin hekurat si byzylikë në duar, jo më tepër! Aty, në qelinë gjysmë të ndriçuar, ku mezi hynte një rreze drite prej një kuadrati hekurash në krye të murit prej betoni të zhytur thellë në tokë, më shfaqej Dori në trajtën e mjelmës, ashti siç e kisha parë në koncertin e saj të parë në Teatrin e Operës dhe Baletit, pas mbarimit të shkollës koreografike. Nën tingujt e muzikës së ëmbël të Çajkovskit, mjelmat kërcenin vallen e tyre në liqenin e ngrirë. Rrethi i ‘mjelmave’ hapej dhe mbyllej mbi majat e gishtave, me krahët që vallzonin pa pushim, nën atë muzikë hyjnore. Dori ishte mjelma e parë, ajo që printe shoqet drejt fundit tragjik të zhdukjes…”. “Nuk qe realisht një ‘zhdukje’, më spjegonte atëhere Dori, porse, kur dita mbaronte në rolin e vajzës bukuroshe Odeta, ajo do të shndrrohej në mjelmë me afrimin e natës, për t’u bërë me pas ‘pre’ e kërkimeve të princit. Gjithçka ishte një subjekt përralle, që Çajakovski e kishte dëgjuar në Gjermani a në Francë, andej nga ishte për disa vite të jetës së tij dhe i lindi brenda vetes kjo muzikë hyjnore për bukuroshen Odetë që shndrohej në mjelmë vetëm si binte nata”! Ajo, Dori im, interpretonte pikërisht skenën e shndërrimit të këtij kalimi dramatik e frymëmarrja ime mekej nga një trishtim i paspjegueshëm.

Edhe kur isha brenda hekurave të Ambasdës Greke, po edhe kur vuaja dënimim tim atje mes malesh të egëra, figura e Dorit, më shfaqej në trajtën e Mjelmës së Bardhë dhe nuk më ishte ndarë asnjëherë. Në mënyrë të përbindshme dikush kishte hyrë mes nesh dhe vendoste një si perde të hekurt… Më dukej sikur unë i afrohesha ‘mjelmës’ e ajo largohej. Dori im, mbasi përjetonte shndërrimin e Odetës aty në skenë, vinte te kangjellat e portës së ambasadës dhe qante me dënesë. Si të ishte vërtetë në rolin skenik. Vështrimi i saj i përhumbur më prekte thellë, më ngjante sikur i kishin prerë krahët e i kishin djegur edhe fustanin e bardhë të mjelmës Odeta dhe po përpiqesha të mos e tregoja veten. Le të dilja mbi atë përrallën që më rrëfente Dori! Jeta më thërriste, që të mos vdisja edhe unë në moshën më të re, si tek ajo mjelma e përrallës, ku Odetën e dashuroi princi Zigfrid, sa e pa, me shikimin e parë. Jeta nuk mund të vazhdonte më si nëpër përralla!

E shtuna mezi erdhi. Unë e prita Dorin në ‘Sheshin e shqiptarëve’, sikundër i thonin tani ‘Sheshit Omonia’ të Athinës. Shkova aty një orë më përpara dhe çdo minutë që kalonte më dukej tepër e gjatë. Ecja pa pushim nëpër trotuarin e mbushur me fjalë shqip dhe flisja me veten time. Më ishte bër zakon nga burgu që të ecja i shoqëruar nga heshtja ime… I burgosuri duhet të ecë sa më shumë që të harrojë gjithçka, të mos dijë më se kush është, deri sa t’i topitet mëndja. Kisha lexuar për këtë një tregim të Cvajgut, po nuk e pandehja që ta provoja edhe vetë në qelinë time të mbyllur hermetikisht, ku mezi hynte nga nëntavani rrezja e mekur e një drite të largët, nga kushedi ç’farë galaktike dhe ku unë isha i destinuar të bëja me këmbë deri në 30 km. rrugë në ditë, me anë të një numërimi në ecje e sipër e pastaj shembesha si i vdekur në çimento, të më ftoheshin gjymtyrët dhe të më kapiste një gjumë të vdekurish. E vetëm kur zgjohesha i trembur nga britma e gardianit, kur hapte ‘kamerën e derës’ do të përmendesha e do të ndjeja mpirjen e tabanit të këmbëve, që kthehej në gjakosje, me efektin e një ampule. E megjithatë, mezi e prisnim të vinte edhe ai ’10 minutshi’ i ajrosjes në oborrin e burgut, që të shihnim edhe një copë qiell! Mirëpo, nuk kishte ‘ilaç’ më të mirë për ne, për të harruar, kohën, ngjyrën, dhimbjen, njeriun e lirë. Qe ilaçi për kohën që nuk ecte, tortura më e madhe për të burgosurin.

Në krye të orës, Dori u duk përtej semaforit, e veshur me nje kostum të bardhë. Ajo tani më ngjau me të vërtetë me Odetën e përrallës, sikundër iu duk edhe Zigfridit, mjelmë e bardhë, mbi liqenin e ngrirë. Currilat e shatërvanit dukeshin sikur binin mbi të, si të ishin flokët e dëborës. E ajo, ‘mjelma’ e Çajkovskit tanimë, rrinte ashtu e palëvizur, me krahët e lagura nga vesa dhe, ashtu, mbi gishtat e këmbëve ngritur, kërkonte dikë në bregun tjetër. Isha unë që vrapova tani në drejtim të saj. Po edhe ajo rendi… Nuk rendi po u hodh mbi majat e gishtave… Takimi ynë u bë në mesin e rrugës, nga adhurimi, etja, magjia e erosit… Dhe u shkëput e ra nga ajri mbi krahët e mi. Rrishtazi, po me atë përqafim, po me atë shijen e kipur të lotëve të sajë të nxehtë, po me atë bashkim e ngjitje buzësh që na la pa frymë një copë herë.

Atë mbrëmje Athina më dukej e ngrohtë, e madhe dhe me bukuri të pashoqe. Statujat e lashta sikur më ngjanin ndryshe, më të gjalla e sikur buzëqeshnin që të gjitha. Befas Dori m’u shndërrua në njerën nga shtatoret e grave lakuriq të Praksitelit, me bukurinë e saj marramendëse. Edhe Perëndesha Athina, që i dha emrin këtij qyteti, nga më të lashtët e botës, aty ishte dhe vështronte nga ana e jonë. Prej këndej dukeshin konturet e Akropolit tek ndrisnin mbi shkëmbin gjigand ku e kishin ngritur dikur disa njerëz të jashtëzakonshëm a perëndi të lashta, zbritur nga qielli. Po ne ndodheshim në një tjetër kohë. Të gjithë kalimtarët grekë, polakë, rusë, pakistanezë, irakenë, indianë, filipinas, arabë, kurdë dhe ca pako turq, më dukeshin tani më të afërt me ne shqitarët që përbënim këtu shumicën e zërave. Lumturinë tonë tani, dukej sikur e mbronin perënditë greke. Edhe atë pak dashuri që fërgëllente si në përralla, përtej lodhjeve tona të udhëve të pafundme për të arrdhur deri këtu, afër Zotave të Olimpit. Edhe unë me Dorin sikur ishim po kaq të lumtur, bile me të lumturit midis këtyre njerëzve me ngjyrë, shumëkombës, që vërtiteshin në ‘Sheshin e shqiptarëve’! Ngjante sikur vetë Perëndia Athina, do t’i mbronte këndej e tutje, me dorën e saj mbi kokat tona, duke shpërndarë dafina, degë manxurane e kurora të mpleksura me dega ullinjsh. Befas ajo u drodh e u shkëput nga krahët e mi, si të kishte parë një ëndërr të keqe. E vështrova drejtë e në sy, ku vërtitej një hije frike. Desha të flisja, po ajo e vendosi njerin prej gishtave delikatë mbi buzën time.

-Sonte nuk do të lë të ikësh! Do të bëhesh e imja…

Dori u shkëput nga krahët e mi e më pa me qortim.

– Nuk mundem Roni, kam vetëm një orë kohë, – tha ajo me shpejtësi. Në orën 8, sa të filloj të erret do të vijë të më marrë kushëriri i mamasë.

– Mos ma prish, Dori! – u hodha unë përpjetë i zëmëruar. Lëre atë ‘kushëririn e mamasë’. Sot jam unë këtu. Qëndro me mua dhe kushëriri i mamasë le të vejë nga të dojë! Në dreq le të vejë!

– Jo Roni, Ti e di sa të dua… Sa të kam pritur. Po nuk mundem. Më vjen turp. Nuk mund ta fyej në këtë mënyrë… Ai… Ata… kanë bërë kaq shumë për mua… Ti vetë më ke thënë dikur që mosmirënjohja e vret njeriun.

Nuk fola më. Në shpirt se pse m’u krijua një si zbrazëtirë.

– U zëmërove?

Dori i kaloi disa herë në heshtje gishtrinjtë e dorës si krehër mes flokëve të mi të gjatë. U ngrita nga stoli ku ishim ulur dhe dora e saj mbeti e ngrirë në ajër. Ndjeva se si më ndiqte pas, ajo, ‘mjelma e plagosur’, me ecjen e saj mbi majat e gishtërinjve dhe me krahët që i valëzonin…

– Koha, ndarja e gjatë, ngjarjet që ndodhën njera pas tjetrës, mos të kanë larguar prej meje? – i’u drejtova unë me vrull, me një rikthim të papritur përpara syve të saj. Apo?…

Ajo e zgjati dorën e bardhë mbi buzët e mia dhe u ngrië mbi majat e gishtave të këmbës për të me puthur rishtazi…

– Leri këto gjeste prej ‘mjelme’! Shkëputu ngaa përralla!

Dori nuk u përgjegj. Ajo ndaloi dhe u kthye nga unë.

– A nuk e kupton, se këtu nuk erdha që të shohë Greqinë, po… që të gjej gjurmët e e tua?… Mbeta vëtëm me mamanë… Babain e arestuan, nuk e di sepse. U lebetitëm… Dhe ajo u trëmb… “Ik edhe ti më tha se nuk i dihet… Kam dëgjuar dhe raste të tilla, kur sigurimsat i venë sytë një vajze të bukur e pastaj rrasin brenda atin e saj, vetëm që ta shtijnë në dorë”, vazhdoi ajo të flasë me nxitim, duke iu dridhur shtati e buza e poshtme. “Se mua ç’do më gjejë… Kam një adresë të një kushëriu të largët… Po e gjete atë njeri mund të hidhem edhe unë në Greqi… Se këtu shpresat humbën, u mbytën ne det”, – përfundoi ajo me ngashërim. “A nuk kemi edhe ne nevojë për një mbështetje”, tha mamaja e ne nuk fjetëm tërë natën, para se të ikja… Roni, përse më vështron ashtu? Dhe… Dhe…

E vështrova me kujdes. Lotët i kishte nën qerpikë, gati për të shpërthyer… Sikur më zbuti e më qetoi pamja e saj e pafajshme. Ka, i ziu njeri edhe ca çaste përmendjeje, sido që t’i vejë mbi krye ‘lumi i halleve’, për të mos u përmbytur fare… Qe ‘mbjellur frika’, dreqi ta marrë…

– Kam vetëm pesë minuta kohë. Kushëriri pret në makinën e tij, tek cepi i Hotelit ‘King Minos’ dhe nuk është mirë që ta lë të më presë. Roni, më dëgjon? Të shtunën tjetër më prit po në këtë orë.

Isha kthyer unë në një statujë mermeri tani. Dhe ‘mjelma’ u zhduk me këmbët e saj të lehta në thellësi të atij “‘liqeni njerëzor’ që valëzonte në efektin e rrezeve të dritave të mbrëmjes që përhapnin neonët e shtyllave dhe të reklamave shumëngjyrshe. E ndoqa gjer te cepi i hotelit, ku me të vërtetë priste ai, njeriu i panjohur, ‘mbrojtësi’! E pa Dorin me duart e mbërrthyera në kraharor dhe pasaj, si me përtim, hapi derën e prapme të makinës. Si e mbylli derën, shpejtoi përreth ‘pezhos’ me një pamje të pazakontë, sikur të ishte një skifter grabitqar. Po kaq e shpejtë ishte edhe nisja. Dhe e gjitha kjo m’u duk si një skenë rrëmbimi. Nuk e di në e kishte Çajakovski këtë skenë në baletin e tij, ku mjelmën do ta grabisnin dhe tingujt e muzikës më buçitën në vesh, ashtu të vrullshme, me një alarmim të pikëlluar të gjendjes sime shpirtërore, kur mbrëmja qe aq e qetë, njerëzit ecnin në punët e tyre, çiftet putheshin cepave të godinave e në hyrjen e metrosë, pa i bezdisur njeri dhe currilat e ujit të shatërvanit vazhdonin të bënin trajektoren e tyre të zakonshme ovale…

E shtuna tjetër m’u duk tepër e largët dhe gati e paarritshme. Gjithë javën më qëlloi të shërbeja në punë të rënda, ngjitja kovat me llaç në katin e pestë të një ndërtese që po ngrihej, bashkë me Andrean, një polak bjond. Polaku ishte i fortë dhe, si e vinte kovën e mbushur me llaç drejt e në supin lakuriq, ngjitej me një fymë gjer lartë, tek ustallarët. Nga që nuk doja të bija më poshtë se ai, kovës time i hidhja dy lopata llaç më tepër dhe mundohesha të ecja më shpejt. Në fund të javës, të shtunën mbasdite, isha kaq i raskapitur sa mend harrova ‘mjelmën’ time që do të më priste përpara shatërvanit. Përfytyrimi im për Dorin kishte gjithmonë lidhje me ujin, me tejdukësinë e harmoninë e gjërave. Imazhi i saj thuajse ma largoi gjithë lodhjen dhe stërmundimin që pata gjatë javës.

Aty përpara shatrivanit të madh, ku currilat e ujit hidheshin përpjetë me vërtik, sikur të ishin një tufë zogjsh shigjetarë e prita Dorin më shumë se një orë. Po ‘mjelma ime’ e trembur nuk erdhi. E ndjeva se gjërat po rrokulliseshin në një udhë pa krye… Në basenin e gjerë rrethor ujët gurgullonte, grumbullohej e hynte nëpër puseta shumëngjyrëshe e tërë drita. Dalngadalë ra mbi ujë dhe rrezatimi i verdhë i llampave neon dhe i reklamës gjigande në fasadën e hotelit “Omonia”. Ashtu, tek prisja i paduruar, m’u rishfaq lodhja javore, si një mpirje e përgjithshme, që më zaptoi edhe trurin. Kalimtarët dhe makinat nuk i shikoja më. Edhe po të vinte Dori në ato çaste, zor se do ta shihja…

E shtyva veten në atë lum të madh njerëzor që vërshonte nëpër rrugë. Pas trurit m’u mpinë këmbët. Dhe eca, eca përsëri, pa patur asgjë të qartë. Ku vete, o njeri? Vërtitja jote nuk ka asnjë kupim. Ajo prandaj është mjelmë… që të qëndrojë e notojë mbi ujë apo të kërcejë mbi akull. Mjelma nuk jeton dot mbi tokë, si jeton ti. Prandaj, mblidhe veten, o njeri dhe kthehu në strofullën tënde tokësore…

Mendimet më ngatërroheshin… Ecja ime tani i ngjante një somnambuli që ngrihej netëve nga gjumi dhe ecte në mënyrën më të pavetëdijshme. Ndjenja e dashurisë së vërtetë të shushat të tërin. Qëndrova një çast përpara tabelës së bardhë të rrugës, për të ditur se ku ndodhesha. Aty shkruhej rruga ‘Aleksandri i Madh’. Përballë tabelës ishte një kishë shumë e bukur. Pjesa më e madha e kalimtarëve qëndronin dhe bënin kryq me fytyrën kthyer nga këmbanorja. Instiktivisht e bëra edhe unë kryqin, po jo aq shpejt si e bënin ata… Përtej oborrit me pllaka të bardha të kishës shquhej lulishtja e një bar-bufeje verore. Edhe brenda lokalit edhe jashtë, kishte shumë njerëz, Një djalosh tepër elegant, i veshur me të bardha, me një papion të zi, u shërbente klientëve që mbushnin tryezat përjashta. Dy vajza të reja që nuk e përfillnin shikimin e të tjerëve mbi kofshët e zbuluara dhe mbi gjokset e tyre gjysmë të hapuar, pinin ‘Coca-Cola’ të qeta dhe thithnin me afsh cigare të gjata ‘Papastrato’. U ula mbi bordurat e oborrit të kishës, kur… O Zot, dallova siluetën e një vajze tepër të njohur, tek lante dyshemen, nëpër këmbët e klientëve. Për një çast të vetëm, (oh, sa më ka kushtuar ky çast!), unë nuk i besoja më as vehtes e as Zotit: Ajo ishte Dori… E tëra ajo… Mjerë, unë i mjeri!… Eh! Ajo nuk ishte më një mjelmë… Krahët e saj ishin si të thyer, si të këputur. Ajo vazhdonte të fërkonte dyshemen me leckën e lagur, përbri banakut ku qëndronte… (e njoha fare mirë atë)… “kushëririn e mamasë”, me po atë shikim tinzar, si të skifterit të zi. Vallë, ky ishte ‘ai mbrojtësi’?! Dyshemeja shkëlqente e tëra… si shkëlqente dikur liqeni i mjelmave nën ngricën e dimrit rus, Tingujt e muzikës së Çajkovskit më tingëlluan fort e sikur më shkundën e më morën me vete diku… Ato kërkonin mjelmën e vërtetë. Muzika prekëse, pas pasazheve lirike, befas shpërtheu me një notë tragjizmi rrënqethës. Ishte skena e fundit e vdekjes së mjelmës, jo e asaj që njihja dhe e doja unë me gjithë shpirt, po e mjelmës së përrallës, Odetës së mallkuar nga Fon Rothbar që shndërrohet në mjelmë ditën e njeri natën… apo e kundëta… gjithçka m’u ngatërrua në ‘detin e zhgënjimit’ tek po notoja rrishtazi… Po, po, tani unë isha përbrenda përrallës së atyre mjelmave që e magjepsën kompozitorin rus të shkruante ato melodi të jashtëzakonshme që rrëmbenin çdo njeri në këtë botë të trishtuar. Dhe unë do të isha kështu në rolin e mjerë të princit Zigfrid që ishte dashuruar me të, me vështrimin e parë, me pamjen e bukur të Odetës, pa u rikthyer përsëri në mjelmë e të vuante zhgënjimin. Jeta nuk është më si në përrallë, o njeri, sikur me thoshte në vesh ai emigranti nga Polonia, Andrea Nikolski.